Dow Chemical: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| Regel 10: | Regel 10: | ||
===1964: Start=== | ===1964: Start=== | ||
Na een uitgebreide studie besluit het Amerikaanse internationale chemieconcern Dow Chemical (genoemd naar oprichter Herbert Dow) in 1962 een vestiging te openen in Terneuzen (Nieuw-Neuzenpolder). De redenen voor vestiging in Zeeuws-Vlaanderen zijn divers. Gewezen wordt op de aanwezigheid van goede arbeidskrachten, de goede infrastructuur - waaronder de ligging aan diep vaarwater -, de gunstige ligging ten opzichte van de Europese markt en het gunstig vestigingsklimaat in het algemeen. Besloten wordt in 1964 te starten met ongeveer 200 (vooral uit Nederland afkomstige) werknemers.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/vze/1962-03-30/edition/0/page/5 Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical vestigt fabriek in Nederland', in: De Vrije Zeeuw, 30 maart 1962, pag. 5]</ref> De officiële opening door prins Bernhard vindt plaats op 24 mei 1965.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/vze/1965-05-26/edition/0/page/3 Krantenbank Zeeland, 'ZKH Prins Bernhard opende Dow-complex', in: De Vrije Zeeuw, 26 mei 1965, pag. 3]</ref> | Na een uitgebreide studie besluit het Amerikaanse internationale chemieconcern Dow Chemical (genoemd naar oprichter Herbert Dow) in 1962 een vestiging te openen in Terneuzen (Nieuw-Neuzenpolder). De redenen voor vestiging in Zeeuws-Vlaanderen zijn divers. Gewezen wordt op de aanwezigheid van goede arbeidskrachten, de goede infrastructuur - waaronder de ligging aan diep vaarwater -, de gunstige ligging ten opzichte van de Europese markt en het gunstig vestigingsklimaat in het algemeen. Besloten wordt in 1964 te starten met ongeveer 200 (vooral uit Nederland afkomstige) werknemers.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/vze/1962-03-30/edition/0/page/5 Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical vestigt fabriek in Nederland', in: De Vrije Zeeuw, 30 maart 1962, pag. 5.]</ref> De officiële opening door prins Bernhard vindt plaats op 24 mei 1965.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/vze/1965-05-26/edition/0/page/3 Krantenbank Zeeland, 'ZKH Prins Bernhard opende Dow-complex', in: De Vrije Zeeuw, 26 mei 1965, pag. 3.]</ref> | ||
[[Bestand:Dow2.jpg|thumb|left|350px|Eerste paal van Dow door Amerikaanse ambassadeur, foto: PZC, 2000, [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/91?q_searchfield=Dow+&f_ints_datum_facet%5B0%5D=%5B1950+TO+1969%5D ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 137407]]] | [[Bestand:Dow2.jpg|thumb|left|350px|Eerste paal van Dow door Amerikaanse ambassadeur, foto: PZC, 2000, [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/91?q_searchfield=Dow+&f_ints_datum_facet%5B0%5D=%5B1950+TO+1969%5D ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 137407]]] | ||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
===1965-1969: Stormachtige groei=== | ===1965-1969: Stormachtige groei=== | ||
De eerste jaren van haar bestaan is er een stormachtige groei van de Terneuzense vestiging van Dow Chemical. Zo groeit het uit tot de grootste fabriek van het Dow-concern buiten de Verenigde Staten. In 1967 wordt een styreenfabriek geopend. Styreen wordt gebruikt als grondstof voor diverse kunststoffen. Twee jaar later, in 1969, wordt een LDPE-fabriek in gebruik genomen. LDPE is een thermoplast gebruikt voor de productie van bijvoorbeeld foliën, plastic tassen, coating voor melkpakken of fotopapier en kabelbeschermmateriaal. Vijf jaar na de start zijn al 320 hectare bedrijfsterrein bezet. Om verdere groei van het bedrijf mogelijk te maken wordt besloten een aantal oude mosselbanken van natuurgebied De Braakman in gebruik te nemen. Dit gebied van ongeveer 110 ha. zal vanaf 1975 door Dow worden benut.