Philips Terneuzen
| Philips Terneuzen |
|---|
Voormalige lampenfabriek in Terneuzen.
Geschiedenis van het bedrijf
1961: Het begin
Eind jaren 50 besloot Philips in Terneuzen een lampenfabriek te openen in Terneuzen. Hoewel men een lichte voorkeur had voor Hulst als vestigingsplaats viel de keuze toch op de stad aan de Westerschelde. Dit had onder andere te maken met de toegezegde rijkssubsidie voor 'ontwikkelingskernen' en was mede een gevolg van effectief lobbywerk van burgemeester Hedzer Rijpstra.
De eerste productie vond vanaf 1961 plaats in een noodhal bij garage Verbrugge. Op 3 september 1964 werd door de commissaris van de Koningin mr. jhr. De Casembroot een nieuwe Philipsfabriek voor gloeilampen geopend aan de Haarmanweg in Terneuzen.[1] Op het moment van opening was de Terneuzense fabriek de grootste in zijn soort in Europa. Het bedrijf bood werkgelegenheid aan ongeveer 700 werknemers. Ongeveer 90% daarvan was afkomstig uit Zeeuws-Vlaanderen. Bij de productie legde men zich vooral toe op flitslampjes, lampen voor telefooncentrales, fietslampjes en miniatuurlampjes voor kersverlichting.
De eerste jaren: grote groei
De eerste jaren waren zeer succesvol voor Philips Terneuzen. De omzet en winsten stegen en de werkgelegenheid groeide hard. Zo'n 10 jaar na de opening, in 1974, werkten er ongeveer 1.200 mensen bij het bedrijf. In de tweede helf van de jaren 70 was er conjuncturele neergang en daalde het aantal werknemers bij Philips Terneuzen tot ongeveer 800 in 1980.
1980: Spaarlamp
Werden er in Terneuzen aanvankelijk normale gloeilampen geproduceerd, in maart 1980 werd de eerst spaarlamp ontwikkeld. Het was een wereldprimeur. Voor het eerst was het gelukt een alternatief voor de gloeilamp te ontwikkelen. Door deze uitvinding was het mogelijk de werkgelegenheid van de arbeiders voor langere termijn veilig te stellen.[2]
Na de ontmanteling van de spaarlampen-afdelingen werd de productie van kerstverlichting en flitslampjes in Terneuzen geleidelijk vervangen door het vervaardigen van starters van tl-verlichting. Ook werden er in Terneuzen jarenlang led-lampjes gemaakt.
Jaren 90: afslanking
Vooral in de jaren 90 verminderde het aantal banen bij Philips Terneuzen gestaag. Dit gebeurde in eerste instantie door afslankoperaties vanuit het hoofdkantoor in Eindhoven om het rendement te verhogen, mede vanwege de toegenomen concurrentie vanuit bijvoorbeeld China. Daarnaast kwamen er door de openstelling van de Oost-Europese markt veel goedkope arbeiderskrachten vrij en word overplaatsing van eenvoudig handwerk een steeds aantrekkelijker alternatief. In 1995 verdwijnen op die manier, ondanks fel protest en vier dagen staking, ongeveer 100 banen in Terneuzen als gevolg van overplaatsing van de handmatige assemblage van de SL-lampen naar het Poolse Pila.[3] Philips Terneuzen wordt op die manier meer en meer een ontwikkelcentrum voor andere Philips-vestingen.[4]
Eind jaren 90 verdwijnt de spaarlampen-afdeling bij Philips Terneuzen in het geheel en wordt overgeplaatst naar Polen. De toegenomen concurrentie vanuit China zorgt ervoor dat 130 banen verdwijnen. De klap komt hard aan.[5] Rond het jaar 2000 werken dan nog ongeveer 470 werknemers bij Philips Terneuzen.
Na 2000: Philips Lighting
Onder de naam Philips Lighting Terneuzen vaart de Zeeuws-Vlaamse fabriek na de eeuwwisseling steeds meer een eigen koers zonder dwingende voorschriften vanuit het moederbedrijf uit Eindhoven. Het afgeslankte bedrijf - in 2006 nog 170 werknemers - heeft zich gespecialiseerd in de productie van kwalitatief zeer goede starters voor tl-buizen (productie: 250 miljoen stuks/jaar) en is daarmee zeer succesvol.[6]
Ondanks de goede vooruitzichten verdwijnen er als gevolg van de banken- en bouwcrisis in 2009 opnieuw banen bij Philips Terneuzen. Na deze reorganisatie blijven er nog 90 banen over. Het einde voor Philips Terneuzen lijkt in zicht.
Sluiting nabij
In 2014 wordt bekend dat Philips Terneuzen gaat sluiten.[7] Hoewel het bedrijf op dat moment nog winst maakt zal de productie worden overgeplaatst naar Polen, waar de loonkosten aanzienlijk lager liggen. Over het door de directie voorgestelde sociaal plan ontstaat veel weerstand onder de werknemers, maar uiteindelijk gaan de arbeiders toch akkoord. In 2016 valt definitief het doek. Acht van de nog ruim zeventig medewerkers van Philips Terneuzen blijven dan nog een halfjaar aan het bedrijf verbonden, om de Polen te helpen de productie goed op gang te brengen en Terneuzen goed achter te laten.
In 2017 brengen een aantal oud-werknemers een boek uit over de geschiedenis van de Philips-vestiging in Terneuzen.[8]
Auteur
W. van Gorsel, 2017
Bronnen
Sites
Noten
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Nieuwe Philips-vestiging Terneuzen geopend', in: Prov. Zeeuwse Courant, 4 september 1964, pag. 1.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Revolutionaire lamp waarborg werkgelegenheid Philips Terneuzen', in: De Stem, 29 maart 1980, pag. 17.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Vrees voor banenverlies Philips', in: PZC, 16 oktober 1992, pag. 9.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Philips Terneuzen verlegt accenten', in: PZC, 10 december 1997, pag. 14.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Massa-ontslag bij Philips Terneuzen', in: PZC, 27 mei 1998, pag. 1.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Philips Lighting is springlevende marktleider', in: PZC, 23 november 2006, pag. 9.
- ↑ Omroep Zeeland, 'Fabriek van Philips in Terneuzen gaat dicht', 12 november 2014
- ↑ CTV Zeeland, 'Vijftig jaar Philips Lighting in boek gevat', 4 juli 2017