Pieter Paulus
| Pieter Paulus | |
|---|---|
 Pieter Paulus als raadslid en advocaat-fiscaal van de Admiraliteit op de Maze, 18de-eeuwse kopergravure door R. Vinkeles naar een tekening van G.J. van den Berg. Bron: Wikimedia Commons. | |
| Geboren | 9 april 1754 Axel |
| Overleden | 17 maart 1796 's-Gravenhage |
| Beroep | Jurist en politicus |
| VIAF | Pieter Paulus |
Carrière
Paulus studeerde te Utrecht en later te Leiden, waar hij in 1775 promoveerde. Daarvoor had hij echter als 19-jarige naam gemaakt met de publicatie van een boekje over het 'Nut der stadhouderlijke regering'. Direct na zijn promotie verscheen zijn hoofdwerk 'Verklaring van de Unie van Utrecht' (3 dln. 1775-1778), dat door geleerden als Kluit en Te Water zeer werd geprezen. Paulus maakte dan ook snel carrière, werd raad en advocaat-fiscaal bij de Admiraliteit op de Maze (1783) en propageerde mogelijkheden om de Schelde af te sluiten bij Bath, toen de Republiek de forten bij Lillo en Liefkenshoek aan keizer Jozef II had moeten afstaan. Paulus werd op grond van een onderschepte brief aan een patriot door raadpensionaris Van de Spiegel als advocaat-fiscaal ontslagen en vestigde zich, verbitterd, weer als advocaat in Den Haag (Van de Spiegel gaf later toe hem onrechtvaardig te hebben behandeld).
Patriottentijd
Na de omwenteling van januari 1795 kwam Paulus weer naar de voorgrond: in 1796 werd hij gekozen tot voorzitter van de Nationale Vergadering. Blootshoofds en met een driekleurige sjerp over de schouder liep Paulus voor de vergadering uit door Den Haag, vatte kou, kreeg longontsteking en overleed. Interessant is nog te vermelden dat Paulus het jaar na zijn promotie ook een boekje het licht deed zien met de titel 'Betoog van Zeelands Recht tot het stigten van een Hoogeschool'. Het was niet zijn meest tactvolle manoeuvre omdat de feestelijkheden n.a.v. het tweede eeuwfeest van de Leidse Universiteit nog vers in het geheugen lagen. Maar de goede bedoeling was duidelijk en het was Paulus stellig bekend dat er voor de oprichting van zo'n universiteit een legaat (van Pieter Mogge) klaar lag.
Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984
Auteur
-A. Teunis
Literatuur
- W.E.M. Bauwens, 'Pieter Paulus, een patriot uit Axel, 1753-1796', in: Jaarboek van de Oudheidkundige Kring de Vier Ambachten (1986)65-112.
- Surinear, Biographische aantekeningen.
- Nagtglas, Levensberichten.
- Colenbrander. De Patriottentijd.
- N.N.B.W. IX.
- Geyl, De Patriottenbeweging.
- E.J. Vles, Pieter Paulus (1753-1796). Patriot en staatsman (Amsterdam 2004).