Zeeuws Archief
Zeeuws Archief, voorheen Rijksarchief in Zeeland |
---|

opgericht | 2000 |
locatie | Van de Perrehuis Hofplein 16, 4331 CK, Middelburg |
bezoekers | 1.800 – 2.000 |
directeur | dr. Anya Luscombe |
medewerkers | circa 70 (+/- 58 fte) en circa 75 vrijwilligers |
toegang | publiek |
info @ zeeuwsarchief.nl | |
telefoon | 0118-678800 |
website | http://www.zeeuwsarchief.nl |
Het Zeeuws Archief (voorheen Rijksarchief in Zeeland), is gevestigd aan het Van de Perrehuis, Hofplein 16 in Middelburg, met dependances in Terneuzen en Zierikzee, is het Regionaal Historisch Centrum voor Zeeland, de gemeenten Middelburg, Veere, Vlissingen, Terneuzen, Schouwen-Duiveland en Kapelle.
Taken

Het Zeeuws Archief (ZA) is een kenniscentrum voor historisch en genealogisch onderzoek in Zeeland. De dienst beschikt over een uitgebreide collectie bestaande uit archieven, verzamelingen, tekeningen, kaarten, prenten en foto's over alle mogelijke onderwerpen uit de provincie Zeeland. Over de gemeenten Middelburg, Veere, Vlissingen, Terneuzen, Schouwen-Duiveland en Kapelle beschikt het archief over nog meer informatie. Het Zeeuws Archief fungeert in formele zin als Rijksarchief in Zeeland en als gemeentearchief voor de gemeenten Middelburg, Veere, Vlissingen, Terneuzen, Schouwen-Duiveland en Kapelle. Er werken ongeveer zeventig medewerkers, directeur is dr. Anya Luscombe (vanaf januari 2025).
Collectie

Het Zeeuws Archief beheert enerzijds archieven en verzamelingen afkomstig van rijks-, provinciale en particuliere instellingen met als werkingsgebied de provincie Zeeland of voorgangers daarvan, en anderzijds van de gemeentebesturen en particuliere instellingen in de gemeenten Middelburg, Veere en Kapelle en voorgangers. In de archieven bevinden zich onder meer die van de Middelburgse Commercie Compagnie dat opgenomen is in de Unesco werelderfgoedlijst voor documenten.[1]
In 2007 sloot het Zeeuws Archief een dienstverleningsovereenkomst met het Waterschap Zeeuwse Eilanden (nu:Waterschap Scheldestromen), waardoor alle archieven van dit waterschap en diens rechtsvoorgangers voor het zover het de Zeeuwse eilanden betreft, in beheer kwamen bij het Zeeuws Archief en in de studiezaal ter beschikking worden gesteld. De archieven van het voormalige Waterschap Zeeuws-Vlaanderen worden beheerd en beschikbaar gesteld in het Waterschapskantoor in Terneuzen.
Hoogtepunten uit de collectie
- Perkamenten akte uit 1189, het oudste stuk uit de collectie. In 1189 gaf de bisschop van Utrecht de inwoners van Hoogelande in het midden van Walcheren toestemming een kapel te bouwen.[2]
Perkamenten akte uit 1189 over de stichting van de kapel van Hoogelande, ZA, 27, inv.nr. 2. - Geïllustreerd dagboek van wijnkoopman Hendrik Brouwer (1769-1837)[3]
pagina uit de familiegenealogie die Hendrik Brouwer schreef, ZA, 1753, inv.nr. 1. - Perkamenten akte van Maximiliaan van Bourgondië uit 1551, waarin hij een vergulde beker schenkt aan de stad Veere. De beker wordt nog altijd gebruikt om wijn uit te drinken als de regerende Nederlandse vorst Veere bezoekt.[4]
Perkamenten akte van Maximiliaan van Bourgondië over de schenking van een beker aan Veere, ZA, 2000, inv.nr. 2074.
Huisvesting
De kantoorfuncties van het Zeeuws Archief zijn ondergebracht in het monumentale Van de Perrehuis, een achttiende-eeuws stadspaleis in het centrum van Middelburg, gebouwd op de kelders van een commanderij van de Duitse Orde. Voor de publieksfuncties is het pand uitgebreid met een driehoekige moderne vleugel van staal en glas, waar de receptie, depots, studiezaal, bibliotheek en het archiefcafé zijn ondergebracht. In een naastgelegen pand, intern verbonden met het Zeeuws Archief, zijn ook het Genealogisch Centrum Zeeland en sinds augustus 2020 het Roosevelt Institute for American Studies (RIAS) gevestigd. In de kelderverdieping worden (doorgaans) jaarlijkse tentoonstellingen georganiseerd, zoals ‘’Ooggetuigen van de slavenhandel’’ (te zien van 2022-2024), die grotendeels werd samengesteld aan de hand van eigen archivalia.

