Prins en Dingemanse

Mosselen-, oester en schaaldierverwerkend bedrijf in Yerseke.

Geschiedenis van het bedrijf

Het mosselschip de YE 29 aan het vangen van mosselen, foto: C. de Boer, 1980,rec. nr. 131225

1880: Het begin

De moderne oesterkweek start rond 1870 met Yerseke als centrum. Tien jaar later, in 1880, begint landbouwer Jacob Prins onder de naam Jac. Prins aan de Havendijk in Yerseke een bedrijf voor oesterteelt en -handel. Hij richt het bedrijf onder andere op om twee van zijn drie zoons een gezonde financiële toekomst te geven.

In 1927 begint Jan Prins begint vanuit Bruinisse met kreeftenvisserij op de Grevelingen. Vier jaar later, in 1931, wordt de kreeftenfirma Jan Prins uitgebreid met een schaaldier- en schelpenhandel. De activiteiten van de oesterfirma Jac. Prins komen erbij. De naam wordt Jan Prins, in de volksmond 'De firma Prins'.

Mosselen pellen (mosselen uit de schelp halen, waarna deze ingelegd worden in potjes met azijn) in de mosselkokerij en inleggerij "De Zeeuwsche Banier" van Jan Prins aan de Grintweg, fotograaf: onbekend, ca. 1950,rec. nr. 41454

In 1937 is er vanuit de firma Jan Prins - aan de Grintweg in Yerseke - de oprichting van conservenfabriek De Zeeuwsche Banier.

In 1951 richt Jan Prins met anderen een bedrijf op voor handel in verse mosselen.

In de jaren vijftig zaait een mosselparasiet dood en verderf in de Zeeuwse wateren. Door deze bedreiging ontdekken de Zeeuwse mosselkwekers de Waddenzee als nieuw broedgebied.

De winter van 1962/'63

Door een zeer strenge winter van 1962/'63 sterft vrijwel het hele kreeftenbestand in de Oosterschelde uit. Ook vriest 90 procent van de oesters kapot. Veel kwekers stoppen ermee, Prins zet door. Later, bijv. in de jaren 80, zal de mosselsector nog vaker geconfronteerd worden met de verwoestende werking van strenge vorst.

1980: Prins & Dingemanse BV

In 1980 worden verschillende bedrijven door de verzwaring van de Oosterscheldedijk gedwongen te verhuizen naar het nieuwe bedrijfsterrein aan de Korringaweg. De firma's Prins en Dingemanse besluiten de krachten te bundelen en samen te gaan. Zo wordt de onderneming Prins & Dingemanse BV opgericht. De kleur geel en het rood-wit-blauwe logo doen hun intrede.

1987: Stormvloedkering

In 1987 opent Koningin Beatrix de stormvloedkering in de Oosterscheldemonding. Het behoud van getijden en zout water is de redding van de schaal- en schelpdiersector. Dit is mede een gevolg van een succesvolle lobby van de mosselvisserij en de milieubeweging.

Jaren 90: Overname en technische verbeteringen

De door de mosselkotter YE 55 opgeviste mosselen worden gelost in een container, waar deze, voordat ze gereed gemaakt worden voor verzending (consumptie), worden verwaterd; links met blauw hemd Frans Sinke; rechts met groen hemd Joos Sinke, foto: J. Wolterbeek, ca. 1975,rec. nr. 112029

Begin jaren 90 wordt Prins en Dingemanse overgenomen door het Franse concern Euro Nature. Omdat het niet goed uitpakt wordt het bedrijf na twee jaar weer teruggekocht door de familie Prins.

De jaren 90 worden voor het bedrijf vooral gekenmerkt door technologische vernieuwingen. Zo introduceert Prins & Dingemanse in 1994 de lekvrije mosselemmer, bestemd voor de supermarkt. Een jaar later, in 1995, ontvangt het bedrijf, als eerste visbedrijf in Nederland, het ISO-9002 certificaat ten bewijze van een goede en voedselveilige productie en distributie. Het bedrijf neemt tevens als eerste mosselbedrijf een waterzuiveringssysteem met koeling voor de verwerking van de mosselen in bedrijf. Hierdoor wordt Oosterscheldewater gezuiverd tot drinkwaterkwaliteit (het blijft wel zout) en gekoeld tot 1 graad Celsius. Met dit gezuiverde en gekoelde water volgt een naverwatering en schoonmaak en kunnen de mosselen de koelwagens in voor transport.

