Abraham Lieven Abrahamse
| Abraham Lieven Abrahamse | |
|---|---|
 Landschap bij Wissekerke, geboorteplaats van A.L. Abrahamse, foto: Wim Helm, ca. 1980, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 59906. | |
| Geboren | 1 augustus 1887 Wissekerke |
| Overleden | april 1975 Anna Jacobapolder |
| Beroep | Dijkwerker en waterbouwkundig ambtenaar. Voorman van de Nederlandsche Christelijke Landarbeidersbond en raadslid voor de arbeiderspartij te Wissekerke. |
Gemeenteraadslid in Wissekerke en NCLB-voorman
Abrahamse was aanvankelijk dijkwerker en huwde in 1910 te Wissekerke met Sara Boone. Van hun vier levend geboren kinderen stierven er twee op jonge leeftijd. In 1916 werd hij, in een tussentijdse vacature voor de gemeenteraad, door de ‘rechtse partijen’, een combinatie van CHU en ARP, kandidaat gesteld tegenover de landbouwer P.J. Doeleman van de liberale partij(en). Abrahamse werd gekozen met 264 tegen 162 stemmen. In die tijd zaten er nog erg weinig arbeiders in gemeenteraden in Zeeland. In 1919 stond hij als eerste op de kandidatenlijst voor de CHU, waarop destijds in Wissekerke ook de Gereformeerden stemden: een ARP-kandidatenlijst ontbrak. Ook nu werd hij weer raadslid. In april 1919 richtte Abrahamse te Wissekerke een afdeling op van de Nederlandsche Christelijke Landarbeidersbond (NCLB), een bij het Christelijk Nationaal Vakverbond aangesloten bond. In het vroege najaar van 1920 was er al een conflict met de plaatselijke landbouwers, waarbij overhaast tot een staking werd overgegaan. Een landelijke NCLB-bestuurder moest overkomen om de zaak te sussen. In 1920, toen de landbouwprijzen – die jarenlang erg hoog waren geweest – daalden, brachten de boeren te Wissekerke het arbeidersloon omlaag en de NCLB-afdeling kwam tegen die verlaging op. Bovendien was één van de Wissekerkse boeren, afkomstig uit Ouwerkerk, waar de boerenstand sterk tegen arbeidersorganisatie was, überhaupt tegenstander van het onderhandelen met de NCLB-afdeling over lonen, werktijden en tarieven. Uiteindelijk kwam men tot overeenstemming, terwijl de betreffende landbouwer bedankte als lid van de Wissekerkse werkgeversbond waarmee werd onderhandeld.
Kandidaat op 'vrije lijst'
Toch kon de NCLB-afdeling niet in die mate gewicht in de schaal leggen als wel wenselijk was geweest. De afdeling had eind 1930 246 leden die afkomstig waren uit maar 70 gezinnen, terwijl Wissekerke 3.681 inwoners telde en de landarbeiders er ruimschoots de grootste beroepsgroep vormden. Vermoedelijk in de eerste helft van de jaren twintig weigerde de werkgeversbond nog langer over lonen, werktijden en tarieven te onderhandelen en die situatie was in 1933 nog onveranderd. In 1923 werd Abrahamse, inmiddels bekend als voorman van het arbeidersbelang, niet langer kandidaat gesteld door de CHU. Hij kwam uit als enige kandidaat op een ‘vrije lijst’ die ook wel de arbeiderspartij werd genoemd. Opnieuw werd hij tot raadslid gekozen en dit herhaalde zich in 1927. Bij die laatste verkiezing bleek zijn achterban zich vooral in Wissekerke te bevinden. Slechts vijftien procent van de op Abrahamse uitgebrachte stemmen kwam uit het hoofdzakelijk gereformeerde arbeidersdorp Kamperland – in 1923 was dit percentage nog lager geweest.
Verhuizing naar Anna-Jacobapolder
Sinds 1922 was Abrahamse bestuurslid van de Vereniging tot bevordering van de verkrijging van onroerend goed door landarbeiders ‘Noord-Beveland’. Deze kon in 1923 grond aankopen bij Wissekerke. De grond werd in 28 gelijke delen verdeeld zodat 28 verschillende landarbeiders voortaan een eigen stukje land konden bewerken. Abrahamse werd aan het eind van 1930 benoemd tot waterbouwkundig ambtenaar (‘dijkbaas’) van het Waterschap Rumoirt, dat de drie polders in zich verenigde die de westelijke helft uitmaakten van het schiereiland Sint-Philipsland: de polders rond het dorp Anna-Jacobapolder. Het Waterschap was 900 hectare groot. Abrahamse verhuisde naar Anna-Jacobapolder en werd ook daar weer een vooraanstaand lid van de plaatselijke gemeenschap. Zo was hij tot 1952 bestuurslid van de School met den Bijbel en in elk geval in de jaren veertig een tijdlang ouderling in de Gereformeerde Kerk van Anna-Jacobapolder. Bij de raadsverkiezingen van 1935 in de gemeente Sint-Philipsland, waaronder Anna-Jacobapolder hoorde, stond Abrahamse tweede op een gereformeerde (vrije) lijst. Omdat de gemeente maar voor een tiende deel uit leden van de Gereformeerde Kerken bestond, was de kans gekozen te worden echter klein. De bekendste voormannen van de NCLB van Sint-Philipsland waren Oud-Gereformeerd en stonden kandidaat op een andere vrije lijst die specifiek (tot in de jaren vijftig) het arbeidersbelang vertegenwoordigde, de lijst-Mol. Wel werd Abrahamse in 1939, nu als eerste kandidaat op een officiële ARP-lijst, in de gemeenteraad van Sint-Philipsland gekozen. De gemeenteraden werden per 1 september 1941 door het bezettingsbestuur afgeschaft. Daarna functioneerde Abrahamse nog van juli 1945 tot augustus 1946 als lid van de noodgemeenteraad van Sint-Philipsland. Zowel bij de verkiezingen van 1946 als van 1949 stond Abrahamse als eerste kandidaat voor de ARP, maar werd niet gekozen, vermoedelijk vanwege de populariteit van de lijst-Mol en de NCLB-voormannen op die lijst. In 1953 plaatste de ARP Abrahamse niet langer op de kandidatenlijst omdat hij inmiddels pensioengerechtigd was.
Auteur
Jan Zwemer, 2013
Literatuur
-Middelburgsche Courant, De Zeeuw en Zierikzeesche Nieuwsbode, 15-1-1931
-De Christelijke Landarbeider. Orgaan van den Nederlandsche Christelijke Landarbeidersbond, o.a. 3 mei 1919 en 4 oktober 1933.