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1975-09-06/edition/0/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Uitbreiding van Dow Chemical op de mosselbanken afronding van complex', in: PZC, 6 september 1975, pag. 1]</ref> | De eerste jaren van haar bestaan is er een stormachtige groei van de Terneuzense vestiging van Dow Chemical. Zo groeit het uit tot de grootste fabriek van het Dow-concern buiten de Verenigde Staten. In 1967 wordt een styreenfabriek geopend. Styreen wordt gebruikt als grondstof voor diverse kunststoffen. Twee jaar later, in 1969, wordt een LDPE-fabriek in gebruik genomen. LDPE is een thermoplast gebruikt voor de productie van bijvoorbeeld foliën, plastic tassen, coating voor melkpakken of fotopapier en kabelbeschermmateriaal. Vijf jaar na de start zijn al 320 hectare bedrijfsterrein bezet. Om verdere groei van het bedrijf mogelijk te maken wordt besloten een aantal oude mosselbanken van natuurgebied De Braakman in gebruik te nemen. Dit gebied van ongeveer 110 ha. zal vanaf 1975 door Dow worden benut.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1975-09-06/edition/0/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Uitbreiding van Dow Chemical op de mosselbanken afronding van complex', in: PZC, 6 september 1975, pag. 1.]</ref> | ||
===1970-1974: Verdere groei=== | ===1970-1974: Verdere groei=== | ||
| Regel 23: | Regel 23: | ||
===1975-1979: Tegenslag=== | ===1975-1979: Tegenslag=== | ||
In de tweede helft van de jaren 70 - DOW telt dan ruim 2.000 werknemers - is er aanvankelijk sprake van teruglopende omzetten. Een en ander is vooral een gevolg van de diepe economische crisis die zich vanaf 1973 ('oliecrisis') meer en meer manifesteert en van toegenomen concurrentie uit Japan, de VS en uit Oost-Europa. Bij het Terneuzense bedrijf leidt het onder andere tot een begin van structurele energiebesparingsmaatregelen. Daarnaast wordt ook geïnvesteerd in milieubeschermende maatregelen, onder andere in waterzuivering.<ref> [https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1977-06-09/edition/null/page/23 Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical: binnen zes jaar bijna zuiver', in: De Stem, 9 juni 1977, pag. 23]</ref> Andere grote investeringen zijn er in deze periode niet. Wel wordt de aminusfabriek uitgebreid en wordt een latexfabriek gebouwd.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1979-05-18/edition/0/page/7 Krantenbank Zeeland, 'Financieel resultaat 1978 Dow Chemical wekt zorgen', in: PZC, 18 mei 1979, pag. 7]</ref> | In de tweede helft van de jaren 70 - DOW telt dan ruim 2.000 werknemers - is er aanvankelijk sprake van teruglopende omzetten. Een en ander is vooral een gevolg van de diepe economische crisis die zich vanaf 1973 ('oliecrisis') meer en meer manifesteert en van toegenomen concurrentie uit Japan, de VS en uit Oost-Europa. Bij het Terneuzense bedrijf leidt het onder andere tot een begin van structurele energiebesparingsmaatregelen. Daarnaast wordt ook geïnvesteerd in milieubeschermende maatregelen, onder andere in waterzuivering.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1977-06-09/edition/null/page/23 Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical: binnen zes jaar bijna zuiver', in: De Stem, 9 juni 1977, pag. 23.]</ref> Andere grote investeringen zijn er in deze periode niet. Wel wordt de aminusfabriek uitgebreid en wordt een latexfabriek gebouwd.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1979-05-18/edition/0/page/7 Krantenbank Zeeland, 'Financieel resultaat 1978 Dow Chemical wekt zorgen', in: PZC, 18 mei 1979, pag. 7.]</ref> | ||
===1980-1984: Nieuwe investeringen=== | ===1980-1984: Nieuwe investeringen=== | ||
| Regel 29: | Regel 29: | ||