In 1997 ontwikkelt Prins & Dingemanse de lekvrije en vershoudende MAP-verpakking voor schaal- en schelpdieren, waarvoor diverse octrooien worden verleend. De uitvinding zorgt voor een enorme stimulans van de afzet van mosselen. Hierdoor is het mogelijk schelpdieren over de hele wereld te exporteren. In licentie is de verpakking ook aan buitenlandse collega-mosselbedrijven verkocht. Een van de zeventien BV's van Prins en Dingemanse houdt zich hiermee bezig. De verleende octrooien zorgen wel voor veel opschudding. Door 9 andere bedrijven wordt het octrooi aangevochten, maar dat wordt door de rechter niet gehonoreerd.

2006: Koninklijk!

In 2006 verleent Koningin Beatrix op voorspraak van de burgemeester van Reimerswaal en de CvK van Zeeland het dan 125 jaar bestaande bedrijf het predicaat koninklijk. Om hiervoor in aanmerking te komen moet het bedrijf tenminste 100 jaar bestaan, van groot belang zijn binnen zijn vakgebied en van landelijke betekenis zijn. Vanaf 2006 heet het bedrijf officieel de Prins Groep 'Koninklijk schaal- en schelpdierenbedrijf Prins & Dingemanse'. In Nederland zijn ongeveer 150 bedrijven met het predikaat 'Koninklijk'.

Nabij Yerseke, verswatervoorziening t.b.v. verwaterplaats mosselen en oesters, foto: J. Wolterbeek, 2001,rec. nr. 74444

Mosselen zijn intussen het hele jaar door verkrijgbaar. Als het mosselseizoen tussen april en juli stil ligt worden er door Prins & Dingemanse dan ook mosselen uit Canada of Noorwegen aangevoerd. In duidelijk herkenbare verkappingen, waar de herkomst van de mosselen duidelijk staat aangegeven.

Omdat de Nederlandse overheid vanwege milieuredenen de vangst van natuurlijk mosselzaad in de Waddenzee aan banden legt besluit Prins & Dingemanse in 2006 te gaan investeren in de kunstmatige kweek van mosselzaad. Daartoe koopt het bedrijf tien hectare landbouwgrond en twee hectare industriegrond nabij Yerseke (Olzendepolder). Ook wordt geïnvesteerd in speciale vanginstallaties.

Prix d’Eite

In 2009 wint Prins en Dingemanse de prestigieuze Prix d’Eite met het product 'de Oesterproeverij'. Drie jaar later, in 2012, herhaalt het bedrijf deze stunt. Ditmaal met de Zeeuwse Creuse Caresse. Een oester die in een waar ‘wellness resort’ wordt gevoed met het beste Oosterscheldewater en algen. Dit geeft de oester een unieke smaak.

Vijfde generatie

In 2013 treedt de vijfde generatie Prins toe tot het directe team.

Mosselverwerkingsproces

De meeste Zeeuwse mosselen zijn intussen afkomstig uit de Waddenzee, waar het mosselzaad wordt gehaald. Dit zaad wordt verhandeld op de mosselveiling en uitgezet op de mosselpercelen in de Oosterschelde. Op deze banken kunnen de mosselen dan verder groeien. Als de mosselen groot genoeg zijn voor consumptie worden ze uit het water gevist en in een bacterievrij bassin gelegd ('verwateren'). Zo wordt eventueel aanwezig zand uit de mossel gespoeld en krijgen de mosselen tijd te herstellen.

Na het verwateren volgt het sorteren op grootte. Tot slot worden de mosselen (waterdicht) verpakt. Om de mosselen levend te houden - vanwege de smaak - wordt door Prins en Dingemanse een mengsel van koolzuur en zuurstof toegevoegd.

Mosselen eten tijdens visserijfeesten in Yerseke, foto: J. Wolterbeek, 2005,rec. nr. 112760

Verkoopassortiment

Prins en Dingemanse verkoopt de volgende producten:

• Mosselen, te onderscheiden naar grootte: van Goudmerk via Jumbo, Imperial, Super en Extra.
• Oesters
• Schelpdieren, bijv. alikruiken, amandelschelpen en kokkels
• Schaaldieren, bijv. kreeft
• Conserven, diepvriesproducten en zeegroenten
• Overig, bijv. mosselpannen etc.

Mosselen maken ongeveer 80% van het assortiment uit, oesters 15% en de overige artikelen 5%. De mosselen worden vooral verkocht aan de horeca in België en supermarkten in Frankrijk. Kokkels worden vooral afgezet in Zuid-Europa.

Prins en Dingemanse is een van de vier grote mosselbedrijven in Zeeland. Daarnaast zijn er de volgende gerenommeerde bedrijven: Barbe, Roem van Yerseke en Delta Mossel. Gezamenlijk realiseren zijn ongeveer 50% van de totale omzet in de schelpdierverwerking in Nederland.

Auteur

W. van Gorsel, 2017

Bronnen

Website Prins & Dingemanse