Marie Tak van Poortvliet

Marie Tak van Poortvliet
Marie Tak van Poortvliet, ZB, Beeldbank Zeeland
Geboren	15 februari 1871 's-Gravenhage
Overleden	8 juli 1936 Dornach (Zwitserland)
Beroep	kunstverzamelaar
VIAF	M. Tak van Poortvliet

Verzamelaarster van moderne kunst.

Biografie

Villa Loverendale, ontworpen in 1906 door Van Nieukerken voor mej Tak van Poortvliet. De naam Loverendale is afkomstig van het toenmalige woonhuis van de oprichtster Maria Tak van Poortvliet. Op de plaats waar nu het Badhotel Domburg staat stond vroeger Villa Loverendale in het “lover”., circa 1920, foto: A. de Kam, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 4451

Joanna Marie of Marie Tak van Poortvliet was de dochter van mr. Joannes Pieter Roetert Tak, heer van Poortvliet en Christina L.H.G. van Oordt. Haar ouders lieten haar een groot vermogen na, waarmee zij een collectie schilderijen van beroemde kunstenaars als Piet Mondriaan, Filla, Kandinsky, Léger. Feininger en Marc aanlegde. Zij bezat ook een grote collectie schilderijen van haar vriendin Jacoba van Heemskerck van Beest, die sinds 1906 vaak kwam logeren in Marie's huis te Domburg 'Loverendale'. Zij steunde er de kunstenaars die sinds 1911 in een eigen gebouwtje in Domburg gingen exposeren en bij haar een eigen atelier bezat.

Tentoonstelling in Domburg in 1912, met alle deelnemers voor het gebouw, foto, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 19493

Zij publiceerde veel over kunst en bestreed de 'verstandelijke' beschouwing van Mondriaan: 'Voor Mondriaan, wien wij ons uit vroegere jaren doeken en schetsen herinneren, waarin de jubel van het voorjaar, de mystiek van duin en zee heerlijk tot ons sprak, is de lijn tot obsessie geworden. Zijn latere werk mist daardoor dat levende van vroeger, maar is een koude aaneenschakeling van vertikale en horizontale lijnen, waartusschen tegenwoordig zelfs de afwisseling van een cirkeldeel ontbreekt, een abstraktie, die geen eigen taal meer spreekt, maar de synthese is van verstandelijke beschouwingen'. Marie daarentegen stelde de taal van het geestelijke, van het gevoel, centraal. Overtuigd volgelinge van Rudolf Steiner (antroposoof), besteedde zij een deel van haar vermogen aan de stichting van de Rudolf Steinerkliniek te ‘s-Gravenhage. Op haar initiatief en door haar steun werd het bedrijf "Loverendale" onder Serooskerke op Walcheren opgericht. Zij stond te boek als presidente van de Raad van commissarissen van de N.V. Cultuur Maatschappij Loverendale. De laatste jaren van haar leven bracht Marie Tak in Dornach door, het centrum van de antroposofie. Hetgeen Marie schreef over haar vriendin Jacoba van Heemskerck van Beest in een uitvoerige schets (Sturm Bilderbuch VII, 1924) is ook op haarzelf van toepassing: een edel en sterk karakter.

Marie Tak van Poortvliet, detailopname van de foto rechts, uit 1912, met Marie Tak van Poortvliet in het midden, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 19493

Museum

In 1994 werd met Zeeland Mondriaan het vernieuwde tentoonstellingsgebouwtje uit 1912 heropend op een plaats in het centrum van het dorp onder de naam Marie Tak van Poortvliet Museum. Sindsdien zijn er jaarlijks één of twee tentoonstellingen die doorgaans schilders uit de schilderskring van Domburg uit de jaren 'tien' en 'twintig', schilders van het Walcherse landschap of kunstenaarskolonies als onderwerpen hebben.

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteur

M.P. de Bruin

Literatuur

• Jacoba van Heemskerck 1876-1923, kunstenares van het expressionisme, tentoonstelling Haags Gemeentemuseum, april 1982.

• Fransisca van Vloten, Zoals het licht valt. Rond Toorop en Mondriaan in Domburg (Domburg, 2016).

• www.antroposofie.nl/antroposofie/biografieen/ms/takvanpvlt