Jan van Bennekom

Jan van Bennekom
Jan van Bennekom, 6-3-1965. Foto: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 145968
Geboren	11 augustus 1905 Elburg
Overleden	17 maart 1981 Driebergen
Beroep	directeur Kweekschool en politicus
VIAF	Jan van Bennekom

Achtergrond

Jan Alexander van Bennekom groeide op als tuinderszoon in een gereformeerd gezin in het Gelderse Elburg. Na de lagere school volgde hij de rijks-HBS te Wageningen. Daarna deed hij de onderwijzersopleiding en behaalde verschillende lagere akten en de akte geschiedenis MO. In 1930 werd Jan van Bennekom benoemd tot onderwijzer in de Jordaan in Amsterdam, waar hij in 1944 onderdook voor de bezetter. Hij nam actief deel aan het verzet tegen de Duitsers, verspreidde het illegale dagblad Trouw en was hoofd van een verzetsgroep L.O. in Amsterdam-West en lid van de K.P. Na de oorlog werd Jan van Bennekom in 1946 onderdirecteur van de christelijke kweekschool in Den Haag. Na zijn Haagse tijd kwam Jan van Bennekom in september 1951 naar Middelburg, waar hij directeur werd van de christelijke kweekschool. Naast zijn directeurschap vervulde hij jarenlang diverse functies in het onderwijs, zoals inspecteur van het christelijk nationaal schoolonderwijs in Zeeland, voorzitter van de vereniging van leraren aan de protestant-christelijke kweekscholen, voorzitter van de vereniging voor christelijk middelbaar en hoger onderwijs voor Zeeland en voorzitter van de protestant-christelijk onderwijzersverenigingen.

Politieke carrière

Voordat Jan van Bennekom politiek actief werd was hij reeds lid van het college van advies van de ARP in Nederland. In 1961 volgde zijn benoeming tot Tweede Kamerlid, waar hij C.P. Hazenbosch opvolgde, die bij een verkeersongeval om het leven was gekomen. In de Tweede Kamer werd hij woordvoerder op de terreinen onderwijs, visserij en binnenlandse zaken. Van het laatste thema zijn vooral de gemeentelijk herindelingen – relevant voor Zeeland - een onderwerp dat zijn aandacht had. Als woordvoerder visserij komt hij op voor de door de strenge winter van 1963 zwaar gedupeerde Zeeuwse oestervissers. In de Kamerdebatten over de invoering van de Mammoetwet blijkt onderwijsman Van Bennekom een uitgesproken tegenstander van de nieuwe wet. Hij weet rond de nieuwe wet echter wel van een aantal aanvullende amendementen te voorzien. In 1962 nam Jan van Bennekom voor de ARP ook zitting in de Middelburgse gemeenteraad en in 1966 werd hij gekozen als lid van Provinciale Staten, waarbij hij direct het fractievoorzitterschap op zich nam. Vanuit de Staten vroeg Van Bennekom vaak aandacht voor de negatieve effecten van de industrialisering van het Sloegebied voor het leefmilieu. Tot besluit van zijn politieke activiteiten in Zeeland werd Jan van Bennekom in 1969 wethouder sociale zaken in Middelburg, wat voor hem aanleiding was om in september 1970 uit de Tweede Kamer te stappen. Hij was van mening dat beide functies niet goed te combineren waren. Als wethouder profileerde Van Bennekom zich met name als voor de opzet van werkplaatsen voor minder validen.

’Mannenbroeder’

De charismatische, gemakkelijk en boeiend pratende (en slechtziende) Van Bennekom werd wel eens neergezet als één van de laatste ‘mannenbroeders’ uit de antirevolutionaire beweging. Met zijn fenomenaal geheugen en zijn lichte voorkeur voor archaïsch taalgebruik, waarschijnlijk geïnspireerd door de taal van de Statenbijbel, maakte hij op velen een onuitwisbare indruk. Ondanks deze pose, die leek te neigen naar conservatisme, stond Van Bennekom wel degelijk open voor de moderne tijd, bijvoorbeeld op het gebied van milieubeheer, maar hield wel vast aan zijn principes. Zo stemde hij samen met de PvdA tegen de Amerikaanse Vietnampolitiek en stelde zich geheel achter de ommezwaai van de toenmalige antirevolutionaire fractieleider Bruins Slot in de Nieuw-Guineapolitiek. De ijverige Van Bennekom kreeg het voor elkaar maar liefst 26 amendementen aanvaard te krijgen. Het opgaan van de ARP in het CDA betreurde hij. Hij sloot zich daarom aan bij de werkgroep ‘Niet bij brood alleen’ en bedankte voor het lidmaatschap van het CDA. Aan het eind van zijn leven had hij veel sympathie voor de Evangelische Volkspartij (EVP), een van de voorgangers van Groen Links.

Na de politiek

Na drie jaar wethouderschap, in 1972, gaf Jan van Bennekom toe aan zijn verlangen om in een bosrijke omgeving en wat dichterbij enkele van zijn vijf kinderen te wonen. Hij verhuisde daarom dat jaar met zijn echtgenote naar Driebergen. Als wethouder werd hij opgevolgd door Marten Beinema. Als statenlid werd hij vervangen door P.S. Dekker uit Zuidzande. Zijn herinnering aan zijn tijd in Zeeland zette Jan van Bennekom op papier in het boekje ‘De meester, de mammoet en Middelburg. Herinneringen aan school, Kamer en de Zeeuwen’.

Belangrijkste nevenfuncties

• vicevoorzitter gemeenschappelijke regeling Werkplaatsen Walcheren
• voorzitter administratief dienstencentrum Midden-Zeeland
• voorzitter vereniging voor christelijk VHMO
• Lid college van bijstand Vrije Universiteit Amsterdam
• Bestuurslid landelijke federatie van vormingscentra

Trivia

Jan van Bennekom was getrouwd met R. van Vliet uit Harlingen. Het paar kreeg samen vijf kinderen. Tijdens hun Zeeuwse periode woonde het gezin Van Bennekom aan het Molenwater 71 te Middelburg.

Bronnen

• Jan van Bennekom (documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2007).

Eretekens/onderscheidingen

• Officier in de Orde van Oranje-Nassau, 1954, vanwege zijn verdiensten op het gebied van onderwijs en maatschappelijk werk
• Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 1972, voor al zijn activiteiten tussen 1961 en 1971

Auteur

-W. van Gorsel, 2023