Scoop

Scoop

Scoop is het 'Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling', een organisatie die zich laat vergelijken met het landelijke Sociaal Cultureel Planbureau, maar dan op regionaal niveau.

Doelstelling en werkzaamheden

In 1998 startte Scoop, het ‘Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling’, met haar werkzaamheden. Omdat deze stichting een samenvoeging was van elf door de Provincie Zeeland gesubsidieerde organisaties, kenmerkten de eerste jaren zich door samenhangende werkzaamheden rond inhoudelijke thema’s. De uiteenlopende functies die Scoop in opdracht van de Provincie uitvoerde, bevonden zich op het terrein van de Zeeuwse samenleving als geheel. Culturele, economische, educatieve, medische en vele andere aspecten uit die samenleving, over jong en oud, waren voorwerp van sociologisch onderzoek, monitoring en advies ten behoeve van overheden en instellingen. Op grond daarvan werd beleid al dan aangepast en konden eventueel maatschappelijke projecten worden gelanceerd.

Als gevolg van de kredietcrisis in 2007 legde de Provincie Zeeland in 2009 noodgedwongen forse bezuinigingen op aan gelieerde en gesubsidieerde instellingen, waaronder Scoop en Zeeuwse Bibliotheek. Vandaar dat de directies van SCOOP en Zeeuwse Bibliotheek een verkenning naar mogelijke samenwerking begonnen, op 2 juli 2012 resulterend in een verhuizing van SCOOP naar het bibliotheekgebouw. Aansluitend vond er bij beide organisaties een intern reorganisatieproces plaats, waarna ze vervolgens besloten om per 1 januari 2014 te fuseren tot één nieuwe organisatie. Ondanks dit voornemen, alsmede de inmiddels geïntensiveerde samenwerking tussen beide fusiepartners, moet de daadwerkelijke fusie echter wegens juridische perikelen anno 2015 nog steeds plaatsvinden.

De Provincie was zowel financier als (voornaamste) opdrachtgever van Scoop en werkte vanaf 2006 op basis van prestatieafspraken. In verband met de bestuursvorm van de nieuwe organisatie dient Scoop na de fusie met de bibliotheek haar inkomsten grotendeels uit de markt te genereren.

Geschiedenis

Op 7 oktober 1997 werd in verband met een herstructurering van de Zeeuwse welzijnssector door de Gedeputeerde Staten (GS) van Zeeland aan de Provinciale Staten een voorstel gedaan tot de oprichting van een nieuwe organisatie dat werd aangenomen. De nieuwe organisatie kreeg de naam: Stichting SCOOP – Zeeuws steunpunt [later: instituut] voor zorg, welzijn en cultuur. Daarmee werd getracht om verschillende, bestaande organisaties op efficiënte wijze in één punt samen te voegen. Weliswaar verloren die organisaties per 1 januari 1998 hun subsidie van de Provincie, doch niet de mogelijkheid om eventueel als vrijwilligersorganisatie te blijven voortbestaan. Het betrof de volgende 11 instellingen:

• Stichting VMC Zeeland (inclusief steunfuncties buitenlanders en woonwagenwerk)
• Stichting Impuls Zeeland
• Stichting Oecumenisch Centrum voor Jeugd- en jongerenwerk Zeeland (OCJZ)
• Scouting Zeeland
• Stichting Ondersteuning Kinderopvang Zeeland (SOKZ)
• Stichting Katholiek Maatschappelijk Activeringswerk Zeeland (KMAZ)
• Provinciale Diaconale Commissie der Nederlands Hervormde Kerk in Zeeland (PDC)
• Stichting Gereformeerd Sociaal Centrum voor Zeeland (GSC)
• Humanitas, gewest Zeeland
• Emancipatiebureau Zeeland
• Stichting voor Surinamers, Antillianen, Arubanen en Molukkers (SAAM)

In het voorstel van de GS uit 1997 werd als hoofddoel van de nieuwe organisatie gesteld “het binnen de provinciale verantwoordelijkheden integraal ondersteunen van activiteiten en organisaties op de terreinen zorg, welzijn en cultuur in Zeeland”. Om dit hoofddoel te bereiken, zou volgens GS “een goed functionerende organisatie met gekwalificeerde professionals” nodig zijn, “met binding met de Zeeuwse samenleving”. Dit moest gestalte krijgen doordat Scoop een afspiegeling moest gaan vormen van de Zeeuwse samenleving (waarbij Scoop signalen vanuit die samenleving presenteert ten behoeve van de beleidsvorming =signaalfunctie). Ten tweede zou Scoop “toegankelijk, herkenbaar en laagdrempelig” moeten zijn voor gebruikers en afnemers zoals vrijwilligersorganisaties en gemeenten.

