Nel Karelse: verschil tussen versies

Uit encyclopedie van zeeland
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
← Oudere bewerking
Wim van Gorsel (overleg | bijdragen)
bots
20.894 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Johan Francke (overleg | bijdragen)
bots
11.264 bewerkingen
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(95 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Atlete, afkomstig uit Kortgene. Nam in 1948 deel aan de Olympische Spelen van Londen. Liep in Londen de 200 meter en werd daar uitgeschakeld. (LATER MEER)
{{InfoboxPersoon
 
| afbeelding = [[Bestand:Nel Karelse2 (Krantenbank Zeeland - ZB).jpg|175px]]
{{Infobox atletiek
| naam = Nel Karelse
| afbeelding =  
| onderschrift = Nel Karelse in 1964 bij de LUVA, Bron: [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1964-10-26/edition/null/page/9 Krantenbank Zeeland, in: De Stem, 26 oktober 1964, pag. 9.]
| onderschrift =
| geboortedatum = [[25 januari]] [[1926]]
| naam = Neeltje Jannetje Karelse
| bijnaam =
| geboortedatum = 25 januari 1926
| geboorteplaats = [[Kortgene]]
| geboorteplaats = [[Kortgene]]
| overlijdensdatum =  
| overlijdensdatum = [[21 oktober]] [[2015]]
| overlijdensplaats =
| overlijdensplaats = [[Breda]]
| nationaliteit = {{NL}}
| beroep = atlete
| lengte =
| gewicht =
| discipline = sprint, verspringen
| trainer =
| 1etitel = Ned. kampioene 200 m 1949
| OS = 1948
| extra =
}}
}}
'''Neeltje Jannetje (Nel) Karelse''' ([[Kortgene]], [[25 januari]] [[1926]]) is een voormalige [[Nederland]]se [[Atleet|atlete]]. Zij manifesteerde zich op de [[Sprint (atletiek)|sprint]] en het [[verspringen]] in de periode direct na de [[Tweede Wereldoorlog]]. Hoogtepunt in haar carrière was haar deelname aan de [[Olympische Zomerspelen 1948|Olympische Spelen van 1948]] in [[Londen]].
Neeltje Jannetje (Nel) Karelse is een voormalige atlete, afkomstig uit [[Kortgene]]. Zij was, direct na de Tweede Wereldoorlog, sprintster en verspringster. Zij nam in 1948 deel aan de Olympische Spelen van Londen.


== Biografie ==
== Sportloopbaan ==
=== Trainingskamp ===
===Jeugd===
Nel Karelse, die lid was van de atletiekvereniging ''De Zeeuwen'' in [[Vlissingen]], maakte vanaf de winter van 1947 deel uit van de olympische selectie die onder begeleiding van [[Jan Blankers]], de echtgenoot van [[Fanny Blankers-Koen]], wekelijks bijeenkwam in de bossen van het [[Goois Natuurreservaat|Gooise Natuurreservaat]] bij [[Hilversum]] voor de verplichte olympische conditietraining. Dit was revolutionair voor een tijd waarin topvorm vooral werd bepaald door het klimaat: als de lente kwam, kwamen de spikes tevoorschijn. In andere landen bestond wintertraining in die tijd uit [[Gymnastiek (sport)|gymnastische]] oefeningen, één keer in de week. De mannen van de Nederlandse selectie kwamen elke donderdag in het Gooise Natuurreservaat bijeen, de vrouwen elke zaterdag. Wat betreft de vrouwen was het, voor zover bekend, het eerste trainingskamp ter wereld.<ref name="Een koningin met mannenbenen">Uit ''Een koningin met mannenbenen'' door Kees Kooman (2003), gepubliceerd door Uitgeverij L.J. Veen te Amsterdam/Antwerpen ISBN 90 204 0820 8</ref>
Nel Karelse leerde verspringen door met haar vriendinnen bij haar woonplaats Kortgene over de schorren te springen. 'Als liefhebberij, maar daar heb ik het verspringen geleerd. Het hardlopen deed ik onderaan de zeedijk', verklaarde ze in 2000 tegenover een verslaggever van de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC).<ref>[http://www.krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2000-09-29/edition/null/page/14 Krantenbank Zeeland, 'Het dappere Zeeuwse meisje', in: PZC, 29 september 2000, pag. 14.]</ref>
Nel Karelse begon op haar 12de, in 1938, met atletiek bij EMM in Middelburg, daarna bij OKK in haar woonplaats Kortgene. Als 13-jarige won zij voor de eerste keer het Zeeuwse kampioenschap verspringen en de 100 meter. Toen de voorzitter van OKK (dhr. Van Damme) haar vanaf 1946 meenam naar landelijke wedstrijden maakte ze langzaam ook landelijk naam. Vanaf 1947 was Nel Karelse aangesloten bij atletiekvereniging ''De Zeeuwen'' (later: Zeeland Sport) in [[Vlissingen]]. Hierdoor was zij ook in staat aan wintertrainingen in Oostkapelle mee te doen.


