Standvenster
| Standvenster (stampvenster, stampveinster, vurkvenster, vunstergat, vunster) |
|---|
In Zuid-Nederland is standvenster al sinds de Middeleeuwen de algemene benaming voor een verticaal geplaatst venster, met name een venster dat uitspringt uit een hellend dak. De constructie wordt in het Frans wel een ‘fenêtre flamande’ genoemd, zodat deze wel in Vlaanderen haar oorsprong zal hebben.
Venster in de schuurwand in Zeeland
In Zeeland wordt de benaming echter algemeen gebruikt voor het houten luik in de wand of het dak van de boerenschuur, waardoorheen ongedorsen bundels graan, dito peulvruchten, hooi en stro vanaf een wagen op de tas in de schuur worden opgetast. Dit gebeurde vaak meteen na de oogst, zodat er soms vanwege de weersomstandigheden in haast gewerkt werd en er zoveel mogelijk mensen werden ingeschakeld. Op het vooroorlogse Walcheren deden de dienstmeiden van de boerderij vaak alleen bij het bergen van de oogst in de schuur (via het standvenster) mee aan het boerenwerk in de akkerbouw.
Achter het venster stond iemand die de schoven of balen aanpakte en ze wegsmeet naar helpers binnen de schuur, die ze optasten. Dit doorgeven kon als het om schoven ging ook met de hooivork gedaan worden en werd ‘ansmakke’ of ‘toesmakke’ genoemd. Soms waren van de wagen tot op de tas vijf man nodig voor het doorgeven. De wagen met het geoogste product werd onder het standvenster gereden, maar soms werd ook van een ladder gebruik gemaakt. Bij de kleinere schuurtjes van arbeiders met wat land of van klein-landbouwers werden de schoven vanaf de begane grond met een hooivork doorheen het standvenster gestoken. De Zeeuwse dialectbenaming ‘stampvenster’ of ‘stampveinster’ is een vervorming van het oorspronkelijke ‘standvenster’. Andere dialectwoorden ervoor zijn: vurkvenster, vunstergat of gewoon ‘’t vunster’.
AUTEUR
-Jan Zwemer, 2013.