Scoopera, foto: SCOOP

Vanaf 1 januari 1998 werd Scoop gehuisvesd in het gebouw Achter de Houttuinen 8 te Middelburg. Dit gebouw kreeg de naam Scoopera en huisvestte zo’n 60 medewerkers, aan het eind van 1998 was dit aantal al opgelopen naar 72 medewerkers. Men werkte onder meer aan zogeheten cultuurmenu’s (pakketten van alle kunstdisciplines en cultureel erfgoed dat leerlingen tijdens de schoolloopbaan tot zich nemen), aan de Zeeuwse voorronde van Kunstbende, aan diverse projecten (inzake amateurkunst, opvoeding, ouderen, asielzoekers, kindermishandeling, seksueel geweld et cetera) en aan vele ambitieuze toekomstplannen. Ook werden Scoopera-debatten georganiseerd, discussieplatforms waarbij deskundigen debatteren met Zeeuwse politici, burgers en professionals over beleid om actuele en toekomstige maatschappelijke vraagstukken aan te pakken.

De daaropvolgende jaren profileerde Scoop zich steeds sterker en leverde zowel theoretische als praktische resultaten in de vorm van rapporten en projecten. Een belangrijke ontwikkeling in 2004 was de vorming van de sector Onderzoek & Advies – een sector die al in hetzelfde jaar twintig onderzoeken uitvoerde. Daarbij werd veel inspanning geleverd aan de zogeheten Jeugdmonitor, een jaarlijks terugkerend instrument om beleidsmakers inzicht te geven in de jeugdproblematiek (0-23 jarigen) ten behoeve van het jeugdbeleid. Daarnaast werd het eerste Sociaal Rapport Zeeland, tegenwoordig (Sociale) Staat van Zeeland (zie onder) gepubliceerd, met als thema’s maatschappelijke participatie, leefbaarheid en sociale veiligheid. Onderzoek wist de weg naar en de vraag van buiten steeds beter te vinden. De portefeuille van de sector Onderzoek & Advies was soms overbelast en zat permanent vol.

In 2009 publiceerde Scoop een grootschalig bevolkingsonderzoek onder de Zeeuwse bevolking, getiteld Sociale Staat van Zeeland, met als belangrijkste thema’s veiligheid, gezondheid, mobiliteit, onderwijs, wonen, werken, zorgen en vrije tijd. Het voornemen was om dit breed opgezette bevolkingsonderzoek vierjaarlijks te herhalen. Het tweede, getiteld Staat van Zeeland, vond dan ook plaats in 2013 (in 2014 gepubliceerd). De aard van deze aanpak heeft voor Provincie en gemeenten de basis gelegd om in 2010 te werken aan een gezamenlijke visie op het sociale domein, met in het verlengde een discussie over de taakverdeling. Ook voor Scoop zelf gaf één en ander structureel richting aan projecten voor 2010 en de jaren daarna.

Tot aan de fusie heeft SCOOP steeds twee directeuren gehad: Dick van den Bout (algemeen directeur) en Dick Janse (financieel directeur). Na de fusie is er één directeur die tevens directeur is van beide fusiepartners, namelijk dr. Perry Moree, al was er medio juni 2015 nog geen nieuwe naam voor de fusieorganisatie.