=== Ruilhandel ===
=== Training en werk ===
Zo min mogelijk werd in de olympische voorbereiding aan het toeval overgelaten. Zo kregen de olympische kandidaten tijdens de voedselbeperkingen na de oorlog extra bonnen voor suiker, vlees, boter, brood en kaas. Je had echter geld nodig om ze te verzilveren. Er ontstond daardoor een ruilhandel, meestal op basis van sympathie. Nel Karelse speelde hierin een centrale rol. Als [[Slager (beroep)|slagersdochter]] (haar vader had bovendien een melkhouderij) kon zij alles eten wat haar hartje begeerde. Zij gaf haar bonnen dus weg aan anderen, zoals aan [[Xenia Stad-de Jong|Xenia de Jong]], die afkomstig was uit [[Den Haag]] en in Londen deel zou uitmaken van de [[4 x 100 meter estafette|4 x 100 m estafette]]. Weldoenster Karelse meldde zich trouw voor de centrale trainingen in Hilversum, een reis vanuit Kortgene van een halve dag heen en een halve dag terug.<ref name="Een koningin met mannenbenen"/>
Nel Karelse maakte in 1947 deel uit van een select groepje atleten dat onder leiding van Jan Blankers, de man van Fanny Blankers-Koen, elke zaterdag samenkwam in Hilversum ter voorbereiding op de Olympische Spelen van Londen (1948).
Na de oorlog was er grote schaarste in Nederland. Als dochter van een boer (en slager) beschikte Nel Karelse echter over voldoende eten. Daarom gaf zij haar distributiebonnen vaak weg aan andere Nederlandse atleten. In het dagelijks leven werkte Nel Karelse op een kantoor in Goes.


