Wolphaartsdijk (wolfaerdsdike, Wolffaertsdijck)
| Wolphaartsdijk (wolfaerdsdike, Wolffaertsdijck) |
|---|
Het dorp: kenmerken
Dorp binnen de nieuwe gemeente Goes; telt 2.245 inwoners (1-1-2021). Vóór 1 januari 1970 een zelfstandige gemeente waartoe behoorden Blauwedijk, Oostkerke, Oud-Sabbinge, De Piet en Wolphaartsdijk. Het gebied is lang een afzonderlijk eiland geweest, door de Schenge gescheiden van Zuid-Beveland, doch sinds 1809 met Zuid-Beveland verbonden door bedijking van de Lodewijkspolder Wilhelminapolder). Het bestond uit de heerlijkheden Oostkerke, Oud-Sabbinge en Westkerke. Op het eiland lag verder nog het dorp Hongersdijk dat evenals Westkerke niet meer bestaat. Ten noorden van het dorp Wolphaartsdijk ligt het Veerse Meer, waardoor de plaats een van de belangrijkste watersportcentra van Zeeland is geworden met meerdere jachthavens en een sportvissershaven, met een zeilschool, vele kampeerterreinen en alles wat met recreatie te maken heeft.
Wapen
Dit komt al voor op de wapenkaart van Smallegange en werd op 31 juli 1817 voor de gemeente bevestigd. Volgens de wapenbeschrijving moet het wapendier een griffioen zijn, maar het lijkt meer op een vliegende draak. Waarschijnlijk is het bedoeld als afbeelding van een 'zeewolf'. Het is dus een sprekend wapen.
Monumenten
Ned. Hervormde kerk
De N.H. kerk, in enigszins Byzantijnse vorm, werd in 1862 gebouwd door de architecten H. Hana en J. Smits. In Wolphaartsdijk staat een gedenkteken voor dr. J. ab Utrecht Dresselhuis, de beken de geschiedvorser die hier van 1811-1858 als predikant heeft gestaan; ontwerp van J.J. Rousseaux uit Antwerpen (1862).
Korenmolen
De korenmolen 'De Hoop' staat in de buurtschap Oostkerke even ten westen van Wolphaartsdijk; het is een zeer hoge, opvallend slanke, ronde, stenen bovenkruier met schuingeschoorde stelling; bouwjaar 1808.
Ten zuiden van het dorp ligt in de Herenpolder een natuurreservaat van 4 ha van de Stichting Het Zeeuwse Landschap; het is een weel met erlangs een laaggelegen weiland.
Geschiedenis
Nagenoeg op de plaats van het huidige dorp Wolphaartsdijk lag vroeger Oostkerke dat in 1334 verdronken is; in 1370 herdijkt als Oosterlandpolder. Het eiland Wolphaartsdijk moet al vrij vroeg van goede dijken voorzien geweest zijn, want toen in 1287 geheel Zeeland onder water geraakte, bleven Walcheren en Wolphaartsdijk gespaard. In 1147 wordt Wolphaartsdijk reeds genoemd. Volgens een charter uit dat jaar werden de tienden van Wolphaartsdijk aan Boudijn en Balduinus de Scinga door het convent van St. Pieter te Utrecht in erfpacht gegeven. Sabbinge was het hoofdambacht der drie heerlijkheden waarin Wolphaartsdijk verdeeld was. Het eiland Wolphaartsdijk kende verscheidene veren. Een veer over de Schenge naar Terlucht bij Wissekerke bestond reeds in 1389. Dit veer ging teniet met de bedijking van de Lodewijkspolder in 1809. Er lagen enige veren op Walcheren, genaamd het Mandt en de Kulk. Tot in recente tijd belangrijk was het veer Wolphaartsdijk-Kortgene. Na de afdamming van de Zandkreek en het gereedkomen van de weg naar Noord-Beveland bij Katse veer, werd de veerdienst in 1960 gestaakt. Thans is er in de zomermaanden voor toeristen een voet/fietsveer naar Kortgene.
Auteur
J.A. Trimpe Burger
Literatuur
- Van der Baan, Wolfaartsdijk.
- De Bree en De Bruin, Zeeuws prentenboek, Wolphaartsdijk.
- Sandberg, Overzetveren, 30-35.
- Wilderom, Tussen afsluitdammen III.
- Zelandia Illustrata X, 146-149.