David Luteijn

David Luteijn
David Luteijn, 1981. Foto: Wikimedia Commons.
Geboren	11 juli 1943 Zuidzande
Overleden	13 april 2022 Oostburg
Beroep	boer, politicus en bestuurder

David Luteijn was een Zeeuwse herenboer, landbouwvoorman en bestuurder uit Zeeuws-Vlaanderen. Hij was actief in vele maatschappelijke functies, met name op het gebied van de landbouw.

Achtergrond

David Luteijn werd in de oorlog geboren als zoon van een protestante landbouwer uit Zuidzande. De ouderlijke boerderij, een akkerbouwbedrijf van 32 hectare, stond aan de Obynsweg. Op latere leeftijd werkte Luteijn, naast zijn andere werkzaamheden, als parttime-boer mee op het ouderlijke bedrijf.

Opleiding

Na de lagere school (protestantse Wilhelminaschool) volgde David Luteijn de HBS in Oostburg, waar hij de b-richting deed. Daarna studeerde Luteijn van 1961 tot 1968 landhuishoudkunde (met de ingenieursvakken algemene en bijzondere landbouwhuishoudkunde, staatshuishoudkunde en agrarisch recht) aan de Landbouwhogeschool in Wageningen. Tijdens zijn studententijd was David Luteijn geen lid van het corps, maar van de rivaliserende vereniging Unitas. Een vereniging die bekend stond als een rood bolwerk.

Beroepscarrière

David Luteijn: Zeeuwse herenboer en ZLM landbouwvoorman. Foto: J. Wolterbeek, 1985. Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 108524

Na zijn studie ging David Luteijn eerst in militaire dienst, waar hij reserveofficier werd. Hierna werd hij in maart 1970 verkoopleider voor Nederland bij een kunstmestfabriek in Vlaardingen. Twee jaar later, in februari 1972, werd hij secretaris van de Zuidelijke Landbouw Maatschappij (Zuidelijke Landbouwmaatschappij (ZLM)), bij welke organisatie hij in 1975 werd benoemd tot voorzitter. Slechts een jaar later ging hij aan de slag als voorzitter van het Koninklijk Nederlands Landbouw Comité (KNLC) in Den Haag. Vandaar moest de inmiddels in Kortgene woonachtige Luteijn mede sturing geven aan het nationaal landbouwbeleid en de EEG in Brussel van informatie voorzien. Luteijn was in totaal negen jaar (tot 1984) voorzitter van de KNLC. Vanuit dien hoofde was hij ook enige jaren voorzitter van het Landbouwschap.

Na zijn voorzitterschap van het KNLC werd Luteijn voorzitter van de Cebeco-Handelsraad in Rotterdam. Deze raad overkoepelde meer dan honderd coöperaties. Er werd door deze organisatie handel gedreven in uiteenlopende producten als zaaizaad, pootgoed, meststoffen, granen en veevoeders. David Luteijn was veertien jaar het gezicht van de Cebeco-Handelsraad. Als bestuursvoorzitter probeerde hij de vier grootste lidcoöperaties (ACM, ABC, CTA en Cavo Latuco) te laten fuseren, maar dat lukte niet. Hij was wel succesvol in de totstandkoming van enige ketens in verschillende sectoren. David Luteijn nam in mei 2001 nam afscheid van Cebeco.

Politieke carrière

Als jonge landbouwkundig ingenieur meldde David Luteijn zich aan bij D66. Zijn vrouw haalde hem over lid te worden van de partij van de door hem bewonderde Hans Wiegel, de VVD. Nadat hij afscheid genomen had van het KNLC stelde Luteijn zich ook verkiesbaar voor die partij voor een Senaatszetel. Het leidde er toe dat hij namens de VVD in 1983 werd gekozen in de Eerste Kamer. Daar was hij landbouwspecialist en financieel woordvoerder. Hoewel hij op de kieslijst pas op de twaalfde plek stond, volgde hij in 1987 in de senaat Guus Zoutendijk op als fractievoorzitter van de VVD.

Binnen de VVD-fractie stond David Luteijn bekend als iemand die ’t liefst op de achtergrond bleef, maar wel steeds zijn ongezouten mening gaf. Omdat hij daarbij ook nog een uitstekend spreker was versterkte dat zijn positie binnen de partij. Zijn betogen bevatten een hoge dosis moreel en cultureel conservatisme, waarbij hij zijn bezorgdheid toonde over een te ver doorgevoerd individualisering. Ook had hij kritiek op de vele 'full-time politici' in Den Haag, die veel te ver af stonden van de alledaagse werkelijkheid. Ook loyaliteit aan de partijlijn (ook voor VVD-bewindslieden) stond wat hem betreft hoog in het vaandel en hij schroomde daarbij niet man en paard te noemen als hij dat in het partijbelang nodig vond. 'De rest moet maar ophoepelen', waren in dit verband de gevleugelde woorden van Luteijn.

David Luteijn speelde een belangrijke rol bij de breuk van de VVD met het tweede kabinet-Lubbers. In het kader van het eerste Nationaal Milieu Plan (NMP) wilde het kabinet het reiskostenforfait afschaffen. De principiële Luteijn maakte zijn partijgenoten in de Tweede Kamer en VVD- milieuminister Nijpels - waarin Luteijn weinig vertrouwen had - duidelijk dat de eerste Kamerfractie van de VVD daar niet mee akkoord zou kunnen gaan. Het betekende uiteindelijk het einde van Lubbers II.