[[Bestand:Dow3.jpg|thumb|right|350px|Meeuw op een paal, met op de achtergrond Dow Chemical, foto: J. Wolterbeek, 1998, [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/38?q_searchfield=Dow+&f_ints_datum_facet%5B0%5D=%5B1990+TO+2009%5D ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 130226]]] | [[Bestand:Dow3.jpg|thumb|right|350px|Meeuw op een paal, met op de achtergrond Dow Chemical, foto: J. Wolterbeek, 1998, [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/38?q_searchfield=Dow+&f_ints_datum_facet%5B0%5D=%5B1990+TO+2009%5D ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 130226]]] | ||
Ondanks de wat moeizame marktomstandigheden investeert Dow in 1980 in de aankoop van 20% in de raffinaderij van [[Total]] in Vlissingen-Oost. Hierdoor wordt de grondstoffenaanvoer voor de langere termijn verzekerd en is men minder afhankelijk van de aanvoer van (dure) nafta. Daarnaast bouwt Dow in deze periode ook een nieuwe poly-ethileenfabriek, een styrofoamfabriek en worden er op de mosselbanken LPG-tanks geïnstalleerd.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1980-11-27/edition/0/page/2 Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical wil 100 miljoen investeren in een nieuwe fabriek', in: PZC, 27 november 1980, pag. 2]</ref> Vooral tegen de bouwvergunning van de styrofoamfabriek (voor de productie van schuimplastic) komt veel protest van de milieubeweging. De productie van stryrofoam is namelijk schadelijk voor de ozonlaag. | Ondanks de wat moeizame marktomstandigheden investeert Dow in 1980 in de aankoop van 20% in de raffinaderij van [[Total]] in Vlissingen-Oost. Hierdoor wordt de grondstoffenaanvoer voor de langere termijn verzekerd en is men minder afhankelijk van de aanvoer van (dure) nafta. Daarnaast bouwt Dow in deze periode ook een nieuwe poly-ethileenfabriek, een styrofoamfabriek en worden er op de mosselbanken LPG-tanks geïnstalleerd.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1980-11-27/edition/0/page/2 Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical wil 100 miljoen investeren in een nieuwe fabriek', in: PZC, 27 november 1980, pag. 2.]</ref> Vooral tegen de bouwvergunning van de styrofoamfabriek (voor de productie van schuimplastic) komt veel protest van de milieubeweging. De productie van stryrofoam is namelijk schadelijk voor de ozonlaag. | ||
===1985-1989: Wisselende omstandigheden=== | ===1985-1989: Wisselende omstandigheden=== | ||
| Regel 36: | Regel 36: | ||
In deze periode komt Dow regelmatig negatief in het nieuws vanwege de milieubelasting van het bedrijf voor de omgeving. Zo zijn er onder andere incidenten vanwege een benzeenwolk en lozingen van styreen. | In deze periode komt Dow regelmatig negatief in het nieuws vanwege de milieubelasting van het bedrijf voor de omgeving. Zo zijn er onder andere incidenten vanwege een benzeenwolk en lozingen van styreen. | ||
Aan het eind van de jaren 80 herstelt de markt zich. De bedrijfsresultaten worden snel beter en er ontstaat ruimte voor nieuwe investeringen. In 1989 wordt begonnen met de bouw van een nieuwe styreenfabriek, waarmee ongeveer 350 miljoen gulden gemoeid is.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1988-12-30/edition/null/page/6 Krantenbank Zeeland, 'Dit is echt te goed', in: De Stem, 30 december 1988, pag. 6]</ref> De styreenfabriek wordt in 1991 in gebruik genomen. | Aan het eind van de jaren 80 herstelt de markt zich. De bedrijfsresultaten worden snel beter en er ontstaat ruimte voor nieuwe investeringen. In 1989 wordt begonnen met de bouw van een nieuwe styreenfabriek, waarmee ongeveer 350 miljoen gulden gemoeid is.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1988-12-30/edition/null/page/6 Krantenbank Zeeland, 'Dit is echt te goed', in: De Stem, 30 december 1988, pag. 6.]</ref> De styreenfabriek wordt in 1991 in gebruik genomen. | ||
