Sandra Roelofs

Sandra Roelofs
Sandra Roelofs. Foto: J. Wolterbeek, 21 oktober 2006. Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 113180.
Geboren	23 december 1968 Sluiskil
Beroep	tolk/vertaalster en presidentsvrouw Georgië
VIAF	Sandra Roelofs

Sandra Elisabeth Roelofs is de Nederlandse echtgenote van de Georgische voormalig president Michael Saakasjvili. Ze was van 25 januari 2004 tot 17 november 2013 de first lady van Georgië en leidde een Georgische humanitaire organisatie.

Achtergrond en opleiding

Sandra Roelofs groeide samen met haar twee jaar jongere broer op in een katholiek gezin in Terneuzen. Haar vader Eduard was stuurman op de grote vaart. Als kind verzamelde ze middels klusjes geld in voor UNICEF, Novib en de Leprastichting. Na de basisschool volgde zij het atheneum (Zeldenrustcollege, 1981-1987) en een opleiding tot tolk-vertaalster Frans en Duits in Brussel aan het Hoger Rijksinstituut voor Vertalers en Tolken, waar zij cum laude afstudeerde. Ook vond zij aan dit instituut haar eerste baan. Roelofs ging daarna ook Russisch studeren en richtte een vertaalbureautje op.

Georgië

In 1992 vroegen twee Belgische vrienden van Roelofs, landbouwkundig ingenieurs, of ze mee ging naar Georgië. Een Nederlandse zaadveredelaar had hen gevraagd in dat land tomaten- en komkommerplanten uit te proberen. In de lange treinreis naar Georgië begon Sandra Roelofs alvast Georgisch te leren. Weer terug in Brussel meldde Roelofs zich voor een vrijwilligersbaan bij het Belgische Rode Kruis. Op nominatie om naar Somalië te worden gestuurd volgde ze echter eerst nog een cursus mensenrechten in Straatsburg. Tijdens deze cursus ontmoette zij Michael (‘Misha’) Saakasjvili. De twee werden verliefd op elkaar en bleven daarna samen. Ze vertrokken samen naar New York, waar ze trouwden (17 november 1993) en haar nieuwe partner ging studeren aan de Columbia Law School. Sandra Roelofs werd hier onder andere vrijwilliger bij Unicef en werkte op de Nederlandse ambassade.

Presidentsvrouw Sandra Roelofs, links gedeputeerde Toine Poppelaars, rechts gedeputeerde Van Heukelom; bijdrage provincie Zeeland voor PUM project in Georgië. Foto: J. Wolterbeek, 21 oktober 2006, Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 113147

Na hun verblijf in New York verhuisden Sandra Roelofs en Michael Saakasjvili in april 1995 naar de Georgische hoofdstad Tbilisi, waar haar man in datzelfde jaar in het parlement werd gekozen en in het jaar 2000 minister van justitie werd onder president Eduard Sjevardnadze. Nadat hij tot de conclusie was gekomen teveel te worden tegengewerkt in zijn strijd tegen corruptie en geconfronteerd de uitzichtloze economische situatie begon Saakasjvili een nieuwe partij. Eind november 2003, na frauduleuze verkiezingen, bestormde haar man aan het hoofd van vijftigduizend medestanders het parlement en dwong Sjevardnadze af te treden (‘Rozenrevolutie’). Tijdens de daarop volgende verkiezingen (2004) ging meer dan 96 procent van de stemmen naar Michael Saakasjvili. De grote populariteit van Sandra Roelofs onder de Georgische bevolking speelde daar zeker een rol in.

Werkzaamheden Sandra Roelofs

In 1998 richtte Roelofs de humanitaire stichting SOCO (‘paddenstoel’) op met als hoofddoel de uitvoering van door West-Europese en Georgische bedrijven gefinancierde programma's gericht op het ondersteunen van gezinnen met lage inkomens. SOCO was actief op het gebied van gezondheid, onderwijs en kinderwelzijn in Georgië. SOCO werkte daarbij nauw samen met UNICEF. Sandra Roelofs was daarnaast als presidentsvrouw sterk betrokken bij het geven van voorlichting aan de Georgiërs op medisch gebied.

