Vroonland (ook 'vroon’)

Vroonland (ook Vroon’)

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Oorspronkelijk heilig, gewijd land, soms ook openbaar land. Vandaar Godgewijd land (kerkvroon) dan wel land toebehorend aan een heer. Voor vroonland was kenmerkend dat het vrij was van schot. Men onderscheidde vroonland op het oude land en vroonland op het ingepolderde land. Op het oude land schijnt vroonland al zeer vroeg het stuk grond binnen een ambacht te zijn geweest, waarop de ambachtsheer zijn hofstede of versterking kon kiezen werf). Typerend was dan ook de geringe omvang van zulk vroonland: 2 tot 3 gemet. Uitzondering in dit opzicht was op Zuid-Beveland onder Kapelle een vroonland dat niet minder dan 500 gemet groot was, in de nabijheid van de woonstede van de heren Van de Maalstede. Wat het nieuwe land betrof, kon hij bedijkingsoctrooi de nog te bedijken grond ten dele worden vrijgesteld van dijklast dijkgeschot). Het ontstaan van zulk vroonland deed op de resterende dijkplichtigen de dijklast afwentelen. Een teveel aan vroonland leverde dan teveel gevaar op voor de waterkering. Zeker na stormvloed en dijkdoorbraak werd op den duur toch een bijdrage verlangd van alle geërfden. Eerst na 1953 is bij de omslag der dijklasten vroonland geheel gelijkgesteld met 'kostbaar’ land. Vroonland op het oude land hij de duinen in Zeeland heeft een meer landschappelijke betekenis. Het zwak golvende overgangsgebied tussen de hoge kustduinen en het lage polderland wordt op Walcheren en Schouwen eveneens met de naam vronen of vroongronden aangeduid. Op Schouwen noemt men dit landschap ook wel 'duinpolder'. Tijdens de vorming van de hoge duinen stoof ook zand over het achterliggende kleigebied. Dit zand werd snel ontkalkt en vormde een droog, hobbelig duingrasland, dat gemeenschappelijk beweid werd. Op verschillende plaatsen treffen we er karakteristieke drinkpoelen voor het vee aan. Ook zijn er natuurlijke laagten met een kruipwilgbegroeiing. Bij Domburg werd op deze vronen een golfbaan aangelegd. Ook tussen Dishoek en Groot-Valkenisse en bij Oranjezon op Walcheren vinden we vronen. Het binnenduinlandschap op Schouwen beslaat een vrij groot oppervlak. Plaatselijk zijn de vroongronden hier meer dan 2 km breed (Westeren en Oosteren Ban van Schouwen). In het verleden zijn delen ervan ontgonnen tot elzenmeet elzenhakhout) met boomgaard of duinakker waar wat rogge of aardappelen op werden verbouwd. Deze vormen van grondgebruik zijn thans bijna overal vervangen door verblijfsrecreatie. Tussen Haamstede en Renesse op Schouwen is een flink gedeelte van de vroongronden staatsnatuurreservaat (111 ha). Om de bijzondere flora van het vroongrasland met o.a. struikheide in stand te houden, wordt het extensief beweid.