Van de naast het Van de Perrehuis gelegen brouwerij De Drye Tonnekens rest tegenwoordig alleen nog de poort, die in gebruik is als toegang tot het Zeeuws Archief.
Organisatie
Het Zeeuws Archief is in 2000 ontstaan door een fusie tussen drie archiefdiensten: het Rijksarchief in Zeeland, het Gemeentearchief Middelburg en het Gemeentearchief Veere. Sinds 4 januari 2000 is het Zeeuws Archief voor het publiek geopend.
De Gemeenschappelijke Regeling Zeeuws Archief is een zelfstandig bestuursorgaan en is een initiatief van de Rijksarchiefdienst (Ministerie van OCW), de Gemeente Middelburg en de Gemeente Veere. Het Zeeuws Archief bestaat uit de drie afdelingen: Staf, Informatie & Kennis en Beheer & Exploitatie. Het Zeeuws Archief wordt ondersteund door de Stichting Vrienden van het Zeeuws Archief.
Vrienden van het Zeeuws Archief
De Stichting Vrienden van het Zeeuws Archief draagt financieel bij aan acquisitie van archiefstukken, exposities en publicaties of restauratie van archiefstukken en het organiseren van de Vriendenlezing. De Vriendenlezing, gehouden door een bekende Nederlandse schrijver, schenkt aandacht aan het belang van archieven en wordt elk jaar op de eerste zaterdag van november gehouden als afsluiting van de Open Dag van het Zeeuws Archief.
Directeuren
Archivaris van de Provincie Zeeland
- Jacob Philip van Visvliet, 1843-1888
Rijksarchief Zeeland
- Dr. Mr. Jacob Pieter Nicolaas Ermerins, 1890-1894
- Dr. Robert Th. Azn. Fruin, 1894-1910
- Dr. Klaas Heerinca, 1911-1921
- Mr. Adriaan Meerkamp van Embden, 1921-1943
- Dr. Willem Sybrand Unger, 1944-1954
- Dr. Pieter Scherft, 1954-1980
- Drs. Roelof Koops, 1980-1991, 1993-2000
Zeeuws Archief
- Drs. Roelof Koops, 2000-2010
- Dr. Hannie Kool-Blokland, 2010-2024
- Dr. Anya Luscombe, 2025 – heden
Auteur
-herz. J. Francke, maart 2023
Bronnen
Literatuur
- Jeanine Dekker, Peter Don en Albert Meijer (red.); Katie Heyning (beeldred.), Een bijzonder huis op een bijzondere plek. Het Van de Perrehuis in Middelburg en zijn omgeving, (Middelburg, 2000).
Externe links
- Website Zeeuws Archief
- Genealogische website Zeeuws Archief
- Roosevelt Institute for American Studies
Noten
- ↑ Archief MCC op de Unesco werelderfgoedlijst
- ↑ Zeeuws Archief, toegang 27 Onze Lieve Vrouwe Abdij te Middelburg, 1189-1578, inv.nr. 2, 1189, waarschijnlijk vóór september, Baldwinus, bisschop van Traiectum, machtigt de parochianen van Westmunstre, die te Hogeland wonen, om aldaar eene kerk te stichten…’
- ↑ Zeeuws Archief, toegang 1753 Familie Brouwer, 1654-1854, inv.nr. 1, Genealogie van de familie Brouwer, beschreven in een journaal…
- ↑ Zeeuws Archief, toegang 2000 Stad Veere, inv.nr. 2074. Akte van schenking van een vergulde beker door Maximiliaan van Bourgondië, heer van Veere, aan de stad Veere, 1 februari 1551