Kats (cats, Souburgdijk, Subburchcbc)/EvZ1982-1984/EvZ1982-1984

Kats (cats, Souburgdijk, Subburchcbc)

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Dorp en voormalige gemeente in de Oud Noord-Bevelandpolder, Noord-Beveland; in 1941 met de gemeenten Kortgene en Colijnsplaat samengevoegd tot een nieuwe gemeente Kortgene; kern Kats 392 inw. (1980). Kats is evenals Colijnsplaat een Voor straatdorp nederzettingen); de Voorstraat begint bij de vroegere haven en loopt uit op de uit 1660 daterende kerk. In Kats lag een veer naar Zierikzee (zie ook Katse veer); de Zeelandbrug maakte het veer in 1965 overbodig. De vroegere werkhaven haven voor de bouw van de Zeelandbrug geeft ook nu nog enige bedrijvigheid in het dorp. Er zijn een zeilmakerij en een fabriek van betonelementen gevestigd.

Wapen: Dit is het wapen van het geslacht Van Cats, een jongere tak van het geslacht Van Weldamme. Het komt al voor in het wapenboek Kuinre. Het werd ook door de voormalige gemeente gebruikt, hoewel het nooit officieel bevestigd is.

Monumenten: De Katseplaat is een natuurreseraat van 6 ha, gelegen in de Oosterschelde (Domeingrond in beheer bij de Vereniging tot behoud van natuurmonumenten in Nederland).

Geschiedenis: Het oude Kats lag iets ten zuiden van het tegenwoordig dorp ongeveer op de grens van de Katspolder en de Leendert Abrahampolder. Vanaf 1209 werd de plaats als parochie vermeld onder de naam Subburchdyc. De kerk was een dochter van West-Souburg en als zodanig bezat de abt van Middelburg er het patronaatsrecht. Over de tienden had het kapittel van Sint Pieter te Utrecht de beschikking. De novale tienden kwamen toe aan de abdij te Middelburg. Mogelijk zijn de Heren van Souburg betrokken geweest bij de bedijkingen rond Kats; vandaar de naam Subburchdyc. De kloosterorde van de lazaristen heeft in Kats een vestiging gehad. In 1530 is de parochie ten onder gegaan. In de winter van 1970-1971 zijn tijdens herverkavelingswerkzaamheden van het oude dorp overblijfselen teruggevonden. Het nieuwe Kats dateert van 1598; het ontwikkelde zich traag. In 1659 werd J. Jones er de eerste predikant van een gereformeerde gemeente. De predikanten van Kats kregen ook de zorg over Oost-Beveland toen dit eiland in 1708 werd bedijkt.

AUTEUR

M.P. de Bruin

LITERATUUR

De Bruin en Wilderom, Tussen afsluitdammen. S. Muller Hz., De indeeling van het bisdom. Grijpink, Register op de parochiën. C. Dekker, Zuid-Beveland. Van Empel en Pieters, Zeeland.

AFBEELDING

Overzichtskaart gemeente Kats. Het dorp Kats op Noord-Beveland; 18e-eeuwse tekening van A. de Haan. Aanlegplaats provinciale boot van de veerdienst Kats-Zierikzee. Deze aardige verbinding is verdwenen.