Wielrennen
| Wielrennen |
|---|
Inleiding
Zeeland is van oudsher een echte wielerprovincie. Dit manifesteert zich onder andere in een groot aantal bloeiende wielerclubs, een groot aantal amateurrenners en een aantal toprenners, die regelmatig op nationaal en internationaal niveau aansprekende prestaties verrichtten. Daarnaast is Zeeland vaak het decor geweest van belangrijke nationale en internationale wielerwedstrijden.
Bekende Zeeuwse wielrenners
Theo Middelkamp
Een van de eerste - en achteraf een van de beste - Zeeuwse wielrenners was de in het Zeeuws-Vlaamse Nieuw-Namen geboren Theo Middelkamp. Hij staat bekend als de eerste Nederlander die een touretappe won (14 juli 1936). Twee jaar later won hij opnieuw een etappe in de Tour. Middelkamp won ook vier keer de nationale titel op de weg (1934,1938, 1943 en 1945) en veroverde in Reims in 1947 de wereldtitel. Middelkamp werd ook wel de koning van de kermiskoersen genoemd, omdat hij deze wedstrijden vanwege de financiën vaak verkoos boven de grotere wedstrijden.
Theo Middelkamp stopte in 1951 met wielrennen en begon een café in het Belgische Kieldrecht. Hij overleed in 2005 op 91-jarige leeftijd.
Piet Rentmeester
Piet Rentmeester uit Yerseke was in zijn amateurtijd een zeer beloftevolle renner. Vooral de Belgische pers was lyrisch over hem en vergeleek hem met gelouterde vedetten als Rik van Looij en Rik van Steenbergen. Helaas is dat er nooit uitgekomen. Zelf weet hij dat aan een zekere roofbouw die hij in zijn jonge jaren op zichzelf heeft gepleegd.
In 1957 tekent Piet Rentmeester zijn eerste contract bij Lokomotief voor 250 gulden per jaar. Later verdient hij in Frankrijk 1500 gulden (6000 francs) per jaar bij ploeg Leroux. In 1963 gaat hij naar het Spaanse KAS. Daar verdiende hij weer wat meer: 1500 gulden en vrij wonen. De belangrijkste overwinningen die hij als prof behaald zijn, naast Kuurne-Brussel-Kuurne, de Ronde van Nederland, Paris-Camembert, de Ronde van Catalonië en de Ronde van Andalusië. Verder is er een tweede plaats in Bordeaux-Parijs achter de Engelsman Tommy Simpson.
Jo de Roo
Een andere grote naam uit het Zeeuwse wielerverleden is die van Jo de Roo. Deze in het Zuid-Bevelandse Schore geboren renner was in de jaren zestig veruit de beste Zeeuwse renner en won diverse nationale en internationale titels. Vooral in de jaren 1962 en 1963 was hij succesvol. In 1962 won hij Bordeaux-Parijs, Parijs-Tours, Omloop het Volk en de ronde van Lombardije. De laatstgenoemde twee wedstrijden schreef hij ook in 1963 op zijn naam. Nederlandse kampioen werd De Roo in 1964 en 1965. In 1965 won hij ook de Ronde van Vlaanderen.
In totaal reed Jo de Roo vijf keer de Tour de France, waarvan hij er drie uitreed. Hij won daarin drie etappes. Zijn beste klassering in de Tour behaalde Jo de Roo in 1964 met een 43e plaats in de eindklassering.
Jo de Roo reed vijf jaar in de ploeg van Jacques Anquetil. Hij nam in 1968 afscheid van de wielersport. Na zijn actieve loopbaan bleef hij in Zeeland wonen.
