Lansbergen
| Lansbergen |
|---|
familie van predikanten, juristen en geneesheren. Stamvader was Daniël, Heer van Meulenbeke, gehuwd met Pauline van Honingh.
Philippus Lansbergen
Philippus (Gent 25 aug. 1561 - Middelburg 8 dec. 1632). Theoloog, wiskundige en astronoom; vestigde zich, na theologische studies in Engeland, als predikant te Antwerpen. Moest in 1585 uitwijken naar Noord-Nederland en werd, na studie te Leiden, predikant te Goes. Hier werd hij in 1613 uit het ambt ontslagen wegens bemoeiingen met politiek. Hij vestigde zich toen te Middelburg, waar hij zich verder geheel wijdde aan wiskundige en astronomische studies. Lansbergen, die in de tijd van Galilei en Kepler leefde, was de eerste Nederlandse predikant die het stelsel van Copernicus verdedigde. Zijn publikaties brachten vele pennen in binnen en buitenland in beroering. Zijn werken zijn veelal voorzien van lofdichten van Jacob Cats. Zijn naam werd in 1967 gegeven aan de toen te Middelburg gestichte sterrenwacht.
Pieter Lansbergen
Pieter (Goes 1587 - Den Haag, begr. 11 maart 1661). Dominee en medicus; zoon van Philippus. Studeerde theologie te Leiden en werd collega van zijn vader te Goes. Op diens advies ging hij geneeskunde studeren te Franeker. Hij promoveerde er op 5 juni 1613, bijna tegelijk met zijn broer Jacob. Als geneesheer te Goes bleef hij tezamen met zijn vader voorganger van de gemeente. Beiden preekten tegen de herverkiezing van de stadsdokter C.A. Zoetewater tot burgemeester. Nadat ze zich verstout hadden kiezers te belezen, maakten ze zich als predikant onmogelijk. Pieter bleef lang op eerherstel hopen, praktizeerde intussen als arts te Goes, maar toen rehabilitatie uitbleef, vestigde hij zich in 1645 bij zijn broer Jacob te Middelburg. Door diens bemiddeling werd hij benoemd tot doctor van het Gasthuis, van de Armen, van de Stad en het Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Hij raakte verward in predikantenruzies, die tot zulk een laag peil daalden dat zijn tegenstander Jacob Beers, predikant te Tholen, een pamflet te g en hem uitgaf: `Goeschen stillevaegher ofte besem om mr. Pieter L.bille-kladden af de vaegen'. Uiteindelijk verlieten Pieter en Jacob de stad en vestigden zich in Den Haag. Pieter werd er lijfarts van de Prins van Oranje.
Jacob Lansbergen
Jacob (Goes 1590 - Den Haag, begr. 9 juni 1657). Medicus; zoon van Philippus. Studeerde aanvankelijk te Leiden theologie, maar verkoos de medische studie te Franeker. Na zijn promotie in 1613 vestigde hij zich in Goes. Wierp zich aldaar in een medische strijd, veroorzaakt door zijn vader wegens het toedienen van muskus aan een kraamvrouw. De rel bleef niet beperkt tot Zeeland; Cornelis Herls schreef een vinnig pamflet, waaruit bleek hoe de geneesheren elkaar kwaadaardig bespiedden. Toen Jacob de theorie van zijn vader aanhing over de baan van de aarde, verkorf hij het bij velen en vertrok hij in 1637 naar Middelburg. Hij werd er schepen en zelfs burgemeester, maar als vurig Oranjeklant moest hij in 1651 het loodje leggen tegen de Staatsgezinden. Zijn huis werd geplunderd, zelf ontsnapte hij ternauwernood. In Den Haag bouwde hij een grote praktijk op als geneesheer; onder zijn patiënten bevonden zich heel wat Middelburgers. Een broer van Pieter en Jacob, Daniël, was apotheker.
Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984
Auteur
-A.M. Lauret, controle red., 2012
Literatuur
- Fokker en De Man, Zeeuwsche medici.
- Fokker, Philippus Lanshergen.
- Van der Baan, Philippus en Petrus Lansbergen
- Meertens, Letterkundig leven.
- Schepman, Philippus Lansbergen.
- Biographisch woordenboek Prot. godgeleerden.