• 
  Dick van den Bout
• 
  Dick Janse
• 
  dr. Perry Moree

SCP van Zeeland

Prof. dr. Paul Schnabel, foto: Bond van Nederlandse Architecten

Van alle provinciale sociaal-culturele onderzoeksinstituten lijkt Scoop het meest op een SCP (Sociaal en Cultureel Planbureau) in het klein, aldus voormalig SCP-directeur Paul Schnabel. Via enquêtes, statistieken en literatuuronderzoek werd getracht de sociale, culturele en andere ontwikkelingen in de Zeeuwse samenleving in kaart te brengen. Kenmerkend voor dit onderzoek was de praktische toepasbaarheid ervan. Op basis van dergelijk onderzoek werd advies uitgebracht aan de Provincie Zeeland, aan diverse gemeenten en aan organisaties en instellingen. De adviezen werden in rapporten gepubliceerd en zijn nog steeds gratis via internet beschikbaar.

Onderzoek

Het SCP-onderzoek van Scoop omvat drie deelfuncties: sociale rapportage, monitoring en onderzoeksopdrachten.

Sociale rapportage

Sinds 2004 rapporteert SCOOP regelmatig over maatschappelijk revelante onderwerpen, in de loop der jaren uitgebreid tot thema’s als gezondheid, leefbaarheid, mobiliteit, onderwijs, veiligheid, vrije tijd, werken, wonen, vrijwilligerswerk en mantelzorg. Die rapportages vinden nog steeds plaats in het kader van een grootscheeps, vierjaarlijks project dat valt onder de naam (Sociale) Staat van Zeeland, waarbij de kernvraag luidt: hoe staat Zeeland – hoe staat de Zeeuwse bevolking – er in sociaal opzicht voor?

Concreet houdt dit bevolkingsonderzoek in dat een representatieve afspiegeling van de Zeeuwse bevolking (15.000 inwoners in 2009 en 11.000 in 2013) een lijst met vragen over de leefbaarheid binnen de provincie invult. Daarnaast maakt Scoop, binnen het kader van dit meer globale onderzoek, per gemeente nog afzonderlijke rapporten met gegevens over kernen en wijken. De verzamelde gegevens worden door provincie en gemeenten gebruikt om beleid gestalte te geven.

Monitoring

Als SCP van Zeeland verzamelt en produceert SCOOP gegevens over de bevolking van de provincie. Specifieke ontwikkelingen van bepaalde thema’s en/of doelgroepen worden nauwkeuriger in de gaten te houden door middel van monitoring. Voorbeelden daarvan zijn de Jeugdmonitor en de Wmo-monitor.

Jeugdmonitor Zeeland

Een belangrijk instrument om inzicht te krijgen in de jeugd in Zeeland en om ontwikkelingen te volgen is de Jeugdmonitor Zeeland. Doel is om beleidsmakers inzicht te geven in de jeugdproblematiek ten behoeve van het jeugdbeleid. SCOOP heeft de Jeugdmonitor ontwikkeld en onderhoudt deze. SCOOP bundelt bestaande informatie over en doet onderzoek naar de verschillende leefgebieden: onderwijs, welzijn, cultuurleven, sport, gezondheid, jeugdzorg, wonen, werken en veiligheid. Op termijn moet de Jeugdmonitor inzicht geven in de problematiek van de jeugd van 0 tot 23 jaar. Daartoe wordt jaarlijks een onderzoek onder een bepaalde leeftijdscategorie gehouden. De Jeugdmonitor is een samenwerking tussen onder meer de Provincie, alle Zeeuwse gemeenten, de Regiopolitie Zeeland, het RPCZ, de GGD Zeeland, SportZeeland, Intervence (voorheen Stichting Bureau Jeugdzorg), Juvent, ZCAD, Halt bureaus, Veilig Thuis (voorheen AMK) en de Zeeuwse Bibliotheek.

Wmo-monitor

Op 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ingegaan. Door deze wet is de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het welzijnsbeleid van de landelijke naar de gemeentelijke overheid verschoven. Door het permanent evalueren van deze overgang en het consequent monitoren van een groot aantal zaken (vgl. huishoudelijke hulp, vervoers-, woon- en rolstoelvoorzieningen et cetera) is het mogelijk punten van verbetering te benoemen en de (dagelijkse) uitvoering van de wet te verbeteren.