===1990-1994: Herstructurering=== | ===1990-1994: Herstructurering=== | ||
In de jaren 90 verslechteren de marktomstandigheden opnieuw en besluit het wereldwijde Dow-concern dat het roer om moet. De efficiency-operatie, bekend als de zgn. 'Blue Print'-operatie, moet leiden tot een halvering van de productiekosten en een verdubbeling van de productie. Bij Dow in Terneuzen leidt het onder andere tot een vacaturestop en ontslag voor ongeveer 500 werknemers.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1994-03-08/edition/null/page/11 Krantenbank Zeeland, 'Inkrimping kost Dow 113 banen', in: PZC, 8 maart 1994, pag. 11]</ref> Als gevolg van deze operatie moeten ook veel onderaannemers en toeleveranciers werknemers ontslaan. Bij de hele operatie worden de vakbonden op een zijspoor gezet. De werknemers van Dow beschikken namelijk niet over een cao, maar hebben een individueel arbeidscontract afgesloten. | In de jaren 90 verslechteren de marktomstandigheden opnieuw en besluit het wereldwijde Dow-concern dat het roer om moet. De efficiency-operatie, bekend als de zgn. 'Blue Print'-operatie, moet leiden tot een halvering van de productiekosten en een verdubbeling van de productie. Bij Dow in Terneuzen leidt het onder andere tot een vacaturestop en ontslag voor ongeveer 500 werknemers.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1994-03-08/edition/null/page/11 Krantenbank Zeeland, 'Inkrimping kost Dow 113 banen', in: PZC, 8 maart 1994, pag. 11.]</ref> Als gevolg van deze operatie moeten ook veel onderaannemers en toeleveranciers werknemers ontslaan. Bij de hele operatie worden de vakbonden op een zijspoor gezet. De werknemers van Dow beschikken namelijk niet over een cao, maar hebben een individueel arbeidscontract afgesloten. | ||
===1995-1999: Emergo-project=== | ===1995-1999: Emergo-project=== | ||
[[Bestand:Dow4.jpg|thumb|left|200px|Open dag Chemie, foto: J. Wolterbeek, 11-11-2000, [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/11?q_searchfield=Dow+&f_ints_datum_facet%5B0%5D=%5B1990+TO+2009%5D ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 1231]]] | [[Bestand:Dow4.jpg|thumb|left|200px|Open dag Chemie, foto: J. Wolterbeek, 11-11-2000, [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/11?q_searchfield=Dow+&f_ints_datum_facet%5B0%5D=%5B1990+TO+2009%5D ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 1231]]] | ||
Eind 1995 telt Dow in Terneuzen ongeveer 2.300 werknemers. Dit is ongeveer 600 minder dan een paar jaar geleden. Door de kostenbesparingen en een aantrekkende markt komt er geleidelijk weer financiële ruimte voor nieuwe investeringen. Zo wordt in 1999 besloten de tweede naftakraker te moderniseren; een mega-investering, waarmee ongeveer 1 miljard gulden is gemoeid. Dit zgn. Emergo-project levert 3 jaar werk op voor circa 800 werknemers.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-02-13/edition/null/page/13 Krantenbank Zeeland, 'Voortbestaan Dow verzekerd', in: PZC, 13 februari 1999, pag. 13]</ref> Met de vernieuwing van de tweede kraker is het mogelijk de productie van ethyleen sterk op te voeren, waardoor Dow op termijn nieuwe activiteiten kan gaan ontplooien. | Eind 1995 telt Dow in Terneuzen ongeveer 2.300 werknemers. Dit is ongeveer 600 minder dan een paar jaar geleden. Door de kostenbesparingen en een aantrekkende markt komt er geleidelijk weer financiële ruimte voor nieuwe investeringen. Zo wordt in 1999 besloten de tweede naftakraker te moderniseren; een mega-investering, waarmee ongeveer 1 miljard gulden is gemoeid. Dit zgn. Emergo-project levert 3 jaar werk op voor circa 800 werknemers.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-02-13/edition/null/page/13 Krantenbank Zeeland, 'Voortbestaan Dow verzekerd', in: PZC, 13 februari 1999, pag. 13.]</ref> Met de vernieuwing van de tweede kraker is het mogelijk de productie van ethyleen sterk op te voeren, waardoor Dow op termijn nieuwe activiteiten kan gaan ontplooien. | ||