David Luteijn zat in totaal twaalf jaar als senator voor de VVD in de Eerste Kamer, tot juni 1995. Hij behoorde tot de rechtervleugel van de partij, waar de belangen van de autobezitter en huizenbezitter onderdak vonden. Hoewel David Luteijn bij de totstandkoming van het eerste paarse kabinet het ministerschap van landbouw werd aangeboden ging parttime-boer Luteijn daar niet op in. Hij had nog andere belangrijke dingen te doen.

De inmiddels in Goes wonende David Luteijn tussen oktober 1999 en mei 2000 nog enige tijd waarnemend commissaris van de Koningin in Zuid-Holland nadat Joan Leemhuis-Stout aftrad vanwege de zogenaamde Ceteco-affaire.

Wielersport

Koningin Beatrix bij de viering van het 100-jarig bestaan Kon. Ned. Landbouw Comite (KNLC) in Den Haag ; voorz Luteijn (l) bood HM gedenkboek aan, links: minister Braks, 7 november 1984. Foto: Wikimedia Commons

David Luteijn had grote interesse in de wielersport. Het leidde ertoe dat provinciegenoten Jan Raas en de Rabobankbestuurder (en mede-Zeeuws-Vlaming) Herman Wijffels in 1995 met elkaar in contact kwamen. Dit was het begin van de oprichting van de Rabowielerploeg.

Luteijn was ook zelf actief als sportbestuurder. Zo werd hij in 2007 voorzitter van de Delta Profronde. Ook was hij de stuwende kracht achter het biljartteam Ockenburgh en later Delta-Frans Bevers in Sluiskil. Mede dankzij zijn inspanningen werden in Sluiskil vier worldcupwedstrijden en in 2010 het wereldkampioenschap driebanden gehouden. Verder was Luteijn betrokken bij de komst van het Voetbalmuseum naar Middelburg in 2009.

Delta Nutsbedrijven

In februari 2003 aanvaardde de toen 59-jarige David Luteijn een nieuwe functie in Zeeland. Hij werd directeur van Delta NV. Luteijn was al waarnemend directeur vanaf september 2002, toen Joop de Back na een conflict aftrad als eerste man van Delta.

In de periode dat David Luteijn aantrad als bestuursvoorzitter was de internationale energiemarkt sterk veranderd. De markt was geliberaliseerd, minder beschermd en dat noodzaakte Delta ook activiteiten buiten Zeeland te gaan ondernemen. Uitgangspunt voor directeur David Luteijn wel de zelfstandigheid van Delta overeind te houden en de werkgelegenheid in Zeeland te behouden. Na jaren van financiële voorspoed daalden na de eeuwwisseling de winsten voor Delta. De concurrentie nam toe en de energieprijzen stonden onder druk. Bovendien was het bedrijf steeds meer geld kwijt in promotie om de vaste klanten te behouden. Delta Nutsbedrijven verkeerde hierdoor in financieel zwaar weer, maar onder Luteijns leiding werd Delta weer winstgevend. Onder zijn bewind werd in de kosten gesneden ('Operatie Vliegwiel') en in 2003 Delta Milieu BV (afvalverwerking) opgericht. Een jaar later vond er een fusie plaats met waterbedrijf Europoort (nieuwe naam: 'Evides'). Verder werd In 2005 de afspraak gemaakt de kerncentrale in Borssele langer open te houden.

Een tegenvaller voor Delta en Luteijn waren de plannen van minister Brinkman om energiebedrijven te splitsen in leveringsbedrijven en netbeheerders. Als de plannen zouden doorgaan zou het bedrijf volgens Luteijn een gemakkelijke prooi zijn voor buitenlandse overnames.

Met zijn stijl van leiding geven binnen Delta werd David Luteijn erg gewaardeerd: niet 'top-down', maar de nadruk op de collectieve verantwoordelijkheid. Luteijn had veel contact met de basis, luisterde goed naar zijn ondergeschikten en nam vandaar uit weloverwogen beslissingen. Dit werd breed gewaardeerd binnen het bedrijf. Bij zijn afscheid, in mei 2006, werd hem dan ook alle lof toegezwaaid. Hij werd opgevolgd door Peter Boerma.

Parttime adviseur

Na zijn afscheid als directeur van Delta werd hij voor een deel van zijn vrije tijd parttime adviseur ruimtelijk beleid bij organisatieadviesbureau Boer en Croon.

Prive/trivia

David Luteijn was getrouwd en had twee kinderen en vier kleinkinderen.

Prijzen/eretekens

• Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
• Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
• Officier in de Orde van Leopold II

Overige bestuursfuncties (selectie)

• Voorzitter Provinciale Raad voor de Bedrijfsontwikkeling in Zeeland
• Voorzitter Gewestelijke Raad van het Landbouwschap
• Commissaris Heidemaatschappij Holding
• Commissaris Bruynzeel
• Vicevoorzitter Europese landbouwcoöperaties
• Voorzitter Raad van Beheer van de Rabobank
• Voorzitter Nationale Coöperatieve Raad voor Land- en Tuinbouw
• Voorzitter Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw
• Voorzitter Vereniging van Oesterkwekers en Exporteurs (Vervoex) in Yerseke
• Voorzitter Stuurgroep Hollandse Waterlinie
• Voorzitter commissie filebestrijding
• Voorzitter Brabants-Zeeuwse Werkvereniging (BZW)

Bronnen

• David Luteijn documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2009)

Auteur

W. van Gorsel, 2024