De monitor werd voor het eerst in 2007 in Zeeland uitgevoerd. De eerste meting daartoe werd in 2008 gedaan. Dit betrof onder andere een onderzoek naar de klanttevredenheid van aanvragers van individuele Wmo-voorzieningen; ook zijn prestatiegegevens verzameld van het gemeentelijk beleid. Door het jaarlijks herhalen van deze onderzoeken is het mogelijk ontwikkelingen te traceren. Dit biedt de Zeeuwse gemeenten mogelijkheden om het eigen beleid kritisch te evalueren en verbeteringen verder te ontwikkelen.

Onderzoeksopdrachten

Behalve structureel onderzoek binnen bovengenoemde projecten hield Scoop zich tevens bezig met ad hoc onderzoeksopdrachten op het gebied van sociale en culturele ontwikkeling. Dat gebeurt anno 2015 in opdracht van de Provincie, de gemeenten en andere relaties. Criterium is dat het moet passen binnen het beleid van de fusieorganistie. Eén van de eerste voorbeelden van zo’n specifieke onderzoeksopdracht vormde een uitvoerig onderzoek over vrijwilligerswerk uit 2005.

Sociale en culturele ontwikkeling

Behalve met theoretisch onderzoek naar de sociale staat van de Zeeuwse samenleving werd ook gekeken naar op de praktijk gerichte zaken. Centraal daarbij stond de sociale en culturele ontwikkeling van Zeeuwen, zowel jong als oud. Tot 2014, dus tot het tijdstip van fuseren, kan deze sociaal-culturele poot als volgt worden weergegeven:

Sociale ontwikkeling

Bij de sociale ontwikkeling valt te denken aan thema’s als ‘jeugd’, ‘leefbaarheid en participatie’, ‘zorg en welzijn’, ‘sociale veiligheid’ en ‘vrijwilligerswerk’.

Voor wat betreft het thema ‘jeugd’ werd samengewerkt met veel instellingen en organisaties in Zeeland. Eén van de doelen was om onderwijsachterstand te voorkomen, al waren ook gezondheid en veiligheid punten van aandacht. Er werd samengewerkt met de GGD- en de Regiopolitie Zeeland. Voorts was er samenwerking met Intervence (voorheen Bureau Jeugdzorg), gemeenten en instellingen om ervoor te zorgen dat de jeugd niet wordt buitengesloten van het normale leven.

Voor wat betreft het thema ‘leefbaarheid’ trachtte Scoop de betrokkenheid van burgers bij beleidsontwikkeling (burgerparticipatie) te vergroten. Een goed sociaal beleid wordt idealiter op de noden en wensen van burgers afgestemd. Het is daarom van belang die noden en wensen helder te krijgen, als ook om die daarna bij de politiek kenbaar te maken. Doel hierbij was telkens de leefbaarheid van Zeeuwen verbeteren. Zo werden oplossingen gezocht voor het verdwijnen van dorpshuizen en scholen of werden pleinen gecreëerd waar mensen elkaar ontmoetten en waar welzijn en cultuur elkaar raakten. Iets dergelijks gold voor het thema ‘zorg en welzijn’: Scoop bemiddelde tussen verschillende partijen teneinde de noden en wensen van de bevolking, inclusief die van de sociaal zwakkeren, zo goed mogelijk af te stemmen op een aangepaste en betaalbare zorg.

Op het gebied van het thema ‘sociale veiligheid’ werden diverse activiteiten ontplooid (educatief, contact met Regiopolitie en Bureau Jeugdzorg e.d.) teneinde jeugdcriminaliteit en huiselijk geweld tegen te gaan, alsmede de verloedering en kleine criminaliteit in verouderde stadswijken.

Culturele ontwikkeling

Bij de culturele ontwikkeling werden vier hoofdthema’s onderscheiden:

1. Jeugd & Cultuur/Talentontwikkeling
2. Cultuureducatie
3. Innovatie/Kennis/Ontwikkeling
4. Cultuurmonitor

Jeugd & Cultuur/Talentontwikkeling

Jongeren debatteren via iDebate, foto: Kate Dohe

Het is in maatschappelijk opzicht van belang dat jonge mensen zich intellectueel (via debat) en creatief (via kunst) kunnen ontwikkelen. Scoop zette in op deze ontwikkeling door het organiseren van debatten (vgl. IDEA, de International Debate Education Association) en jeugdcultuurprojecten als Kunstbende, PopSport, Zeeuwse Belofte, POPAANZEE en Dansdroom Zeeland. Via deze nog steeds bestaande projecten kunnen jongeren hun artistieke talenten etaleren en verder ontplooien. Samen met het Zeeuws onderwijs, de gemeenten, culturele en maatschappelijke organisaties werd aan een culturele infrastructuur gewerkt.