===2000-2004: Opnieuw investeringen=== | ===2000-2004: Opnieuw investeringen=== | ||
| Regel 50: | Regel 50: | ||
====Valuepark Terneuzen==== | ====Valuepark Terneuzen==== | ||
Een andere belangrijke ontwikkeling die zich vanaf 2003 manifesteert is de ontwikkeling van Valuepark Terneuzen. In dit 140 ha. grote bedrijvenpark - gevestigd op de Mosselbanken en het logistieke park De Braakman zijn bedrijven gevestigd die actief zijn in de productie, opslag en/of distributie van chemische producten. Door middel van een pijpleiding is het Valuepark verbonden met Dow. Door de concentratie van activiteiten - door gezamenlijk gebruik van grondstoffen en nutsvoorzieningen - ontstaan er diverse synergievoordelen. Bedrijven op het Valuepark zijn onder andere Katoen Natie, Vos Logistics, Bertchi, Oil Tanking en SGS.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2008-12-03/edition/null/page/103 Krantenbank Zeeland, 'Dynamiek in de kanaalzone', in: PZC, 3 december 2008, pag. 103]</ref> | Een andere belangrijke ontwikkeling die zich vanaf 2003 manifesteert is de ontwikkeling van Valuepark Terneuzen. In dit 140 ha. grote bedrijvenpark - gevestigd op de Mosselbanken en het logistieke park De Braakman zijn bedrijven gevestigd die actief zijn in de productie, opslag en/of distributie van chemische producten. Door middel van een pijpleiding is het Valuepark verbonden met Dow. Door de concentratie van activiteiten - door gezamenlijk gebruik van grondstoffen en nutsvoorzieningen - ontstaan er diverse synergievoordelen. Bedrijven op het Valuepark zijn onder andere Katoen Natie, Vos Logistics, Bertchi, Oil Tanking en SGS.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2008-12-03/edition/null/page/103 Krantenbank Zeeland, 'Dynamiek in de kanaalzone', in: PZC, 3 december 2008, pag. 103.]</ref> | ||
Valuepark Terneuzen is een joint venture van Dow Benelux en Zeeland Seaports. DOW en de zich in het Valuepark vestigende chemische bedrijven moeten gebruik gaan maken van elkaars producten of restproducten, waardoor kostenreductie mogelijk is. Tevens kan ook de milieubelasting worden verminderd. Via weg, spoor en de binnenlandse waterwegen zijn er goede verbindingen met het achterland. | Valuepark Terneuzen is een joint venture van Dow Benelux en Zeeland Seaports. DOW en de zich in het Valuepark vestigende chemische bedrijven moeten gebruik gaan maken van elkaars producten of restproducten, waardoor kostenreductie mogelijk is. Tevens kan ook de milieubelasting worden verminderd. Via weg, spoor en de binnenlandse waterwegen zijn er goede verbindingen met het achterland. | ||
===2005-heden: Crisismaatregelen=== | ===2005-heden: Crisismaatregelen=== | ||
Vanaf 2008 is het opnieuw (krediet)crisis. Om deze het hoofd te bieden besluit Dow 3 van haar 26 fabrieken te sluiten. Het gaat om kleinere fabrieken voor de productie van ethylbenzeen, styreen en polystyreen. De operatie brengt een verlies van ongeveer 200 banen met zich mee.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2008-12-11/edition/null/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Dow Terneuzen snijdt diep', in PZC, 11 december 2008, pag. 1]</ref> Dit leidt er toe dat in 2010 bij Dow nog ongeveer 1900 mensen werkzaam zijn. | Vanaf 2008 is het opnieuw (krediet)crisis. Om deze het hoofd te bieden besluit Dow 3 van haar 26 fabrieken te sluiten. Het gaat om kleinere fabrieken voor de productie van ethylbenzeen, styreen en polystyreen. De operatie brengt een verlies van ongeveer 200 banen met zich mee.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2008-12-11/edition/null/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Dow Terneuzen snijdt diep', in PZC, 11 december 2008, pag. 1.]</ref> Dit leidt er toe dat in 2010 bij Dow nog ongeveer 1900 mensen werkzaam zijn. | ||