Ondanks de voor die tijd [[Spartaans]]e voorbereiding ging het met Nel Karelse op de Spelen in Londen bij het verspringen toch nog bijna mis. De [[Zeeland (provincie)|Zeeuwse]], gewend aan eenzame trainingen op een grasveldje in Kortgene, raakt bij de verspringkwalificaties in paniek door het indrukwekkende decor van het olympisch stadion en vergat alle lessen en regels, opgedaan bij wedstrijden en trainingen. 'Ik was volkomen de kluts kwijt. Het is omdat [[Gerda van der Kade-Koudijs|Gerda (van der Kade)]] mij tot rust heeft gebracht met een paar woorden, anders had ik nooit de finale gehaald. Dankzij haar maakte ik nog één goede sprong.'<ref name="Een koningin met mannenbenen"/> In de finale wist Nel Karelse met een sprong van 5,545 m een vijfde plaats te behalen, direct achter de als vierde eindigende Gerda van der Kade-Koudijs.<br />Karelse kwam in Londen ook uit op de [[200 meter (atletiek)|200 m]], waarin zij in de halve finale met een vijfde plaats werd uitgeschakeld. Nel Karelse: 'Als atlete deed je maar wat in de voorbereiding. Ik ging juist voor wedstrijden ijzig hard trainen met als gevolg dat je met stijve spieren aan de start verscheen en niets presteerde.'<ref name="Een koningin met mannenbenen"/>
=== Olympische Spelen 1948 en Nationale titel 1949 ===
[[Bestand:Nel Karelse (Krantenbank Zeeland - ZB).jpg|right|thumb|175px|Nel Karelse, zittend links met andere ploeggenoten uit 1948, Bron: [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1964-10-26/edition/null/page/9 Krantenbank Zeeland, De Stem, 26 oktober 1964, pag. 9.]]]
Bij de Olympische Spelen van Londen maakte Nel Karelse deel uit van de Nederlandse atletiekploeg. Zij was de vlaggendraagster bij de openingsceremonie. Bij het verspringen ging het in de series bijna fout omdat ze in paniek raakte door het imponerende stadion en door faalangst. Uiteindelijk werd ze nog wel vijfde in het eindklassement (sprong: 5,545 meter, duidelijk onder haar pr: 5,71 meter). Later verklaarde ze dat ze stijve spieren had als gevolg van het verspringen een dag eerder. Op de 200 meter werd ze al in de halve finale uitgeschakeld. Hier werd ze zesde.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-08-06/edition/null/page/14 Krantenbank Zeeland, 'Nel Karelse als eerste naar de Spelen', in: PZC, 6 augustus 1999, pag. 14.]</ref> Nel Karelse was de eerste Zeeuwse deelneemster aan de Olympische Spelen. Nadat de Olympische Spelen voorbij waren werd ze in haar dorp Kortgene groots onthaald door een ontvangstcomité en werd ze gehuldigd met muziek.
Nel Karelse werd eenmaal Nederlands kampioen, in 1949, op de 200 meter. Hierdoor wist zij de hegemonie van Fanny Blankers-Koen - die niet meedeed - op deze afstand te doorbreken.


=== Zegereeks doorbroken ===
=== Na haar carrière  ===
Door haar optreden op olympisch niveau kreeg Nel Karelse ook te maken met een minder plezierige kant van de sport: de "jacht" op mannelijke atletes, die in Nederland enkele jaren later zijn dieptepunt zou bereiken in de schorsing van de [[Friesland|Friese]] sprintster [[Foekje Dillema]]. Gerda van der Kade: 'Er liep een aantal atletes rond over wie getwijfeld werd, of ze wel bij de dames mee mochten doen. De [[Polen|Poolse]] [[Stanisława Walasiewicz|Walasiewicz]] was het beroemdste voorbeeld. Die hebben we nog in [[Oslo]] gezien, bij de [[Europese kampioenschappen atletiek 1946|EK van 1946]]. Fanny was heel fanatiek wat dat betreft. Wij hadden Nel Karelse in de ploeg, een beetje mannelijk meisje. Wat ze allemaal niet verzon om haar te "betrappen", was gewoon gênant. Dat is een hele afschuwelijke situatie geworden in het olympisch dorp, waarmee ik niets te maken wilde hebben. Uit protest ben ik op mijn bed gaan liggen en ik dacht: bekijken jullie het allemaal maar. Hier wil ik geen deel van uitmaken. Als je dat nu zo graag wil weten, vind ik, moet je het op een nette manier – via artsen – laten uitzoeken.'<ref name="Een koningin met mannenbenen"/>
Nel Karelse stopte vanwege vele blessures in 1951 met atletiek. Na haar carrière als atlete is Nel Karelse gaan handballen bij Hellas in Goes. In het dagelijks leven werkte ze verder als sportlerares, administratief medewerker en was ze bij de LUVA in Bunnik. Door haar werk als sportinstructeur op de luchtmachtbasis Gilze-Rijen verhuisde ze naar Breda. In deze plaats overleed Nel Karelse op 21 oktober 2015 op 89-jarige leeftijd. <ref>[http://www.pzc.nl/sport/zeeuwse-sport/zeeuwse-olympi%C3%ABr-nel-karelse-89-overleden-1.5363490 pzc.nl 'Zeeuwse olympiër Nel Karelse (89) overleden', 22 oktober 2015]</ref>
 
In 2003 werd door Kees Kooman het boek [http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/detail/Kees-Kooman/Een-koningin-met-mannenbenen-Fanny-Blankers/Boek/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/250098865 Een koningin met mannenbenen] uitgebracht. In het boek citeert Kooman mensen die zeggen dat Fanny Blankers-Koen twijfels had aan het vrouw-zijn van onder andere Foekje Dillema en Nel Karelse en op het gênante af onderzoek liet doen.
Nel Karelse werd nooit Nederlands kampioene op haar beste olympische nummer. Zij wist echter wel eenmaal de naoorlogse zegereeks van Fanny Blankers-Koen op de 200 m te doorbreken door in 1949 het Nederlands kampioenschap op deze afstand voor zich op te eisen.