PopSport

Hieronder verstaat men een landelijk coachingsprogramma waarin beginnende dj’s, bands en muzikanten werken aan hun muzikale en zakelijke vaardigheden om later succesvol te kunnen opereren, in Zeeland gecoördineerd door SCOOP. PopSport is géén wedstrijd, maar een kans om workshops te volgen van professionals. Alles draait om talentontwikkeling.

Innovatie/Kennis/Ontwikkeling

Cultuur kan als vliegwiel voor sociale, economische en ruimtelijke ontwikkeling worden gezien. Een voorbeeld van Scoops rol hierin vormde Centree. In 2005 werd op verzoek van de Schouwen-Duivelandse woningbouwcorporatie Zeeuwland begonnen aan een onderzoek naar de haalbaarheid van een zogeheten cultuurplein, dat wil zeggen een fysieke plek waar mensen worden uitgenodigd voor entertainment en ontmoeting. Vervolgens werd in 2007 Stichting Centree opgericht, gevestigd te Zierikzee. Deze stichting heeft geen winstoogmerk, doch is louter bedoeld om mensen op Schouwen-Duiveland economische, culturele, toeristische, ruimtelijke en sociale impulsen te geven. Cultuurplein Centree is een ontmoetingsplek waar diverse soorten cultuuruitingen kunnen plaatsvinden. Centree tracht daarbij tevens het cultureel erfgoed te vitaliseren en te versterken, waarbij de culturele identiteit van Schouwen-Duiveland in het bijzonder en van de Provincie Zeeland in het algemeen centraal staat.

Cultuurmonitor

In opdracht van de Provincie Zeeland trachtte Scoop de culturele ontwikkelingen in Zeeland te monitoren, dat wil zeggen over een langere termijn in kaart te brengen. Daartoe heeft Scoop in 2004 en 2009 een Culturele atlas gepubliceerd, in beide gevallen teruggrijpend op het jaar daaraan voorafgaand. De atlas geeft een overzicht van de diverse aspecten van cultuur in Zeeland. Die informatie is als instrument bedoeld bij het ontwikkelen van nieuwe plannen en cultuurbeleid.

Fusie met de Zeeuwse Bibliotheek

Na de (nog officieuze) fusie met de Zeeuwse Bibliotheek vanaf 1 januari 2014 hield Scoop formeel op te bestaan, maar binnen de nieuwe fusieorganisatie vervult Scoop nog steeds veel van haar oorspronkelijke kerntaken. Zo herbergt de organisatie thans in zich het SCP van Zeeland, inclusief de onderzoekstaken (sociale rapportage, monitoring en onderzoeksopdrachten). De andere, sociaal-culturele poot is, weliswaar op een andere wijze vormgegeven, maar kernelementen eruit – zoals educatie en talentontwikkeling – krijgen ook in de fusieorganisatie aandacht. Samenwerkingsprojecten tussen Scoop en de Zeeuwse Bibliotheek vonden al plaats sinds 2006, in het kader van ontmoeting en debat, waarbij Zeeuwse thema’s bespreekbaarder werden gemaakt. Voorbeelden hiervan zijn het Prinsjesdagdebat, de samenwerking bij het project Standplaats Zeeland, Nieuwsportaal Zeeland met als thema ‘krimp’, bijdragen aan de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta, samenwerking rond het thema vitaal platteland en onderwijsdebatten. Raakvlakken zijn verder: aandacht voor onderzoek, digitaal toegankelijk maken van informatie, burgerparticipatie, cultuur(educatie) en bijdragen aan het voorzieningenniveau op het platteland. De gedachte achter de fusie, afgezien van de economische aanleiding daartoe, berust in de mogelijkheid tot wederzijdse aanvulling van beide kennisorganisaties. Terwijl de Zeeuwse Bibliotheek vooral een eerstelijns publieksinstelling is met een dienstverlenende functie, werkt Scoop veeleer achter de schermen, gericht op kennisverwerving omtrent de Zeeuwse samenleving. Indien nu Scoop, als SCP van Zeeland, haar sociologische bevindingen doorsluist naar de Zeeuwse Bibliotheek (informatieaanbod), kan de bibliotheek die bevindingen vervolgens – op laagdrempelige wijze – doorsluizen naar haar bezoekers (informatieverspreiding).

