Provinciale Bibliotheek van Zeeland

Bibliotheek Van Zeeland, Provinciale; Provinciale Bibliotheek van Zeeland

De Provinciale Bibliotheek van Zeeland te Middelburg is opgericht bij besluit van Gedeputeerde Staten van Zeeland van 11 februari 1859.

De Provinciale Bibliotheek van Zeeland in de Lange Delft in Middelburg in 1935, foto: Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 6699

Stichting en opbouw collectie

De bibliotheek werd gesticht ter bevordering van wetenschappelijk onderzoek en studie, in het bijzonder van Zeeland. Naar de bedoeling van de oprichters was de bibliotheek, aanvankelijk bescheiden van omvang en draagwijdte, bestemd voor een breed publiek. De collecties werden bijeengebracht uit bij de oprichting aanwezige verzamelingen van de provincie en door aankoop, schenkingen en bruiklenen. Van de bruiklenen moeten zeker genoemd worden de bibliotheken van de predikanten en kerkenraden van de Nederduits-Hervormde Gemeenten te Middelburg en te Vlissingen en de bibliotheek van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1899). Het aantal boekwerken nam geleidelijk toe, in 1940 bedroeg het naar schatting 125.000 titels in 180.000 banden. Gedrukte catalogi verschenen in 1860, 1869, 1876, 1892 (pamfletten), 1907-1911 (5 delen) en in 1913 en 1918 (afzonderlijke collecties). In 1940 was het bezit op kaartcatalogus gebracht. De bibliotheek was aanvankelijk gevestigd in de Abdijgebouwen. In 1899 werd een gebouw in de Lange Delft betrokken.

Brand in 1940, verhuizing en uitbreiding collectie

De restanten van de voorgevel van de Provinciale Bibliotheek in mei 1940, foto: Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 12827

Oud bezit van de Provinciale Bibliotheek, een bijbelfragment uit 1440, foto: Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 108120

Op 17 mei 1940 ging deze fraaie behuizing, een schepping van de architect J.P. van Baurscheit, ten gevolge van het bombardement van Middelburg in vlammen op. Van het bezit gingen ruim 100.000 boeken in 160.000 banden verloren. Gespaard bleven onder meer de collectie Zelandica, de incunabelen en postincunabelen en de verzameling pamfletten. Door het bluswater waren zij echter vaak wel beschadigd terwijl praktisch alle banden verloren gingen. De bibliotheek is qua bezit deze ramp nooit te boven gekomen. In 1953 betrok de bibliotheek de behuizing in de Abdij. Eerst daarna heeft de Provinciale Bibliotheek zich tot een instelling met een brede gebruikerskring kunnen ontwikkelen. Oorzaken daarvan zijn onder meer de verbreding van het onderwijs, de groei van de bevolking en een doelbewust beleid, gericht op een zo groot mogelijke toegankelijkheid van de bibliotheek. Daarnaast is in het laatste decennium een intensieve vorm van samenwerking met de andere in Zeeland werkzame bibliotheken tot stand gekomen, met name op het gebied van het interbibliothecair leenverkeer. In de jaren 1976-1980 is opnieuw gecatalogiseerd, met uitzondering van het zogeheten oud bezit (publicaties vóór 1800 verschenen), dat een arbeidsintensieve bewerking eist. Toen ontstond de catalogus op microfilm. De Provinciale Bibliotheek was een humaniora-bibliotheek. Het verzamelen van publicaties op het gebied van de B-wetenschappen gebeurde door de Technische Bibliotheek Zeeland te Vlissingen. Boeken over muziek en muziekwerken werden verzameld door de Zeeuwse Centrale Muziekbibliotheek te Middelburg. In 1960 werd het Documentatiecentrum Zeeuws Deltagebied aan de bibliotheek verbonden. Het intensiveerde een taak, die de bibliotheek reeds sinds haar oprichting uitoefent: het vastleggen van verdwijnende aspecten en nieuwe situaties in de provincie.

Bibliothecarissen Provinciale Bibliotheek Zeeland

Als eerste bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van Zeeland fungeerde, zij het niet officieel, gedeputeerde G.A. Fokker, die als oprichter van de bibliotheek beschouwd mag worden (1859-1878). Vervolgens waren de volgende bibliothecarissen belast met de leiding van de bibliotheek:

• Gerrit Adriaan Fokker, 1859-1878
• Jacobus Broekema, 1878-1911
• Willem Otto Swaving, 1911-1918
• Ds. Martinus van Empel, 1918-1940
• Hendrik Pieters, 1940-1961
• mr. Willem David de Bruine, 1961-1986

G.A. Fokker, bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van 1859-1878

Jacobus Broekema, bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van 1878-1911

W.O. Swaving, bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van 1911-1918

Martinus van Empel, bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van 1918-1940

H. Pieters, bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van 1940-1961

W.D. de Bruine, bibliothecaris van de Provinciale Bibliotheek van 1961-1986

In 1984 fuseerde de bibliotheek met de Openbare Bibliotheek Middelburg, de Zeeuwse Muziekbibliotheek en de Provinciale Bibliotheek Centrale. Alle collecties verhuisden naar de nieuwe Zeeuwse Bibliotheek aan de Kousteensedijk 7 in Middelburg. Bibliothecaris De Bruine werd de eerste directeur van de nieuwe organisatie.

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteurs

W.D. de Bruine / herz. Liesbeth van der Geest (2012).

Literatuur

-Tellegen, B.D.H., De Provinciale Bibliotheek van Zeeland, 14 juli 1953 (Middelburg 1953).