Ad Verbrugge

Ad Verbrugge
Ad Verbrugge, 2010. Foto: Wikimedia Commons.
Geboren	29 januari 1967 Terneuzen
Beroep	filosoof, publicist, hoogleraar en opiniemaker
VIAF	Ad Verbrugge

Ad Verbrugge is een uit Zeeuws-Vlaanderen afkomstige filosoof en universitair hoofddocent. Via zijn boeken en televisie-optredens vestigt hij de aandacht onder andere op de negatieve gevolgen van de teloorgang van de traditionele (gezins)waarden in onze Westerse samenleving. Ook waarschuwt hij voor de teloorgang van het onderwijs in Nederland. Via de door hem zelf opgerichte organisatie BON (Beter Onderwijs Nederland) probeert hij het roer om te gooien.

Achtergrond en opleiding

Ad Verbrugge groeide op in Terneuzen in een orthodox-Nederlands Hervormd gezin van vier kinderen. Zijn vader was radio- en televisie-monteur, zijn moeder verpleegster. Thuis werd er elke dag uit de Bijbel gelezen en was er wekelijks kerkbezoek.

Na de lagere school doorliep Ad Verbrugge het VWO aan het Terneuzense Zeldenrustcollege. School was voor Verbrugge een noodzakelijk kwaad. Hij was meer geïnteresseerd in sport (vooral skateboarden, later surfen) en popmuziek. Als jongere speelde hij in een band: Vogue.

Hoewel hij niet goed wist wat hij daarna moest gaan studeren (natuurkunde, geschiedenis of psychologie) koos hij op advies van een klasgenoot ervoor een jaartje filosofie te gaan doen om te kijken of het iets voor hem was. Zo vertrok hij op zijn achttiende naar Leiden. Vanaf het begin voelde Ad Verbrugge zich daar op zijn plaats en ging gemotiveerd verder met zijn nieuwe studie.

In 1999 promoveerde hij aan de Universiteit Leuven op Zijn en Tijd, het vroege hoofdwerk van Martin Heidegger. In zijn proefschrift besprak hij de notie van het 'Dasein' en licht zowel de concrete, enkele mens als het wezen van de mens grondig door. In 2001 werd het vernieuwd uitgegeven als 'De verwaarlozing van het zijnde: een ethologische kritiek van Heideggers Sein und Zeit'. Verbrugge schreef het boek naar eigen zeggen mede op basis van ervaringen uit zijn Zeeuws-Vlaamse jeugd.

Universitair docent

Ad Verbrugge doceerde van 1994 tot2002 ethiek aan de Universiteit van Leiden. In 2002 werd Ad Verbrugge universitair hoofddocent sociaal-culturele wijsbegeerte en filosofie van de economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Aan de Universiteit Leiden en de Vrije Universiteit werd hij verkozen tot beste docent van het jaar. Hij had de prijs vooral te danken aan het feit dat hij Hegels 'Phänomenologie des Geistes' zo goed wist uit te leggen. Verder is Ad Verbrugge ook gasthoogleraar aan de Universiteit van die Vrijstaat in Bloemfontein, Zuid-Afrika. Mede door zijn sterke maatschappelijke betrokkenheid en werkzaamheden put hij uitdrukkelijk uit andere ervaringsbronnen dan louter academisch onderzoek. Daarnaast maakt hij in zijn werk gebruik van film, literatuur en media om bepaalde gedachten inzichtelijk te maken.

'Tijd van onbehagen'

Affiche over lezing door Ad Verbrugge in de Zeeuwse Bibliotheek (georganiseerd door VUconnected). Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, recordnr. 24659

In 2004 verscheen van Verbrugge het populair-filosofische essaybundel Tijd van onbehagen, filosofische essays over een cultuur op drift'. Deze bundel kende verschillende drukken. Met dit boek, waarin hij de problemen van de westerse samenleving analyseert als een 'cultuur op drift', namelijk weg van traditionele (gezins)waarden, schaarde hij zich in de traditie van christelijke en conservatieve stromingen. Verbrugge constateerde dat het individu nooit vrijer scheen dan in de huidige tijd. Maar schijn bedriegt volgens hem. Dit individu wordt bespeeld en bepaald door de markt, door reclames en door kortdurende oppervlakkige hypes. Dit is niet alleen schadelijk voor het individu, maar ook voor de gemeenschap waarvan hij deel uitmaakt.

In het boek wordt ingegaan op een aantal maatschappelijke problemen die zichtbaar zijn geworden aan het begin van het nieuwe millennium, zoals het verschijnsel zinloos geweld en de spanning tussen religie en cultuur. In een zevental nauw met elkaar samenhangende essays maakt Ad Verbrugge duidelijk dat de problemen waarmee de postmoderne samenleving kampt, kunnen worden begrepen als uitingen van een cultuur op drift. Steunend op filosofen uit de westerse traditie - onder wie Aristoteles, Hegel, Heidegger en Fukuyama - bekritiseert hij het discours dat de laatste decennia in politieke en maatschappelijke discussies de overhand heeft.

