Hendrik Albert van Dalsum
| Hendrik Albert van Dalsum | |
|---|---|
 H.A. van Dalsum, ca. 1910, bron: Jaarboek Oudheidkundige Kring de Vier Ambachten (2007). | |
| Geboren | 20 juni 1868 Haarlem |
| Overleden | 26 november 1944 Hulst |
| Beroep | notaris |
| VIAF | H.A. van Dalsum |
Notaris en liberaal-socialistische katholiek
Van Dalsum werd in 1889 kandidaat-notaris te Arnhem. Hij was van 1903 tot 1943 notaris te Hulst. Reeds te Arnhem bekommerde hij zich om de rechtspositie van de pachter. Te Hulst en elders spande hij zich in voor de oprichting van de coöperatieve boerenleenbanken en zette hij een eigen krant op. Aanzet tot de oprichting daarvan waren de roddel en achterklap in de katholieke krant De Zeeuwsche Koerier over de politieke en maatschappelijke denkbeelden van Hendrik Albert van Dalsum. Om zich hiertegen te verdedigen begon notaris Van Dalsum een eigen weekblad: De Volkswil. Bisschop Petrus Luijten van Breda veroordeelde het blad meteen en liet er antireclame voor voeren. Na 19 nummers werd het zelfs veroordeeld door de bisschop van Breda als 'erger dan socialistisch'. In toenemende mate verbitterd bepleitte van Dalsum de scheiding van burgerlijk en geestelijk gezag en voelde hij zich gedrongen vanuit een grote kennis van de bijbel een nieuwe christenheid op te bouwen.
Van de Volkswil naar het Natuurrecht
In 1915 merkt Van Dalsum in De Volkswil op dat het goed zou zijn om de grens met België te verleggen naar de Schelde. Dit viel verkeerd in politieke kringen. Op 15 januari 1915 verbood het Territoriaal Militair Gezag in Zeeland het drukken, uitgeven, verspreiden en aanplakken of in de handel brengen van de Volkswil. Het blad zou de neutraliteit schenden. Daarom verschenen de laatste nummers van het weekblad als Het natuurrecht. Het eerste nummer verscheen al meteen op 16 januari. Het was opmaat voor een reeks bespiegelingen over het natuurrecht dat Van Dalsum altijd al had willen publiceren. Twee maanden later hield de krant echter definitief op te bestaan, tot spijt van de lezersschare. H. den Engelsman uit Middelburg dichtte:
Gij die voor vrijheid strijdt,
daaraan uw leven wijdt,
blijf ons nog lang gespaard,
En pluk reeds hier op aard,
de vruchten van uw werk.
Werkzaamheden
Van Dalsum was lid van de Provinciale Staten van Zeeland van 1910 tot 1916 en van 1931 tot 1935. Tevens was hij schrijver van `Pacht Contract', 'Rondom pachtwet' en `Schets van een natuursrecht' (z. j.). Van deze Schets berust in de Atheneumbibliotheek te Deventer een exemplaar met opdrachtbrieven van de auteur aan een aantal staatshoofden van vóór 1917.
Bibliografie
- Het einde van de 'Volkswil' (Hulst, 1915).
- De drie revoluties der Christenheid ((S.l.), 1921).
- De voorgenomen Zeeuwsch-Vlaamse waterleiding; een volksramp ((S.l.), 1927).
- De Zeeuwsch-Vlaamse tramwegmaatschappij, of; Luctor et emergo krijgt hare inlichting ((S.l.), 1913).
- Schets van een natuurrecht ((S.l.), 1916).
Auteur
-A.C.F. Koch, herzien Johan Francke (2013).
Literatuur
- Jan de Kort, De plaats van het geloof in het leven van Hendrik Albert van Dalsum (1868-1944). De worsteling van een liberaal katholiek met geloof en moderniteit (Tilburg, 2009). Tevens verschenen als Jaarboek Oudheidkundige Kring de Vier Ambachten (2007-2008).
- W.E.M. Bauwens, 'De kist van Van Dalsum', in: Bulletin van de Oudheidkundige Kring de "Vier Ambachten" 6/nr.2 (1987) 17-20.
Noten