De kredietcrisis is langdurig en treft ook Dow. Via het programma 'doelmatigheid door groei' worden vanaf 2011 opnieuw besparingen doorgevoerd. De laagconjunctuur in de bouw leidt er onder andere toe dat de fabriek voor styrofoam, een bouwisolatiemiddel, wordt stilgelegd. Via natuurlijk verloop gaan arbeidsplaatsen verloren. Wel krijgt Dow Terneuzen in 2012 een onderzoekscentrum voor fabricage- en ontwerpdiensten.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2012-04-04/edition/null/page/25 Krantenbank Zeeland, 'Dow-vestiging Terneuzen komt nog goed weg', in: PZC, 4 april 2012, pag. 25]</ref> | De kredietcrisis is langdurig en treft ook Dow. Via het programma 'doelmatigheid door groei' worden vanaf 2011 opnieuw besparingen doorgevoerd. De laagconjunctuur in de bouw leidt er onder andere toe dat de fabriek voor styrofoam, een bouwisolatiemiddel, wordt stilgelegd. Via natuurlijk verloop gaan arbeidsplaatsen verloren. Wel krijgt Dow Terneuzen in 2012 een onderzoekscentrum voor fabricage- en ontwerpdiensten.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2012-04-04/edition/null/page/25 Krantenbank Zeeland, 'Dow-vestiging Terneuzen komt nog goed weg', in: PZC, 4 april 2012, pag. 25.]</ref> | ||
== Auteur == | == Auteur == | ||
Versie van 2 okt 2017 12:15
| Dow Chemical |
|---|
Petro-chemische fabriek in Terneuzen. Het fabriekscomplex ligt ten westen van Terneuzen in de Nieuw-Neuzenpolder. Vroeger lag hier het gehucht Noordhoek. Dow produceert vooral kunststoffen en is de grootste werkgever van Zeeland. In het laatste decennium verschuift de aandacht bij Dow steeds meer van de productie van bulkgoederen naar die van zgn. 'speciality chemicals'.
Geschiedenis van het bedrijf
1964: Start
Na een uitgebreide studie besluit het Amerikaanse internationale chemieconcern Dow Chemical (genoemd naar oprichter Herbert Dow) in 1962 een vestiging te openen in Terneuzen (Nieuw-Neuzenpolder). De redenen voor vestiging in Zeeuws-Vlaanderen zijn divers. Gewezen wordt op de aanwezigheid van goede arbeidskrachten, de goede infrastructuur - waaronder de ligging aan diep vaarwater -, de gunstige ligging ten opzichte van de Europese markt en het gunstig vestigingsklimaat in het algemeen. Besloten wordt in 1964 te starten met ongeveer 200 (vooral uit Nederland afkomstige) werknemers.[1] De officiële opening door prins Bernhard vindt plaats op 24 mei 1965.[2]
De producten waar Dow in Terneuzen aanvankelijk op inzet zijn zeer divers. Het betreft industriële chemicaliën, grondstoffen voor plastics, voor bouwmaterialen en verpakkingsmaterialen, speciale kunstgarens en textielgarens.
1965-1969: Stormachtige groei
De eerste jaren van haar bestaan is er een stormachtige groei van de Terneuzense vestiging van Dow Chemical. Zo groeit het uit tot de grootste fabriek van het Dow-concern buiten de Verenigde Staten. In 1967 wordt een styreenfabriek geopend. Styreen wordt gebruikt als grondstof voor diverse kunststoffen. Twee jaar later, in 1969, wordt een LDPE-fabriek in gebruik genomen. LDPE is een thermoplast gebruikt voor de productie van bijvoorbeeld foliën, plastic tassen, coating voor melkpakken of fotopapier en kabelbeschermmateriaal. Vijf jaar na de start zijn al 320 hectare bedrijfsterrein bezet. Om verdere groei van het bedrijf mogelijk te maken wordt besloten een aantal oude mosselbanken van natuurgebied De Braakman in gebruik te nemen. Dit gebied van ongeveer 110 ha. zal vanaf 1975 door Dow worden benut.[3]
1970-1974: Verdere groei
Tussen 1970 en 1972 wordt een polyetheleeninstallatie met nafta-kraker in gebruik genomen. Polyetheleen is een chemische grondstof die wordt gebruikt bij de productie van plastic flesjes en zakjes, verpakkinggen, vezels, en gas- en waterleidingen.
