Pieter Paulus

Paulus, Pieter

(Axel 9 april 1754 - 's-Gravenhage 17 maart 1796). Jurist. Studeerde te Utrecht en later te Leiden, waar hij in 1775 promoveerde. Daarvoor had hij echter als 19-jarige naam gemaakt met de publicatie van een boekje over het 'Nut der stadhouderlijke regering'. Direct na zijn promotie verscheen zijn hoofdwerk 'Verklaring van de Unie van Utrecht' (3 dln. 1775-1778), dat door geleerden als Kluit en Te Water zeer werd geprezen. Paulus maakte dan ook snel carrière, werd raad en advocaat-fiscaal bij de Admiraliteit op de Maze (1783) en propageerde mogelijkheden om de Schelde af te sluiten bij Bath, toen de Republiek de forten bij Lillo en Liefkenshoek aan keizer Jozef II had moeten afstaan. Paulus werd op grond van een onderschepte brief aan een patriot door raadpensionaris Van de Spiegel als advocaat-fiscaal ontslagen en vestigde zich, verbitterd, weer als advocaat in Den Haag (Van de Spiegel gaf later toe hem onrechtvaardig te hebben behandeld). Na de omwenteling van januari 1795 kwam Paulus weer naar de voorgrond: in 1796 werd hij gekozen tot voorzitter van de Nationale Vergadering. Blootshoofds en met een driekleurige sjerp over de schouder liep Paulus voor de vergadering uit door Den Haag, vatte kou, kreeg longontsteking en overleed. Interessant is nog te vermelden dat Paulus het jaar na zijn promotie ook een boekje het licht deed zien met de titel 'Betoog van Zeelands Recht tot het stigten van een Hoogeschool'. Het was niet zijn meest tactvolle manoeuvre omdat de feestelijkheden n.a.v. het 2e eeuwfeest der Leidse Universiteit nog vers in het geheugen lagen. Maar de goede bedoeling is duidelijk en het was Paulus stellig bekend dat er voor de oprichting van zo'n universiteit een legaat Mogge klaar lag.

LITERATUUR

Surinear, Biographische aantekeningen. Nagtglas, Levensberichten. Colenbrander. De Patriottentijd. N.N.B.W. IX. Geyl, De Patriottenbeweging.

AFBEELDING

Pieter Paulus, voorvechter voor een Zeeuwse Hogeschool. Zwarte-kunstprent door C.H. Hodges (1795).