Jacoba van Heemskerck van Beest
| Jacoba van Heemskerck van Beest | |
|---|---|
 detail van Jacoba van Heemskerck uit de hieronder afgebeelde fotoserie voor het tentoonstellingsgebouw van Domburg in 1912, foto, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 19493 | |
| Geboren | 1 april 1876 Den Haag |
| Overleden | 3 augustus 1923 Domburg |
| Beroep | kunstschilder |
| VIAF | Jacoba van Heemskerck van Beest |
Biografie
Dochter van de marineofficier en zeeschilder jhr. Jacob van Heemskerck van Beest. Zij kreeg haar eerste lessen van haar vader en bezocht van 1897-1901 de Haagse academie. Van 1901-1904 werkte zij bij Ferdinand Hart Nibbrig in Hilversum, die haar in contact bracht met het luminisme. Na een korte studietijd bij Eugène Carrière in Parijs vestigde zij zich in Den Haag. Al vanaf 1907 bezocht ze Domburg, niet als kunstenares, maar als patiënte van dr. Mezger, vanwege haar fragiele gezondheid. Vanaf 1908 kwam zij iedere zomer op `Loverendale' in Domburg logeren bij haar vriendin Marie Tak van Poortvliet, waar ze een eigen atelier had. Vanaf november 1922 woonden zij daar samen. In Loverendale ontmoette zij Jan Toorop en Piet Mondriaan. Vooral de laatste maakte veel indruk op haar; zij onderging sterk de invloed van het kubisme en begon in meer abstracte richting te werken met gedempte kleuren. Met dit werk nam zij ook deel aan de door Toorop in Domburg georganiseerde tentoonstellingen. In 1913 kreeg haar kunst de beslissende wending door het contact met de Duitse dichter Herwarth Walden en zijn groep 'Der Sturm'. In dit gezelschap van Duitse expressionisten vond zij haar eigen stijl. Dit werk doet weinig Nederlands aan. De landschapsmotieven (bossen, bergen, meren met zeilschepen) worden geabstraheerd tot een architectonisch hechte opbouw, van golvende ritmische lijnen en gedempte kleuren. Daardoor krijgen haar schilderijen een strak, decoratief en wat zwaarmoedig karakter. Tenslotte ging zij geheel abstract werken. Door haar architectonische stijl was zij ook bijzonder gedisponeerd voor de houtsnede - Der Sturm gaf een serie van haar uit - en het glas-in-loodraam. Zij ontwierp onder andere ramen voor de Marinekazerne en de Geneeskundige Dienst in Amsterdam. Jacoba van Heemskerck overleed onverwacht op 47-jarige leeftijd aan angina pectoris en werd op 7 augustus 1923 als een van de eersten in Nederland gecremeerd op Westerveld te Velsen. Op 12 november 1924 werd haar urn bijgezet in een monument op Westerveld. Na haar dood organiseerde Walden in 1924 een tentoonstelling over haar werk in Berlijn. Marie Tak van Poortvliet verzorgde een overzichtstentoonstelling in Nederland.
Invloed
Jacoba van Heemskerck is een op zichzelfstaande figuur in de Nederlandse kunstgeschiedenis. Haar werk heeft hier weinig weerklank gevonden en werd na haar dood spoedig vergeten. Eind twintigste eeuw werd echter haar internationale betekenis erkend en won het werk aan waardering. Haar voornaamste werken bevinden zich in het Gemeentemuseum in Den Haag; vele hiervan zijn afkomstig uit de collectie van Marie Tak van Poortvliet.
Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984
Auteur
-?, herz. Peter Sijnke (2011).
Literatuur
- Citroen, Jacoba van Heemskerck.
- A.H. Huusen Jr., J.F.A. van Paaschen-Louwerse, Jacoba van Heemskerkck van Beest, 1876-1923, schilderes uit Roeping (Zwolle 2005).
- Oxenaar, Jacoba van Heemskerck, 72-79.
- Ad Beenhakker, Naar Zeeland! Schilders van het Zeeuwse landschap (Vlissingen, 2016) 72-73.