Gapinge/EvZ1982-1984

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Dorp en oude heerlijkheid binnen de nieuwe gemeente Veere; vóór de gemeentelijke herindeling op juli 1966 behorend tot de voormalige gemeente Vrouwenpolder; 440 inwoners (1980). De naam Gapinge wordt wel verklaard als: 'zij die aan het gat (gaping) wonen'.

Wapen: Dit wapen stelt een gaper voor en is dus een sprekend wapen. Het komt voor op de wapenkaart van Smallegange (1696) en werd op 31 juli 1817 voor de gemeente bevestigd.

Monumenten: De kerk en de kern van het dorp liggen op een terpachtige verhoging. De 15e-eeuwse kerk is een laat-gotisch bouwwerk met koor en achtkantige toren. Het is de enige Walcherse plattelandskerk die nog in het bezit is van de gehele middeleeuwse kap. Het koor is wegens geleden oorlogsschade gedeeltelijk gerestaureerd in 1949; de toren werd in 1920-1924 gerestaureerd. De preekstoel in de kerk stamt uit de eerste helft der 17e eeuw. Het orgel is een rococo-kabinetorgel.

De korenmolen `De Graanhalm' werd in 1896 gebouwd en in 1965 gerestaureerd; het is een ronde bovenkruier met stelling. Dichtbij het dorp liggen nog twee vluchtbergen. De berg ten noordoosten van het dorp is in 1979 gerestaureerd; de berg ten zuidoosten van het dorp behoorde niet tot Gapinge, maar ligt nog juist op het grondgebied van de voormalige heerlijkheid Schellach.

Geschiedenis: Gapinge was in 1216 al een kerkdorp. De kerk was een dochter van de Noordmonster te Middelburg; het kapittel van de St. Pieter te Utrecht had het patronaatsrecht. Oorspronkelijk waren hier op het O.L.V.-altaar twee vicarieën, waaraan twee kapelaans waren verbonden. In 1383 zijn ze bij besluit van Floris van Utrecht tot één samengevoegd. Het dorp werd als een van de weinige op Walcheren gespaard voor de verwoestingen tijdens het beleg van Middelburg (1572-1574); de kerk werd al spoedig na 1574 vrijgegeven voor de hervormde eredienst. Kort na 1577 kreeg Gapinge een eigen predikant, Petrus Damman (Dammanus). Van 1819 tot 1836 is de hervormde gemeente gecombineerd geweest met die van Veere; vanaf 1926 met die van Vrouwenpolder. In 1857 werd Gapinge bij de gemeente Vrouwenpolder gevoegd (sedert 1971 gemeente Veere).

AUTEUR

J.A. Trimpe Burger

LITERATUUR

Fruin, Archief O.L.V. Abdij. Grijpink, Register. v.d. Horst, Kerken en Parochiën. Muller., De indeeling van het bisdom.

AFBEELDING

Het rococo-kabinetorgel in de kerk te Gapinge.

De 15-eeuwse kerk te Gapinge (1981).