Cees Bal
Een streekgenoot van Jo de Roo was Cees Bal. Cees Bal, geboren op 21-11-1951, werd in 1969 profrenner, nadat hij drie jaar daarvoor als amateurwielrenner actief was geweest. Als amateurrenner behaalde hij in totaal 25 overwinningen (onder andere de Omloop van de Baronie en de Ronde van Overijssel. Als profrenner kwam hij in dienst van de ploeg Gan-Mercier, van 1972-1975 (onder andere met Joop Zoetemelk en Raymond Poulidor), later voor Molteni (met Merckx, 1976) en Fiat France (1977). Al op zijn 28e stopte Cees Bal met wielrennen. De grootste overwinning op zijn palmares is de Ronde van Vlaanderen van 1974. Daarmee was hij na Jo de Roo de tweede Zeeuw die deze klassieker op zijn naam wist te brengen. Bal was toen pas 21 jaar. Cees Bal reed drie keer de Tour de France uit (hoogste klassering: 53e). Een ongedisciplineerde levensstijl heeft bij hem een echt grote wielercarriere waarschijnlijk in de weg gestaan.
Jan Raas
Eveneens uit de Zak van Zuid-Beveland kwam Jan Raas. Hij is waarschijnlijk de succesvolste Zeeuwse wielrenner aller tijden. Jan Raas behaalde zijn belangrijkste successen in eendaagse wielerklassiekers. In totaal won hij er daarvan veertien, waarvan vijf in de Amstel Gold Race. Zomer 1979 won Jan Raas in Valkenburg de wereldtitel op de weg. Verder won hij in totaal tien touretappes. Samen met Gerrie Knetemann en Joop Zoetemelk een Nederlands record. Alleen in 1976 en in 1978 reed hij de Tour uit. Jan Raas werd ook drie keer Nederlands kampioen op de weg (1976, 1983, 1984).
Na zijn actieve wielercarrière ging Raas verder als ploegleider. Daarin was hij in het begin erg succesvol. Na 1990 werd het echter minder, onder andere door een gebrek aan talenten die doorstroomden. Hierdoor gingen ook sponsors afhaken.
Ondanks deze neergaande lijn slaagde Raas er toch in - in tegenstelling tot Post en Gisbers - een nieuwe sponsor te vinden: Rabobank. Ondanks redelijke resultaten werd Raas in 2003 door Rabobank aan de kant gezet. Jan Raas haalde daarna nog geregeld hard uit naar zijn voormalige sponsor, onder andere in zijn wielercolumn in het Algemeen Dagblad. Na de vele onthullingen over doping stopte Rabobank overigens in 2013 met sponsoring van de wielersport.
Cees Priem
Cees Priem uit Ovezande wordt als jonge prof in 1974 in het Brabantse Hoogerheide verrassend Nederlands kampioen wielrennen op de weg. Hij was een echte ronderenner, waarin hij onder meer als meesterknecht van Jan Raas fungeerde. Dat was in de periode dat hij uitkwam voor de legendarische Raleigh-ploeg van Peter Post (1978-1983). Cees Priem kwam vijf keer uit in de Tour de France, maar haalde nooit Parijs. Wel behaalde hij twee etappe-zeges in de Tour, in 1975 (in 'Nederlandse' stad Bordeaux) en 1980. Ook in de Vuelta behaalde hij twee overwinningen, in 1976 en 1977. In 1976 werd hij 32e in de eindklassering van de Ronde van Spanje. Daarnaast grossierde hij in criterium-overwinningen en won hij verschillende kleinere etappekoersen. Na zijn succesvolle periode van de Raleigh-ploeg stapte Priem in 1984 over naar de Kwantum-ploeg, waar hij twee jaar bleef. Hij sloot zijn carrière af bij SuperConfex.
Na zijn carrière als renner ging hij vanaf 1988 werken als ploegleider van de TVM-wielerploeg. In die functie belandde hij vanwege een dopingschandaal tijdens de Tour de France van 1998 in de gevangenis. Nadat Farm Frites de wielerploeg van TVM als hoofdsponsor overnam besloot Cees Priem een punt achter zijn ploegleidersbestaan te zetten.
