Zuiddorpe

Zuiddorpe (zuutdorpe, Zuytdurp, Moere)

Luchtfoto van Zuiddorpe. Foto: Deltaphot Luchtfotografie, 1985. Bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec.nr. 187129

Het dorp: kenmerken

Dorp en voormalige gemeente in Oost Zeeuws-Vlaanderen, sedert 1 april 1970 binnen de gemeentegrenzen van Axel, vanaf 2003 binnen de gemeente Terneuzen. Zuiddorpe telde op 1 januari 2021 890 inwoners. Tot de van oorsprong agrarische gemeente Zuiddorpe behoorden de buurtschappen Bontekoe, Boschdorp, Molenhoek, Muis, Oudepolder, Ratte, Schaapdijk, Sterre en het dorp Zuiddorpe.

Wapen

Dit wapen werd op 31 juli 1817 bevestigd. Volgens de traditie zijn boekweitbloemen afgebeeld en dit zou herinneren aan het feit dat Joost van Ghistelle 'den eersten bouckey int lant' bracht toen hij van zijn reis naar het Heilige Land terugkwam, aldus een oud grafschrift. In het vroegere Zuiddorpe stond het geslacht Ghistelle in hoog aanzien. Vlag: De vlag van Zuiddorpe, niet officieel ingesteld, is geheel gelijk aan het wapenbeeld.

Varia

Kermis op de derde zondag in juni met de daarop volgende maandag en dinsdag.

Monumenten

Maria Hemelvaartkerk

de parochiekerk van Zuiddorpe, gelegen aan Dorpsplein. Vanaf de 15e eeuw stond hier een katholieke kerk, die echter vanaf 1646 gebruikt werd als hervormde kerk om vanaf 1807 weer als parochiekerk dienst te doen. In 1885 werd de kerk gesloopt om vervangen te worden door een neogotisch bouwwerk. Deze kerk werd ontworpen door P.J. van Genk. Het is een neogotische kruisbasiliek met een zijdelings geplaatste, slanke noordwesttoren. Van belang is de preekstoel van 1637. Deze is rijkelijk voorzien van houtsnijwerk, waaronder afbeeldingen van de vier evangelisten. De kruiswegstaties zijn van 1906 en vervaardigd door A. Windhausen. Het orgel is van 1929 en gebouwd door de firma Pels.

Geschiedenis

Zuiddorpe dorp ten zuiden van Axel (vgl. Westdorpe, dorp ten westen van Axel) wordt in 1236 als parochie genoemd, maar dan onder de naam Moere. Ook het gebied van Overslag behoorde hierbij. De kerk, die aan de H. Maagd was gewijd en een vicarie had op het altaar van St.-Georgius, was een bezit van de abdij Marcke bij Kortrijk. Waar de eerste kerk gestaan heeft, is niet bekend, maar waarschijnlijk te Moere. De tweede is gebouwd te Zuiddorpe; afgebroken in 1817. In het oude kasteel van de heren van Moere was in 1516 een klooster gevestigd, Monnikenhof. Men had op het gebied van Zuiddorpe ook nog een aan St.-Anna gewijde kapel, alsook een kapel te Moere. Ofschoon Zuiddorpe tot het Axeler-Ambacht behoorde, was het door inundaties rond Axel na 1586 van het gebied afgesneden. Dit hield in dat de bewoners tot het Spaanse territorium behoorden. Hierdoor kon de katholieke parochie blijven bestaan. Op 15 september 1646 kwam daaraan een einde; de kerk van Zuiddorpe werd overgedragen aan de gereformeerden. De katholieken gingen naar Wachtebeke en later naar Overslag ter kerke. In 1788 werd in Zuiddorpe een schuurkerk gebouwd, die mede bestemd was voor de katholieken uit het Land van Axel en Terneuzen. In 1807 werd de oude parochiekerk weer overgedragen aan de katholieken; de zeer in verval geraakte kerk werd in 1817 afgebroken. Tijdens de sloop ontdekte men onder de vloer enkele voor de streek zo karakteristiek beschilderde graven grafschilderingen). In hetzelfde jaar werd een nieuwe kerk gebouwd die in 1855 weer vervangen is door de huidige (ontwerp van architect P. van Genk). De gereformeerde gemeente van Zuiddorpe is in 1694 gecombineerd met Axel.

Auteur

J.A. Trimpe Burger

Literatuur

• F. Caland, Naamlijst predikanten.
• Grijpink, Register.
• H.Q. Janssen, Kerkhervorming in Vlaanderen.
• Th. B.W. Kok, Dekenaat.
• S. Muller, De indeeling bisdom.
• Wesseling, Axel.
• Wilderom, Tussen afsluitdammen IV.

Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984