== Nederlandse kampioenschappen ==
== Nederlandse kampioenschappen ==
Regel 58: Regel 52:
|25,2 s
|25,2 s
|10 juli 1948
|10 juli 1948
|[[Eindhoven]]
|Eindhoven
|-
|-
|verspringen
|verspringen
|5,715 m
|5,715 m
|18 juli 1948
|18 juli 1948
|[[Rotterdam]]
|Rotterdam
|}
|}


{{Appendix|2=
==Auteur==
* Blankers, J., Haitsma, J. en Moerman, J. (1951) Gouden boek der K.N.A.U., Uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum. N.V. Drukkerij Joh. Mulder
Wim van Gorsel, 2015, herz. 2021.
* Koumans, J. (1972) ''De 50 besten "aller tijden"'' KNAU
 
* Heere, A. en Kappenburg, B. (2000) ''1870 – 2000, 130 jaar atletiek in Nederland.'' Groenevelt b.v. ISBN 90 90 12867 0
== Bronnen ==
* Kooman, K. (2003) ''Een koningin met mannenbenen'' L.J. Veen ISBN 90 204 0820 8
===Sites===
* Bijkerk, T. (2004) Olympisch Oranje. De Vrieseborch ISBN 90 6076 522 2
*[http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/search Krantenbank Zeeland, ''PZC'', 6 augustus 1999, p. 14 en 29 september 2000, p. 14.]
* Brant, J. en Waśko, J. (2010) ''World Women’s Athletics 100 Best Performers Year List 1926-1962'' ABACUS - Zamość ISBN 978 83 61882 40 4
 
----
==Noten==
{{References}}
<references />
----
'''Externe link'''
* {{Link SRO-profiel|id=ka/nel-karelse-1}}
}}


[[Categorie: Sport]]
[[Categorie: atletiek]]
[[Categorie: persoon]]
[[Categorie: Zeeuwen]]
{{DEFAULTSORT:Karelse, Nel}}
{{DEFAULTSORT:Karelse, Nel}}
[[Categorie:Nederlands atleet]]
[[Categorie:Nederlands olympisch deelnemer]]
[[Categorie:Sprinter (atletiek)]]
[[Categorie:Verspringer]]

Huidige versie van 20 dec 2022 om 08:21

Nel Karelse

Nel Karelse in 1964 bij de LUVA, Bron: Krantenbank Zeeland, in: De Stem, 26 oktober 1964, pag. 9.
Geboren 25 januari 1926 Kortgene
Overleden 21 oktober 2015 Breda
Beroep atlete

Neeltje Jannetje (Nel) Karelse is een voormalige atlete, afkomstig uit Kortgene. Zij was, direct na de Tweede Wereldoorlog, sprintster en verspringster. Zij nam in 1948 deel aan de Olympische Spelen van Londen.

Sportloopbaan

Jeugd

Nel Karelse leerde verspringen door met haar vriendinnen bij haar woonplaats Kortgene over de schorren te springen. 'Als liefhebberij, maar daar heb ik het verspringen geleerd. Het hardlopen deed ik onderaan de zeedijk', verklaarde ze in 2000 tegenover een verslaggever van de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC).[1] Nel Karelse begon op haar 12de, in 1938, met atletiek bij EMM in Middelburg, daarna bij OKK in haar woonplaats Kortgene. Als 13-jarige won zij voor de eerste keer het Zeeuwse kampioenschap verspringen en de 100 meter. Toen de voorzitter van OKK (dhr. Van Damme) haar vanaf 1946 meenam naar landelijke wedstrijden maakte ze langzaam ook landelijk naam. Vanaf 1947 was Nel Karelse aangesloten bij atletiekvereniging De Zeeuwen (later: Zeeland Sport) in Vlissingen. Hierdoor was zij ook in staat aan wintertrainingen in Oostkapelle mee te doen.