1975-1979: Tegenslag
In de tweede helft van de jaren 70 - DOW telt dan ruim 2.000 werknemers - is er aanvankelijk sprake van teruglopende omzetten. Een en ander is vooral een gevolg van de diepe economische crisis die zich vanaf 1973 ('oliecrisis') meer en meer manifesteert en van toegenomen concurrentie uit Japan, de VS en uit Oost-Europa. Bij het Terneuzense bedrijf leidt het onder andere tot een begin van structurele energiebesparingsmaatregelen. Daarnaast wordt ook geïnvesteerd in milieubeschermende maatregelen, onder andere in waterzuivering.[4] Andere grote investeringen zijn er in deze periode niet. Wel wordt de aminusfabriek uitgebreid en wordt een latexfabriek gebouwd.[5]
1980-1984: Nieuwe investeringen
Ondanks de wat moeizame marktomstandigheden investeert Dow in 1980 in de aankoop van 20% in de raffinaderij van Total in Vlissingen-Oost. Hierdoor wordt de grondstoffenaanvoer voor de langere termijn verzekerd en is men minder afhankelijk van de aanvoer van (dure) nafta. Daarnaast bouwt Dow in deze periode ook een nieuwe poly-ethileenfabriek, een styrofoamfabriek en worden er op de mosselbanken LPG-tanks geïnstalleerd.[6] Vooral tegen de bouwvergunning van de styrofoamfabriek (voor de productie van schuimplastic) komt veel protest van de milieubeweging. De productie van stryrofoam is namelijk schadelijk voor de ozonlaag.
1985-1989: Wisselende omstandigheden
Als gevolg van onder andere gestegen prijzen voor grondstoffen en energie dalen de bedrijfswinsten in 1985 scherp. Wel blijft de werkgelegenheid op peil en telt Dow in Terneuzen rond 1985 ruim 2.500 werknemers.
In deze periode komt Dow regelmatig negatief in het nieuws vanwege de milieubelasting van het bedrijf voor de omgeving. Zo zijn er onder andere incidenten vanwege een benzeenwolk en lozingen van styreen.
Aan het eind van de jaren 80 herstelt de markt zich. De bedrijfsresultaten worden snel beter en er ontstaat ruimte voor nieuwe investeringen. In 1989 wordt begonnen met de bouw van een nieuwe styreenfabriek, waarmee ongeveer 350 miljoen gulden gemoeid is.[7] De styreenfabriek wordt in 1991 in gebruik genomen.
1990-1994: Herstructurering
In de jaren 90 verslechteren de marktomstandigheden opnieuw en besluit het wereldwijde Dow-concern dat het roer om moet. De efficiency-operatie, bekend als de zgn. 'Blue Print'-operatie, moet leiden tot een halvering van de productiekosten en een verdubbeling van de productie. Bij Dow in Terneuzen leidt het onder andere tot een vacaturestop en ontslag voor ongeveer 500 werknemers.[8] Als gevolg van deze operatie moeten ook veel onderaannemers en toeleveranciers werknemers ontslaan. Bij de hele operatie worden de vakbonden op een zijspoor gezet. De werknemers van Dow beschikken namelijk niet over een cao, maar hebben een individueel arbeidscontract afgesloten.
1995-1999: Emergo-project
Eind 1995 telt Dow in Terneuzen ongeveer 2.300 werknemers. Dit is ongeveer 600 minder dan een paar jaar geleden. Door de kostenbesparingen en een aantrekkende markt komt er geleidelijk weer financiële ruimte voor nieuwe investeringen. Zo wordt in 1999 besloten de tweede naftakraker te moderniseren; een mega-investering, waarmee ongeveer 1 miljard gulden is gemoeid. Dit zgn. Emergo-project levert 3 jaar werk op voor circa 800 werknemers.[9] Met de vernieuwing van de tweede kraker is het mogelijk de productie van ethyleen sterk op te voeren, waardoor Dow op termijn nieuwe activiteiten kan gaan ontplooien.
