John Lilipaly

John Lilipaly
John Lilipaly, 1986. Foto: ZB/Beeldbank Zeeland, J. Wolterbeek, rec.nr. 108489
Geboren	1 juni 1943 Ihamahu (Ned. Indië)
Overleden	22 oktober 2022 Middelburg
Beroep	Onderwijzer, schooldirecteur, onderwijsinspecteur Ministerie van Onderwijs, lid Tweede Kamer voor de PvdA (1986-1998), voorzitter Internationale Commissie voor de Bescherming van de Schelde, voorzitter van het nationaal park Oosterschelde
VIAF	[1]

Achtergrond

Johan (John) Jehosefat Lilipaly werd tijdens de oorlogsjaren geboren in het Nederlands-Indische Ihamahu, een dorp op het Molukse eiland Saparua, en kwam op zesjarige leeftijd naar Nederland. Als zoon van een KNIL-militair (sergeant-majoor) kwam hij na enige omzwervingen op negenjarige leeftijd terecht in een kamp in achtereenvolgens Vlissingen en Oost-Souburg. Daarna verhuisde het gezin waarin Lilipaly opgroeide naar de nieuw gebouwde Molukse wijk in Oost-Souburg.

Onderwijs

Na afronding van zijn middelbare school en de kweekschool (voorganger Pedagogische Academie) werd hij in 1967 onderwijzer op de Marnixschool in West-Souburg, daarna hoofdonderwijzer in Middelburg en tenslotte docent Pedagogie aan de Chr. Pedagogische Academie in Middelburg. Daarna, in 1979, werd hij hoofd van de afdeling Culturele Minderheden op het ministerie van onderwijs, speciaal belast met onderwijs aan Molukse kinderen. Als hoge beleidsmedewerker bij het ministerie van onderwijs, en tevens als vicevoorzitter van het Inspraakorgaan Welzijn Zuid-Molukkers, maakte Lilipaly zich sterk voor zogenaamd bi-cultureel onderwijs. Onderwijs waarbij rekening wordt gehouden met de eigen cultuur van etnische minderheden. In 1985 werd hij vervolgens benoemd tot inspecteur speciale diensten in Rijswijk, verantwoordelijk voor het onderwijs in eigen taal en cultuur (OETC).

Politieke carrière

John Lilipaly was aanvankelijk lid van de PPR, maar stapte begin 1985 over naar de PvdA. Omdat deze partij tot dan weinig kiezers trok uit etnische minderheidsgroepen werd vanuit de PvdA sterke druk op hem uitgeoefend zich voor de Tweede Kamerverkiezingen 1986 verkiesbaar te stellen voor die partij. Gevolg: hij werd met voorkeursstemmen gekozen tot kamerlid. Hij werd daarmee de eerste Molukker en allochtoon na de Tweede Wereldoorlog in de Tweede Kamer. Als vanuit Middelburg heen en weer pendelend kamerlid hield Lilipaly zich vooral bezig met onderwijszaken, minderheden, de Deltawerken, visserijzaken en de verbetering van de waterkwaliteit. Hij deed dat dermate goed dat hij ook in 1989 op een verkiesbare plek terecht kwam en opnieuw in de Tweede Kamer werd gekozen. Hij werd daarna, tot 1993, voorzitter van de vaste commissie voor minderheden. Ook het onderwerp voetbalracisme en -vandalisme behoorde in die periode tot zijn aandachtsgebieden. In 1994 werd Lilipaly voor de derde keer gekozen als Tweede Kamerlid. Op de verkiezingslijst kreeg hij een 31-ste plaats. Eenmaal herkozen hield hij zich in deze laatste vier jaar, naast minderhedenbeleid, ook bezig met sport, ontwikkelingssamenwerking, buitenlandse zaken en verkeer en waterstaat. Op dat laatste terrein zette hij zich bijvoorbeeld in voor de bouw van de Westerscheldetunnel en diverse dijkversterkingen.

Nieuwe uitdagingen

Na een Kamerlidmaatschap van 12 jaar stelde Lilipaly zich in 1998 niet meer herkiesbaar. Al spoedig (per 1-1-1999) werd hij voorzitter van de Internationale Commissie voor de Bescherming van de Schelde, een functie voor één dag in de week. Ook werd hij in 1998 benoemd tot adviseur voor de onderwijssamenwerking met de Nederlandse Antillen en Aruba. In 1999 werd John Lilipaly benoemd tot voorzitter van het nationaal park Oosterschelde, het grootste nationale park van Nederland. In deze rol moest Lilipaly steeds laveren tussen de belangen van de natuur, de visserij en het toerisme. Naar tevredenheid. Hij vervulde deze functie tot 2011. In 2004 keerde Lilipaly terug naar het onderwijs. Hij werd dat jaar voorzitter van het college van bestuur van het Regionaal Opleidingscentrum (ROC) Zeeland. In 2006 nam Lilipaly afscheid als ROC-voorzitter.

Moluks museum

Mede vanwege de inzet van John Lilipaly zijn het Moluks Historisch Museum en het Moluks Educatief Centrum in Utrecht gerealiseerd.

Overige bestuursfuncties

• Vicevoorzitter van het Inspraakorgaan Zuid-Molukkers
• Voorzitter Landelijk steunpunt educatie Molukkers
• Voorzitter Stichting Omroep Allochtonen
• Lid landelijke commissie etnische minderheden van de PvdA
• Bestuurslid Zeeuws Museum
• Bestuurslid Zeeuws Museum
• Bestuurslid Nationaal Voetbalmuseum ('Voetbal Experience')

Trivia

John Lilipaly was een zeer verdienstelijk amateurvoetballer bij VC Vlissingen. Als snelle, behendige vleugelaanvaller haalde hij het Zeeuws Elftal en kreeg verschillende aanbiedingen om profvoetballer te worden. Lilipaly was getrouwd met een Zeeuwse vrouw en was de vader van voormalig televisiepresentatrice Carolijn Lilipaly en had ook twee zonen. Hij overleed in 2022 op 79-jarige leeftijd in zijn woonplaats Middelburg. Hij leed al langere tijd aan de ziekte van Alzheimer.

Prijzen/eretekens

• Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Bronnen

• 316058424&Index=Indexppn John Lilipaly (documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2007).

Auteur

-W. van Gorsel, 2023