Marie Antheunis
| Marie Antheunis | |
|---|---|
 Het pamflet dat de vader van Marie Antheunis verspreid heeft · PUBLIC DOMAIN. Bron: nos.nl/75jaarbevrijding | |
| Geboren | 11 mei 1904 Axel |
| Overleden | 5 september 1944 St. Jansteen |
| Beroep | Handelaarster |
| VIAF | [1] |
Achtergrond
Marie Antheunis was een alleenstaande moeder van een zoontje (Ben). Zij runde een handeltje in koolzaadolie, sigaretten en andere waar. Ze fietste regelmatig de polders door op zoek naar klanten, ook in de oorlog. Het maakte haar niet uit of zij vriend of vijand waren. Politiek interesseerde haar niet. Zo werd de 38-jarige Marie – evenals Deborah van Es, boerendochter van een NSB-landwachter - ook wel eens gesignaleerd met Duitsers.
Dolle dinsdag
Op 5 september 1944 (‘Dolle dinsdag’), toen de bevolking van Axel dacht dat de bevrijding aanstaande was, begon ook in Axel de jacht op verraders en moffenmeiden, zoals de meisjes worden genoemd die met de Duitsers vrijden. Het 'moffenkledder' werd kaalgeschoren, een vrouw uit een naastliggend dorp zelfs gebrandmerkt met een hakenkruis. NSB'ers kregen stenen naar hun hoofd. De plaatselijke dominee Piet van Oeveren die zichzelf tot burgemeester had uitgeroepen na de vlucht van de Duitse burgemeester, maakte er een einde aan. Hij waarschuwde op een aanplakbiljet voor samenscholen en raadde de dorpelingen aan binnen te blijven. De rust keerde voorlopig terug en op 19 september werd Axel echt bevrijd.
Vermist
Intussen werden Marie Antheunis en Deborah van Es vermist. De twee vermiste vrouwen hebben vermoedelijk ook met de volkswoede te maken gekregen. Marie Antheunis was die dag op de fiets op weg naar huis vanuit Terneuzen, waar ze had gelogeerd bij haar zus. Maar ze is nooit in Axel aangekomen. Debora van Es, iemand die met de Duitsers vree, is voor het laatst gezien op een Duitse pantserwagen ergens tussen Axel en Terneuzen.
Zoektocht
Vader Antheunis gaat intussen op zoek naar zijn vermiste dochter. Hij verspreidt een pamflet nu interneringskamp Groot Eiland wordt gesloten. In dat kamp hebben een half jaar lang collaborateurs opgesloten gezeten. Liefjes van Wehrmachtsoldaten werden er ook opgesloten, hoewel dat eigenlijk niet mocht. Antheunis is ervan overtuigd dat zijn dochter en Deborah Van Es zijn vermoord tijdens hun verblijf in het interneringskamp Groot Eiland. Er doen allerlei verhalen de ronde over mishandelde gevangenen, soldatenliefjes die op een vervelende manier inwendig onderzocht zouden zijn en zelfs verkrachting. De familie had een schoonzoon al eens tevergeefs naar Groot Eiland gestuurd op zoek naar de vrouwen. Ook een gezamenlijke advertentie in plaatselijke krant had in januari 1945 niets opgeleverd. De beschuldiging die de vader in het pamflet uit richting het Militair Gezag doet veel stof opwaaien in het Zeeuws-Vlaamse dorp. Want hoe kan je van moord spreken als de lichamen nooit zijn gevonden, vragen veel Axelaren zich af. Velen vermoeden dat dit een "opgezette hetze is door de vrije pro-Duitsers". Ze vinden dat het gezag maar eens streng tegen deze kliek moet optreden, "omdat zij blijkbaar nog niet hebben begrepen dat niet zij, maar wij de baas zijn en dat het moffengewroet nu maar eens uit moet zijn".
Zaak alsnog opgehelderd=
Ondanks druk van vader Antheunisse op het Openbaar Ministerie helderheid te verschaffen over wat er met zijn dochter en Deborah van Es is gebeurd duurt het nog lange tijd voordat er helderheid komt in de zaak. De beide vrouwen blijken gevangen te zijn genomen door de Orde Dienst (OD) en gewurgd door onderduiker Rubens. Hun lichamen, zwaar toegetakeld, werden in februari 1946 opgegraven op het ‘Groot Eiland’ in de gemeente St. Jansteen. De dader wist na de oorlog overigens te ontkomen naar Californië in de Verenigde Staten. Kort voor de 20e februari heeft vader Antheunis - woedend over alle gesloten deuren en nietszeggende antwoorden die zijn speurtocht naar de waarheid opleveren – nog een pamflet laten drukken, dat hij huis-aan-huis in Axel bezorgt. 'Sadistenmoord´ zo luidt de kop boven een woedende uitval naar de dieven en moordenaars die nog op vrije voeten rondlopen, naar politie en Militair Gezag die niets voor hem doen. "Waar is de doofpot waarin alle vieze geheimen verdwijnen?", zo roept hij zijn plaatsgenoten toe, "waar blijft gerechtigheid?”
Auteur
-W. van Gorsel, 2023
Bronnen
Literatuur
Sites
• Website 75 jaar bevrijding • VPRO-radio ‘Het spoor terug’
Noten