Auteur

Hans Clement, et al., 2015

Literatuur

-Bestuur Scoop, Jaarverslaggeving 2007 (Middelburg, 2008).

-Bout, D. van den & Brandenbarg, T., Op weg naar een dynamisch kennis- en informatieplatform van Zeeland. Verbinding Zeeuwse Bibliotheek en Scoop (Middelburg, 2010).

-Franken, L., SCP-functie van Scoop. 2010-2012 (Middelburg, 2010).

-Gedeputeerde Staten van Zeeland, Afronding herstructurering welzijn. Inrichting Stichting SCOOP, Zeeuw steunpunt voor zorg, welzijn en cultuur, WEB-482, nr. 974712/34 (Middelburg, 1997).

-Gorsel, W. van, Wmo-monitor Zeeland. Klanttevredenheid Wmo. Verslag van een onderzoek naar de klanttevredenheid van Zeeuwse Wmo-aanvragers (Middelburg, 2010).

-____________ & Kooten, P. van, Wmo-monitor 2013. Gemeente Veere (Middelburg, 2014).

-Hoog, L. de, Beleids- en jaarplan arbeidsomstandigheden SCOOP 1998/1999 (Middelburg, 1999).

-Kraker, P. de, Tak, I. van der, Wouw, D. van der, Van vrijwilligerswerk naar vrijwillige inzet. Een onderzoek naar vrijwilligers en hun organisaties in Zeeland (Middelburg, 2005).

-Marijs-de Visser, A., Scoop Jaarverslag 2004 (Middelburg, 2006).

-Matthijssen, M., Grenzen doorbreken op weg naar (zelf)redzaamheid. De debatmethode van SCOOP, in: Zeeuws Tijdschrift 62-4 (2012) pp. 38-40.

-Ibidem, Het Odensehuis Zeeland. Vangnetwerk voor mensen met dementie, in: Zeeuws Tijdschrift 62-4 (2012) pp. 44-45.

-Mico, M., SCP-directeur Paul Schnabel: ‘Zeeland, weet wat je hebt’, in: Zeeuws Tijdschrift 62-4 (2012) pp. 12-14.

-Oosthoek, N., Jaarverslag Scoop 2005 (Middelburg, 2006).

-Pijpers-Keijzer, A., Jaarverslag 2006 (Middelburg, 2007).

-______________, Jaarverslag 2008 (Middelburg, 2009).

-______________, Scoop Jaarverslag 2009 (Middelburg, 2010).

-______________, Scoop Jaarverslag 2010 (Middelburg, 2011).

-______________, Scoop Jaarverslag 2011 (Middelburg, 2012).

-Schrier, R., Zwarte dag voor Zeeland. Provincie stelt gemeenten op de hoogte, in: PZC 16 mei 2012.

-Scoop Jaaroverzicht ’98 (Middelburg, 1999).

-Scoop Jaaroverzicht. Voortvarend 2000 (Middelburg, s.a.).

-Scoop, werk in uitvoering 2004. Projecten en activiteiten uit de sectoren Sociale ontwikkeling, Culturele ontwikkeling en Onderzoek & advies (Middelburg, 2004).

-Simon, C. & Van der Wouw, D., Méér profiel. Gebruikersonderzoek Zeeuwse Bibliotheek: wetenschappelijke collectie en speciale diensten (Middelburg, 2004).

-Smit, A., Sociale Staat van Zeeland. Provinciaal rapport 2009 (Middelburg, 2009).

-Vandenbroucke, M. et al., De staat van jeugdparticipatie in Nederland vanuit het perspectief van gemeenten. Quickscan onder 175 gemeenten (Utrecht, 2010).

-Wouw, D. van der et al., Staat van Zeeland. Zeeland in tijden van crisis (Middelburg, 2014).