Maarten Ducrot
In de jaren tachtig was de uit Vlissingen afkomstige Maarten Ducrot een bekende wielrenner. In 1985 kreeg Maarten Ducrot een contract aangeboden bij de Kwantum-profploeg van Jan Raas. Met deze ploeg reed hij vijf keer de Ronde van Frankrijk, waarin hij eenmaal een etappe won (in 1985). Hij werd ook tot strijdlustigste renner van de Tour van 1985 verkozen, droeg echter nooit het geel. In 1989 behaalde hij zijn hoogste klassering in de Tour (39e). Behalve in de Tour de France won Maarten Ducrot ook etappes in de Ronde van Romandië, de Dauphiné Libéré en de Coors Classic. Maarten Ducrot werd in het peleton ook wel 'De Koning van Biafra' genoemd. Deze bijnaam dankte hij aan zijn magere verschijning.
Maarten Ducrot volgde in 2004 bij Studio Sport Erik Breukink op als wielercommentator.
Patrick Tolhoek
Patrick Tolhoek, afkomstig uit Yerseke en zoon van oud-profrenner Ko Tolhoek, werd op zijn 22ste (in 1988) profrenner bij de Roland-formatie van Roger Swerts. In zijn eerste profjaar behaalde hij al goede prestaties met een vierde plaats op het NK en een zevende plaats in de klassieker Kuurne-Brussel-Kuurne. Nadat zijn eerste ploeg er vanwege financiële redenen mee stopte, kon Tolhoek een contract tekenen bij de ploeg van Jan Raas (SuperConfex). In zijn eerste jaar in die ploeg (1989) behaalde hij opvallende goede prestaties met drie derde plaatsen in de Tour de France en een 99ste plaats in de eindklassering. Tolhoek bleef daarna nog twee jaar in de ploeg van Raas (intussen Buckler-ploeg) en behaalde nog mooie resultaten in de Dauphine Libere en reed opnieuw de Tour de France uit (123ste in de eindklassering). In deze jaren openbaarde zich steeds meer een chronische, mysterieuze (zeer pijnlijke) blessure die het wielrennen steeds moeilijker maakte voor Tolhoek. Achteraf bleek het om een afgeknelde slagader te gaan, die voorkwam dat er voldoende bloed in het linkerbeen kwam.
Na een (succesvolle) operatie in 1997 hervatte Tolhoek zijn wielercarrière als mountainbiker. Niet zonder succes, want in 1998 werd hij Nederlands kampioen en werd hij zesde bij het WK. In 1999 werd hij derde op het NK en werd hij derde in de wereldbekerwedstrijd Big Bear. Het jaar 2000 werd het laatste jaar van Tolhoek's wielerloopbaan. Ook in dat jaar behaalde hij nog fraaie resultaten met onder andere een zesde plaats op het EK en eveneens een zesde plaats op het WK en een vijfde plaats in de wereldbekerwedstrijd Canmore. Zijn deelname aan de Olympische Spelen in Sydney (Australië) liep uit op een teleurstelling. In deze wedstrijd moest hij vroegtijdig afstappen na (alweer) een blessure.
Patrick Tolhoek heeft zich na zijn actieve wielercarrière tien jaar niet laten zien in de wielerwereld. Als felle anti-doping renner wilde hij er lange tijd niets meer mee te maken hebben. Sinds een aantal jaren doet hij weer wat voor de wielersport. Hij is soms gastheer voor Vacansoleil DCM. In het dagelijks leven is hij docent gezondheidszorg en welzijn, toerisme en recreatie bij de Pontes Scholengroep in Goes.
Johnny Hoogerland
In 2009 werd Johnny Hoogerland - woonachtig in Langeweegje (bij Kwadendamme) bekend bij een groter publiek door zijn twaalfde plaats in de Ronde van Vlaanderen en zijn winst in de Driedaagse van West-Vlaanderen. Bij het WK op de weg was hij dat jaar met een veertiende plaats beste Nederlander.