Training en werk

Nel Karelse maakte in 1947 deel uit van een select groepje atleten dat onder leiding van Jan Blankers, de man van Fanny Blankers-Koen, elke zaterdag samenkwam in Hilversum ter voorbereiding op de Olympische Spelen van Londen (1948). Na de oorlog was er grote schaarste in Nederland. Als dochter van een boer (en slager) beschikte Nel Karelse echter over voldoende eten. Daarom gaf zij haar distributiebonnen vaak weg aan andere Nederlandse atleten. In het dagelijks leven werkte Nel Karelse op een kantoor in Goes.

Olympische Spelen 1948 en Nationale titel 1949

Nel Karelse, zittend links met andere ploeggenoten uit 1948, Bron: Krantenbank Zeeland, De Stem, 26 oktober 1964, pag. 9.

Bij de Olympische Spelen van Londen maakte Nel Karelse deel uit van de Nederlandse atletiekploeg. Zij was de vlaggendraagster bij de openingsceremonie. Bij het verspringen ging het in de series bijna fout omdat ze in paniek raakte door het imponerende stadion en door faalangst. Uiteindelijk werd ze nog wel vijfde in het eindklassement (sprong: 5,545 meter, duidelijk onder haar pr: 5,71 meter). Later verklaarde ze dat ze stijve spieren had als gevolg van het verspringen een dag eerder. Op de 200 meter werd ze al in de halve finale uitgeschakeld. Hier werd ze zesde.[2] Nel Karelse was de eerste Zeeuwse deelneemster aan de Olympische Spelen. Nadat de Olympische Spelen voorbij waren werd ze in haar dorp Kortgene groots onthaald door een ontvangstcomité en werd ze gehuldigd met muziek. Nel Karelse werd eenmaal Nederlands kampioen, in 1949, op de 200 meter. Hierdoor wist zij de hegemonie van Fanny Blankers-Koen - die niet meedeed - op deze afstand te doorbreken.

Na haar carrière

Nel Karelse stopte vanwege vele blessures in 1951 met atletiek. Na haar carrière als atlete is Nel Karelse gaan handballen bij Hellas in Goes. In het dagelijks leven werkte ze verder als sportlerares, administratief medewerker en was ze bij de LUVA in Bunnik. Door haar werk als sportinstructeur op de luchtmachtbasis Gilze-Rijen verhuisde ze naar Breda. In deze plaats overleed Nel Karelse op 21 oktober 2015 op 89-jarige leeftijd. [3] In 2003 werd door Kees Kooman het boek Een koningin met mannenbenen uitgebracht. In het boek citeert Kooman mensen die zeggen dat Fanny Blankers-Koen twijfels had aan het vrouw-zijn van onder andere Foekje Dillema en Nel Karelse en op het gênante af onderzoek liet doen.

Nederlandse kampioenschappen

Onderdeel Jaar
200 m 1949

Persoonlijke records

Onderdeel Prestatie Datum Plaats
100 m 12,4 s 1948
200 m 25,2 s 10 juli 1948 Eindhoven
verspringen 5,715 m 18 juli 1948 Rotterdam

Auteur

Wim van Gorsel, 2015, herz. 2021.

Bronnen

Sites

Noten

  1. ↑ Krantenbank Zeeland, 'Het dappere Zeeuwse meisje', in: PZC, 29 september 2000, pag. 14.
  2. ↑ Krantenbank Zeeland, 'Nel Karelse als eerste naar de Spelen', in: PZC, 6 augustus 1999, pag. 14.
  3. ↑ pzc.nl 'Zeeuwse olympiër Nel Karelse (89) overleden', 22 oktober 2015
Overgenomen van "https://www.encyclopedievanzeeland.nl/index.php?title=Nel_Karelse&oldid=100213"