Veere
| Veere |
|---|
Het dorp: kenmerken
Dorp binnen de gelijknamige gemeente Veere. Tot 1 juli 1966 was Veere een zelfstandige gemeente waarvan ook Serooskerke en Vrouwenpolder, plus een deel van de vroegere gemeente St.-Laurens deel uitmaakten. Op 1 januari 2021 telde de stad Veere 1.625 inwoners. Vroeger was Veere vooral een vissersstadje. Na de afsluiting van het Veerse Gat (1961) is vooral het toerisme de belangrijkste economische sector. De totstandkoming van het Veerse Meer en de rechtstreekse verbinding met de randstad via Veerse Dam en Zeelandbrug hebben Veere toch een nieuwe oriëntatie gegeven. Mini- en maxicampings, vakantiehuisjes, alsmede jachthavens zijn de uiterlijke tekenen van deze veranderingen, met als toegevoegde waarde een groot strand tegen de noordzijde van de Veerse Dam, vrijwel in het verlengde van Breezand. Verder een duingebied van landschappelijk belang, dat als waterwingebied wordt gebruikt (daarom beperkt toegankelijk) en een krekengebied, dat herinnert aan de inundaties na het geallieerde bombardement van 11 oktober 1944 en door Staatsbosbeheer wordt verzorgd. Het Kanaal door Walcheren zorgt in het zomerseizoen voor een constante aan- en afvoer van pleziervaartuigen.
Monumenten
Grote Kerk
De Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk is een laatgotische kruisbasiliek.
Cisterne
Deze waterput werd in 1551 gebouwd op last van Maximiliaan van Bourgondië. Hij had aan Schotse wolhandelaren in Veere de belofte gedaan om te voorzien in drinkwater en spoelwater voor de wol. Het water van het dak van de Grote Kerk wordt hierin opgevangen en gefilterd. De inhoud is m3. Het straalgewelf rust aan de open zijden van de achthoek met tudorbogen op slanke zuilen.
Campveerse toren
De Campveerse Toren is in de 15e eeuw als verdedigingstoren gebouwd. Echter, volgens overlevering, zou in het pand ook een van 's lands oudste herbergen gevestigd zijn. Het complex is in 1950 en in 2007 gerestaureerd. Tot 1924 zat er een lantaarn met een licht voor de scheepvaart aan de gevel. Daarna werd het licht verplaatst naar een opstand op de kade voor de toren. In 1950 is de huidige trapgevel aangebracht, naar voorbeeld van een vroegere trapgevel met pinakels. Hetzelfde geldt ook voor de hoge bedaking.
Schotse huizen
Twee laatgotische koopmanshuizen op de Kaai aan de voormalige vissershaven in Veere (”Het Lammeken” en de “De Struijs”). De panden herinneren aan de eeuwenlange handelsbetrekkingen tussen Veere en Schotland. Veere werd stapelplaats van Schotse wol dankzij de Schotse Koning Jacobus I, wiens dochter trouwde met Wolfert van Borssele, heer van Veere. De huizen “Het Lammeken” en “De Struijs” aan de Kaai zijn oorspronkelijk als elkaars spiegelbeeld gebouwd. “Het Lammeken” is ternauwernood van de sloop gered. Jhr. mr. Victor de Stuers kocht het gebouw in 1881 voor 800 gulden en schonk het in 1907 aan de Staat der Nederlanden. Voorwaarde was, dat het huis in de oorspronkelijke staat gehandhaafd zou worden. De rijke Engelse verzamelaar Albert Ochs (1857-1921) kocht in 1896 “De Struijs” voor 1200 gulden. Veel is er verbouwd aan het interieur en exterieur van “De Struijs”. Zijn dochter Alma Francis Oakes (1889-1987) verzamelde meubelen, porselein en Zeeuwse streekdrachtonderdelen. Zij schonk het huis en de verzamelingen in 1947 aan de Staat der Nederlanden onder de voorwaarde dat het als museum geëxploiteerd zou worden. In 1950 werden “Het Lammeken” en “De Struys” als museum ingericht, waarbij de door Alma Oakes bijeengebrachte verzamelingen de basis vormden, en voor het publiek opengesteld. Samen met het historische stadhuis aan de Markt vormen De Schotse Huizen thans het Museum Veere. Zowel het pand “Het Lammeken” als “De Struijs” behoorden tot 15 januari 2016 tot de portefeuille van de Rijksgebouwendienst en zijn op die datum overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie. In 1963 stond "Het Lammeken" model voor het 22e Delfts blauwe huisje van KLM.
Voormalige stadsgevangenis
Dit gebouwtje dateert uit de 17e eeuw en was in gebruik bij het zakkendragersgilde (lossen van graanschepen). Later stadsgevangenis (bekend als nummer 6), daarna magazijn voor handel in scheepsbenodigdheden (visserij). De trapgevel is gerestaureerd.
Godshuis
Godshuis (Kerkstraat 7, rijksmonument). Deze van oorsprong 14e eeuwse huizen kwamen in 1580 in bezit van burgemeester Van Reygersbergh. Zijn dochter trouwde hier met Hugo de Groot. In de 17e en 18e eeuw zijn de panden door patriciërsfamilies bewoond. Van 1819-1972 was het gebouw ingericht als Godshuis waar 'om godswille' ouden van dagen, wezen en zieken werden verpleegd. Van 1976-1996 was hier de gemeentesecretarie gevestigd. Sinds 1997 in gebruik door een scheepsbedrijf.
Auteur
J.H. Vogel, A.J.B., S.J.M. Hulsbergen. Aangevuld: W. van Gorsel, 2022.