In zijn eerste Ronde van Frankrijk (2011) wist Hoogerland tweemaal de leiding in het bergklassement te veroveren. Tijdens de negende etappe werd Juan Antonio Flecha zijdelings geraakt door een auto van France Télévisions en hij nam Hoogerland mee in zijn val. Beiden maakten op dat moment deel uit van een kopgroep. Hoogerland – op dat moment virtueel leider in het bergklassement – werd gelanceerd en belandde in een hek met prikkeldraad. Hoogerland liep diepe snijwonden op, maar kon de etappe toch uitrijden. Na afloop kreeg hij alsnog de bolletjestrui omgehangen en kreeg hij, samen met Flecha, de prijs voor de strijdlustigste renner van de dag. Later zou in het ziekenhuis blijken dat er 33 hechtingen nodig waren om zijn wonden te dichten. Zijn eerste reactie na het verlaten van het ziekenhuis: "Een Zeeuw krijg je er niet zo snel onder". Na zijn val in de negende etappe volgde een rustdag, waarna Hoogerland in de tiende etappe weer opstapte. De val, de bolletjestrui, de aanvallende rijstijl en zijn karakter maakten Johnny Hoogerland bijzonder populair in Nederland. Diverse (internationale) media verklaarden de renner tot held.
In 2012 reed Hoogerland een sterke Tirreno-Adriatico. Hij eindigde als vijfde in het algemeen klassement. In tegenstelling tot het voorgaande seizoen, ging hij niet van start in de Giro.
Begin februari 2013 werd Hoogerland, terwijl hij op training in het Spaanse Villajoyosa was, aangereden door een auto. Hij belandde op de intensieve zorg. Een week eerder was hij tijdens de GP d'Ouverture La Marseillaise al aangereden door een televisiemotor. De aanrijding in Spanje bezorgde Hoogerland vijf gebroken ribben en een gekneusde lever. Hoogerland maakte in april zijn rentree in het peloton tijdens de Ronde van Romandië. Twee maanden later werd hij Nederlands kampioen op de weg in Kerkrade.
Augustus 2014 werd duidelijk dat Hoogerland vanaf 2015 voor de nieuwe ploeg Roompot Orange Cycling gaat rijden.
Keetie van Oosten-Hage
Keetie van Oosten-Hage, de uit Sint-Maartensdijk afkomstige wielrenster, schreef in de jaren zestig en zeventig zowel op de baan als op de weg wielerhistorie. Twee keer behaalde ze de wereldtitel op de weg (1968 en 1976). Daarnaast behaalde ze bij het WK op de weg drie keer zilver en drie keer brons. Bij het WK achtervolging op de baan behaalde ze vier wereldtitels. Verder won ze negen keer het NK op de weg en werd ze twaalf keer nationaal kampioen achtervolging.
Keetie van Oosten-Hage verbeterde op 16 september 1978 in München het werelduurrecord van 43,082 km. Tijdens deze rit scherpte zij ook nog de wereldrecords aan op de 5, 10 en 20 kilometer. Pas in het jaar 2000 verbeterde de Australische Anna Wilson het record (met slechts 420 meter). Keetie van Oosten-Hage stopte met wielrennen op 20 oktober 1979 in de gentlemenkoers.
Keetie van Oosten-Hage won geen Olympische medailles. Dat komt omdat wielrennen voor vrouwen nog geen onderdeel was van de Olympische Spelen. Ook de Tour Féminin bestond nog niet. Haar zussen Bella Hage, Heleen Hage en Ciska Hage waren eveneens goede wielrensters.
Wielerwedstrijden
Zeeland is vaak het decor geweest van belangrijke nationale en internationale wielerwedstrijden. Zo werd van 1959 tot 2007 jaarlijks de Ronde van Midden-Zeeland verreden. Ook de opvolger van deze wedstrijd, de Delta Tour Zeeland, geniet veel bekendheid. De belangrijkste wielerwedstrijd ter wereld, de Tour de France, deed in haar lange geschiedenis drie keer de provincie Zeeland aan: in 1958, in 2010 en in 2015.