Sandra Roelofs werkte van 1999 tot 2002 als adviseur en assistent van de ereconsul van Nederland in Tbilisi, en adviseerde (onder andere) Nederlandse bedrijven over investeren in Georgië. Ook gaf ze colleges Frans op de universiteit van Tbilisi en bezocht ze regelmatig Zeeland om contacten te leggen tussen Zeeuwse en Georgische scholen.

Naast deze werkzaamheden publiceerde Roelofs in 2005 ook nog het boek ‘Sandra Elisabeth Roelofs. De first lady van Georgië. Het verhaal van een idealiste’, dat in een aantal talen werd vertaald. In dit boek vertelt ze over haar leven als first lady.

Haar grote affiniteit met de medische sector kwam in 2006 duidelijk naar voren toen Sandra Roelofs in Georgië een opleiding tot verpleegkundige ging volgen.

'Stand by Your President', een film van Neke Smits over Sandra Roelofs. Affiche. Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 28103

Radio MUZA

In 2007 richtte Roelofs Radio MUZA op, het eerste Georgische radiostation gericht op klassieke muziek. De Nederlandse Maartje van Weegen spande zich in voor het station door een actie in Nederland op te zetten om duizenden klassieke cd's in te zamelen. Het station legde echter de werkzaamheden in januari 2014 neer bij gebrek aan financiering.

De val van Saakasjvili

Na een aantal jaren van presidentschap zakte de populariteit van Saakasjvili sterk. In november 2007 braken grote protesten uit onder de bevolking tegen zijn beleid, waarbij hem vooral vriendjespolitiek, corruptie en te veel economische hervormingen werd verweten. De hervormingen zouden volgens tegenstanders tot meer armoede hebben geleid. Op 7 november riep Saakasjvili de noodtoestand uit, nadat het beëindigen van een demonstratie in Tbilisi door de politie was uitgelopen op rellen. Hij liet twee kritische tv-stations sluiten. Bij de onrust vielen meer dan 500 gewonden. Hij verklaarde dat Rusland achter de protesten zat. Deze dag is zijn politieke nalatenschap blijven achtervolgen, en de latere regering heeft hem ook voor deze dag laten vervolgen. Als gevolg van deze afloop van de demonstratie en de kritiek die hij kreeg, besloot Saakasjvili vervroegde presidentsverkiezingen uit te schrijven, die op 5 januari 2008 werden gehouden. Grondwettelijk moest hij aftreden nadat hij door zijn partij tot kandidaat was gekozen. Hierdoor werd voor de tweede maal in vier jaar parlementsvoorzitter Boerdzjanadze waarnemend president en staatshoofd.

Saakasjvili won de presidentsverkiezingen daarna met 53,5 procent van de stemmen, veel minder dan bij de vorige verkiezingen. Een min of meer logisch gevolg van de impopulaire maatregelen die Saakasjvili moest nemen om het land te kunnen opbouwen. De populariteit van de first lady leed er echter niet onder.

Tijdens de vervroegde parlementsverkiezingen daarna, in mei 2008, won zijn partij een grote meerderheid. In april 2008 kreeg Georgië van de NAVO een open deur uitnodiging om op termijn lid te worden. Het NAVO-lidmaatschap was een van de belangrijkste speerpunten van Saakasjvili om het land te beschermen tegen Russische agressie.