In 2004 wijdde het documentaireprogramma Tegenlicht een hele uitzending aan de gedachtewereld van Verbrugge. Deze uitzending maakte hem bekend bij een groot publiek. Van 2011 tot 2016 was hij samen met de journaliste Clairy Polak ook te zien in Het Filosofisch Kwintet, een gespreksprogramma van Human.

BON

In 2006 werd Ad Verbrugge voorzitter van het door hem zelf opgerichte BON (Beter Onderwijs Nederland). Als antwoord op de toenemende schaalvergroting, verschraling van de inhoud en achteruitgang van de kwaliteit beijvert deze vereniging zich voor de verbetering van het onderwijs. BON richt zich daarbij met name op de kwaliteit en de positie van de docent binnen de organisatie. Daarbij gaat steeds ook de aandacht uit naar de gevolgen van onderwijshervormingen voor kinderen uit sociaal zwakkere milieus. BON heeft inmiddels grote invloed gehad op het onderwijsdebat in Nederland en daarbuiten en is een erkende gesprekspartner geworden van het ministerie van onderwijs. De fundamentele kritiek van BON op het Nederlandse onderwijs leidde uiteindelijk zelfs tot een parlementaire enquête onder leiding van minister Dijsselbloem. Een belangrijke conclusie hieruit was dat er te weinig is geluisterd naar docenten, ouders en leerlingen.

'Staat van Verwarring'

In 2013 verscheen zijn boek Staat van Verwarring, een soort vervolg op de problematiek uit Tijd van Onbehagen. In het eerste deel van dit tweeluik, Staat van Verwarring; het offer van liefde, verwerkt hij de individualisering als ontbinding van het geheel en het verlangen naar lichamelijke indrukken en als identiteit.

Èthos

In 2015 richtte Ad Verbrugge samen met prof. dr. Govert Buijs aan de Vrije Universiteit het Centrum Èthos op, een filosofisch centrum voor onderzoek, onderwijs en debat over maatschappelijke transformaties. In het najaar van 2015 ging de tweejarige filosofische masteropleiding Filosofie van Cultuur en Bestuur van start.

‘Onderstromen’

In 2018 maakte Ad Verbrugge voor Human de vijfdelige serie Onderstromen, waarin hij langs kustplaatsen in Nederland voer en in gesprek ging met inwoners van die plaatsen over levensvragen.

YouTube-kanaal

Met Paul van Liempt begon Ad Verbrugge in 2018 een YouTube-kanaal, De Nieuwe Wereld, waarin filosofische en maatschappelijke interviews worden gedaan met een serie gasten uit de academische wereld of uit het betreffende werkveld. Het kanaal neemt tijdens de coronacrisis een duidelijk kritische houding aan ten opzichte van de door de overheid genomen maatregelen.

Publicaties

• De verwaarlozing van het zijnde : een ethologische kritiek van Heideggers Sein und Zeit (naar proefschrift Universiteit Leuven, 2001)
• Hegel : een inleiding (redactie met Arie Leijen. 2002)
• Tijd van onbehagen : filosofische essays over een cultuur op drift (2e herziene druk, 2004)
• Staat van verwarring : het offer van liefde, 2013
• Waartoe is de universiteit op aarde, red. met Jelle van Baardewijk, 2014
• Onderwijs in tijden van digitalisering, red. met Jelle van Baardewijk, 2017
• Schaduwen van de vrijheid, 2017
• Het goede leven en de vrije markt (met Govert Buijs en Jelle van Baardewijk, winnaar Socratesbeker 2019)
• 2023: De Gezagscrisis, 2023

Muziek/film

• Dusk, Bleeding Man (videoclip, Arrowmusic/Kellerfilms, 2006)
• Crossing Bridges, Taking The Time (videoclip, Altimprov.com, 2008)

Prive/trivia

Ad Verbrugge scheidde in 2006 van zijn eerste vrouw. Momenteel woont hij samen met zijn vriendin in Leiden. Ad Verbrugge heeft drie kinderen. Op 27 augustus 2006 trad Verbrugge op in het programma Zomergasten van de VPRO en bleek toen fan van het werk van Bob Dylan en David Bowie, alsmede een liefhebber van Star Trek. Ook bleek hij naast filosoof en vakbondsman nog steeds een muzikant te zijn. Hij speelt gitaar en zong lange tijd in de Leidse rockband DUSK. In zijn liedteksten geeft hij op een meer poëtische wijze uiting aan dezelfde gedachten en gevoelens die ten grondslag liggen aan zijn boeken en essays. In 2011 kwam zijn solo-cd Nightplane uit, waarvoor hij samenwerkte met Hans Eijkenaar.

Prijzen/eretekens

• Beste docent Universiteit Leiden en Vrije Universiteit Amsterdam, 2002
• Officier in de Orde van Oranje-Nassau, 10 juni 2016

Bronnen

• Ad Verbrugge documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2010)

Auteur

W. van Gorsel, 2024