Ronde van Midden-Zeeland
De Ronde van Midden-Zeeland was een eendaagse wielerwedstrijd die werd verreden in Zeeland. De wedstrijd eindigde altijd in Goes. De Ronde werd voor het eerst in 1959 verreden en werd in 1974 een profwedstrijd. Er wordt dan ook wel verwezen naar de Profronde van Midden-Zeeland. Omwille van de sponsoring werd er later gesproken van de Delta Profronde. De wedstrijd maakte sinds 2005 deel uit van de continentale circuits van de UCI.
In 2008 fuseerde deze wedstrijd met het OZ Wielerweekend tot een driedaagse wedstrijd, de Delta Tour Zeeland. De bedoeling was om een wedstrijd te creëren waarmee topploegen naar Zeeland gehaald worden. In 2008 bestond de wedstrijd uit een tijdrit op vrijdagavond in Oost-Zeeuws-Vlaanderen, gevolgd door de Delta Profronde als etappe op zaterdag, en een afsluitende etappe op zondag in West-Zeeuws-Vlaanderen.
Delta Tour Zeeland
Deze wedstrijd was een samenvoeging van het OZ Wielerweekend en de Ronde van Midden-Zeeland en wordt sinds 2008 georganiseerd. De wedstrijd maakt deel uit van de UCI Europe Tour (klasse 1.1) en wordt verreden in de maand juni.
Tot 2011 werd de koers verreden onder de naam Delta Tour Zeeland en was het een meerdaagse wielerkoers die drie dagen duurde. Eind 2011 liep het contract met hoofdsponsor Delta af en op 29 november 2011 werd bekend dat de hoofdsponsoring wordt overgenomen door Zeeland Seaports, dat ook zijn naam aan de koers verbond. De wedstrijd veranderde van een driedaagse in een eendagswedstrijd.
Tour de France
In 1958 was het de eerste keer dat de Tour de France Zeeland aandeed. In de tweede etappe (Duinkerken-Gent), op vrijdag 26 juni 1958, reden de renners ongeveer tien kilometer over het meest zuidwestelijke puntje van Zeeland. Via Eede kwamen de coureurs Zeeuws-Vlaanderen binnen en via Aardenburg, Draaibrug en Sluis reed men naar Sint Anna ter Muiden, alwaar weer de grens met Belgie werd gepasseerd. De etappe werd overigens een prooi voor Gerrit Voorting.
De tourstart 2010 was in Rotterdam. In een individuele tijdrit won de Zwitser Fabian Cancellara. De eerste 'echte' etappe daarna leidde van Rotterdam via Zeeland naar Antwerpen. De winnaar was de Italiaanse supersprinter Alessandro Petacchi.
In 2015 lukte het Utrecht de Tourstart binnen te halen. In de eerste etappe, een individuele tijdrit door het centrum op zaterdag 4 juli, won verassend de Australiër Rohan Dennis. De tweede etappe, op zondag 5 juli 2015, leidde via Rotterdam naar Neeltje Jans in Zeeland. Door het kletsnatte, stormachtige en gure weer spatte het peloton onderweg uiteen in verschillende waaiers. Uiteindelijk won de Duitser André Greipel op de stormvloedkering de sprint van een kopgroepje. Het algemeen klassement was na die etappe flink op zijn kop gezet.
De zeer positieve ervaringen van Zeeland met het laatste tourbezoek - zowel wat betreft het sportieve als het economische aspect - leidde er toe dat het provinciaal bestuur heeft aangegeven zijn best te zullen doen de Tour nog een keer naar Zeeland te halen.[1] Voor de Tourstart van 2024 lijkt Rotterdam opnieuw kandidaat. Indien dit verwezenlijkt zou worden lijken er zich voor Zeeland nieuwe kansen op een Zeeuwse touretappe aan te dienen.
Auteur
Wim van Gorsel, 2015, herz. 2021
Bronnen
Sites
Krantenbank Zeeland, PZC en De Stem, 1945-2015.