2000-2004: Opnieuw investeringen
Door de vernieuwing van de tweede naftakraker kan Dow Terneuzen zijn productie van latex en cumeen (een oliederivaat) opvoeren. Daarna volgen nieuwe investeringen, onder andere een nieuwe kraker en de uitbreidingen van de fabrieken voor ABS (een thermoplast en een copolymeer dat gebruikt wordt voor de productie van kunststoffen voorwerpen), polyethyleen en polyurethaan.
Valuepark Terneuzen
Een andere belangrijke ontwikkeling die zich vanaf 2003 manifesteert is de ontwikkeling van Valuepark Terneuzen. In dit 140 ha. grote bedrijvenpark - gevestigd op de Mosselbanken en het logistieke park De Braakman zijn bedrijven gevestigd die actief zijn in de productie, opslag en/of distributie van chemische producten. Door middel van een pijpleiding is het Valuepark verbonden met Dow. Door de concentratie van activiteiten - door gezamenlijk gebruik van grondstoffen en nutsvoorzieningen - ontstaan er diverse synergievoordelen. Bedrijven op het Valuepark zijn onder andere Katoen Natie, Vos Logistics, Bertchi, Oil Tanking en SGS.[10]
Valuepark Terneuzen is een joint venture van Dow Benelux en Zeeland Seaports. DOW en de zich in het Valuepark vestigende chemische bedrijven moeten gebruik gaan maken van elkaars producten of restproducten, waardoor kostenreductie mogelijk is. Tevens kan ook de milieubelasting worden verminderd. Via weg, spoor en de binnenlandse waterwegen zijn er goede verbindingen met het achterland.
2005-heden: Crisismaatregelen
Vanaf 2008 is het opnieuw (krediet)crisis. Om deze het hoofd te bieden besluit Dow 3 van haar 26 fabrieken te sluiten. Het gaat om kleinere fabrieken voor de productie van ethylbenzeen, styreen en polystyreen. De operatie brengt een verlies van ongeveer 200 banen met zich mee.[11] Dit leidt er toe dat in 2010 bij Dow nog ongeveer 1900 mensen werkzaam zijn.
De kredietcrisis is langdurig en treft ook Dow. Via het programma 'doelmatigheid door groei' worden vanaf 2011 opnieuw besparingen doorgevoerd. De laagconjunctuur in de bouw leidt er onder andere toe dat de fabriek voor styrofoam, een bouwisolatiemiddel, wordt stilgelegd. Via natuurlijk verloop gaan arbeidsplaatsen verloren. Wel krijgt Dow Terneuzen in 2012 een onderzoekscentrum voor fabricage- en ontwerpdiensten.[12]
Auteur
W. van Gorsel, 2017
Bronnen
Sites
Krantenbank Zeeland, PZC, artikel 40 jaar Dow, 1 september 2005
Noten
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical vestigt fabriek in Nederland', in: De Vrije Zeeuw, 30 maart 1962, pag. 5.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'ZKH Prins Bernhard opende Dow-complex', in: De Vrije Zeeuw, 26 mei 1965, pag. 3.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Uitbreiding van Dow Chemical op de mosselbanken afronding van complex', in: PZC, 6 september 1975, pag. 1.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical: binnen zes jaar bijna zuiver', in: De Stem, 9 juni 1977, pag. 23.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Financieel resultaat 1978 Dow Chemical wekt zorgen', in: PZC, 18 mei 1979, pag. 7.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dow Chemical wil 100 miljoen investeren in een nieuwe fabriek', in: PZC, 27 november 1980, pag. 2.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dit is echt te goed', in: De Stem, 30 december 1988, pag. 6.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Inkrimping kost Dow 113 banen', in: PZC, 8 maart 1994, pag. 11.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Voortbestaan Dow verzekerd', in: PZC, 13 februari 1999, pag. 13.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dynamiek in de kanaalzone', in: PZC, 3 december 2008, pag. 103.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dow Terneuzen snijdt diep', in PZC, 11 december 2008, pag. 1.
- ↑ Krantenbank Zeeland, 'Dow-vestiging Terneuzen komt nog goed weg', in: PZC, 4 april 2012, pag. 25.