Na de westerse erkenning van de onafhankelijkheid van Kosovo in de winter van 2008, en de NAVO-uitnodiging aan Georgië, liepen de spanningen rond de Georgische afscheidingsgebieden snel op. Rusland had het Westen en Georgië al meermaals gewaarschuwd dat het bij westerse erkenning van Kosovo de Georgische afscheidingsgebieden zou gaan erkennen. Begin augustus 2008 escaleerden de spanningen rond Zuid-Ossetië, waarbij separatisten etnisch-Georgische dorpen in Zuid-Ossetië beschoten, wat op de late avond van 7 augustus 2008 leidde tot de Georgische afkondiging van een operatie tot herstel van de constitutionele orde in Zuid-Ossetië. Enkele uren later reden Russische troepen die paraat stonden aan de Russisch-Zuid-Osseetse grens het gebied in en was de Russisch-Georgische Oorlog een feit. Deze oorlog verliep dramatisch voor Georgië, dat na vijf dagen het laatste stuk controle dat het had over de gebieden kwijtraakte. Rusland erkende twee weken later de onafhankelijkheid van Abchazië en Zuid-Ossetië en stationeerde er duizenden manschappen. Aanvankelijk werd Saakasjvili door bondgenoten verweten zich mee te hebben laten sleuren in de Zuid-Osseetse provocaties, en de oorlog bracht hem reputatieschade. In november 2013 werd Saakasjvili als president opgevolgd door Giorgi Margvelasjvili. Sindsdien bracht Saakasjvili zijn tijd vooral door in de Verenigde Staten en Oekraïne. In eigen land werd Saakasjvili vervolgd in verband met de invallen bij de tv-zenders en het neerslaan van de anti-regeringsdemonstraties in november 2007, waarvoor hij vijf tot acht jaar gevangenisstraf kon krijgen. Ondanks deze beschuldigingen keerde Saakasjvili in 2021 terug naar zijn vaderland waar hij werd gearresteerd en in de gevangenis terecht kwam.

Presidentsvrouw af

Toen haar man in november 2013 Georgië verliet, nadat zijn presidentschap erop zat, bleef Roelofs aanvankelijk in Tbilisi wonen. Nadat beslag was gelegd op hun appartement, week ook zij tijdelijk uit naar het buitenland, naar haar geboorteplaats Terneuzen, waar haar ouders nog woonachtig waren.

In oktober 2016 deed Roelofs als nummer twee op de lijst van de oppositiepartij Verenigde Nationale Beweging, de partij van haar man, mee aan de parlementsverkiezingen in Georgië. Ze was tevens kandidaat voor het parlement in het district Zoegdidi. In Zoegdidi behaalde Roelofs de tweede ronde, maar besloot zij zich daaruit terug te trekken uit protest tegen de in haar ogen gestolen verkiezingen. Haar man had tot een partijbrede boycot van de tweede ronde opgeroepen. De Verenigde Nationale Beweging haalde 27 zetels, maar Roelofs besloot tevens om haar zetel via de partijlijst niet in te nemen. Een reden werd niet genoemd.

Burgemeesterskandidaat

In mei 2019 was Roelofs burgemeesterskandidaat in een tussentijdse verkiezing in Zoegdidi, die gepaard ging met confrontaties en intimidatie. Met bijna 43% van de stemmen verloor ze deze verkiezing in de eerste ronde van een kandidaat van de regeringspartij Georgische Droom. Roelofs betwistte de uitslag en riep op tot nationale protesten. Daarna trok Roelofs zich terug uit de politiek en ging zich met haar stichting inzetten in Georgië voor kinderen met een beperking.

Publicatie en documentaire

In maart 2005 verscheen haar autobiografie onder de titel ‘De first lady van Georgië; het verhaal van een idealiste’. In 2015 verscheen de documentaire Stand by Your President van filmmaker Ineke Smits waarin Roelofs in het laatste jaar als Georgische first lady terugkijkt op deze periode.

Prive/trivia

Sandra Roelofs en Michael Saakasjvili hebben twee zonen. De oudste (Eduard) werd in juli 1995 in Zeeland geboren. In december 2005 beviel Roelofs van haar tweede kind (Nicoloz). Kort na zijn terugkeer naar Georgië maakte Saakasjvili bekend een nieuwe partner te hebben, het Oekraïense parlementslid Liza Yasko. Zijn huwelijk met Sandra Roelofs lijkt voorbij.

Bronnen

• &Index=Indexppn Sandra Roelofs (documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2012)

Auteur

W. van Gorsel, 2024