Philippine
| Philippine |
|---|
Het dorp: kenmerken
Voormalige zelfstandige gemeente aan de Braakman, sinds 1 april 1970 gevoegd bij de gemeente Sas van Gent, daarna (vanaf 2003) behorend tot de gemeente Terneuzen. Philippine telde op 1 januari 2021 2.085 inwoners. Het stadje Philippine was vroeger een belangrijk centrum voor de mosselteelt en -handel. Thans trekken nog enkele mosselrestaurants veel gasten, vooral uit België. De plaats is genoemd naar Philips de Schone.
Wapen
Dit wapen is van zegels uit de 18e eeuw bekend. De generaliteitsleeuw, het wapen van de Zeven Verenigde Provinciën, is hier in rood afgebeeld, wat erop zou kunnen wijzen dat het wapen van vóór 1663 dateert; sinds dat jaar wordt de generaliteitsleeuw van goud afgebeeld. Hij bewaakt hier de grensvesting. De blauwe sleutel duidt wellicht op de sleutelpositie van de vesting. De kleurencombinatie zilver op goud is weinig gebruikelijk. Het wapen werd op 31 juli 1819 voor de gemeente bevestigd.
Varia
Kermis op de derde maandag in juli, en de zaterdag vanaf 15 uur en de zondag daaraan voorafgaande, voorts de dinsdag daaraan volgende.
Monumenten en bezienswaardigheden
Philippine is een oud vestingstadje; van de vestingwerken uit de 80-jarige oorlog zijn nog overblijfselen aanwezig, ten dele Spaanse, ten dele Nederlandse aanleg.
Hervormde kerk
De hervormden beschikten sinds 1646 over een kerkgebouw. Dit werd einde 19e eeuw wegens bouwvalligheid gesloopt, waarna in 1900 een nieuwe kerk werd gebouwd. Het betreft een eenvoudige zaalkerk onder zadeldak, met een kleine houten dakruiter welke een windvaan heeft in de vorm van een vis, wat wijst op het visserijverleden van Philippine. Het orgel is van 1986 en werd vervaardigd door S.F. Blank.
Mosselmonument
Dit monument werd vervaardigd door J.C. van Driel en in 1988 geplaatst. Een reusachtige mosselschelp werd vervaardigd van gemalen arduin en kunsthars. Over de mossel, die op een stenen sokkeltje staat, vloeit water. Bij de onthulling van het monument waren Wisse Dekker en de mosselkoningin Nancy Cornelis aanwezig. Wisse Dekker schonk een toepasselijk bankje dat bij het monument kwam te staan. Dit heeft de vorm van een opengeklapte mosselschelp en werd vervaardigd door Erwin van Steenberge.
Geschiedenis
Philippine is gesticht in 1505 door de hoveling van Philips de Schone, Hiëronimus Laurijn (Heer van Watervliet). Omstreeks 1585 bouwde Parma er een vierkante schans (50 x 50 m), welke in 1600 door prins Maurits werd veroverd; Maurits ontscheepte er op zijn tocht naar Duinkerken een grote vloot. Het stadje werd opnieuw door de Spanjaarden bezet, maar in 1633 heroverd en versterkt door prins Willem Frederik, stadhouder van Friesland. Bij de uitbreiding in 1633 werd de Spaanse schans (later genaamd het Kasteel of Hoog Philippine) gehandhaafd; een nieuw tracé (bijgenaamd Laag Philippine) was nagenoeg trapeziumvormig (ca. 250 x 550 m) en volgens de oud-Nederlandse bevestigingswijze aangelegd. Oost en west van het Kasteel lag en twee halve bastions (Zeelandia en Castilië of Christina) en op het zuidfront twee hele (Justitia of Galge en Meeland of We(i)lland). Het geheel was omgeven door een natte gracht. Er waren twee poorten: de Waterpoort (oost van het Kasteel) en de Landpoort (in het zuidfront). Omstreeks 1692 werden op de aansluitende dijken van de Philippine- en de St.-Pieterspolder lunetten opgeworpen ter verdediging van de uitwateringssluizen. In 1747 werd Philippine door de Fransen ingenomen. Deze hebben later in 1805 de vesting opgeheven en de werken verkocht; de Nederlandse opheffing geschiedde bij K.B. van 21 juni 1816, no. 65. Als centrum van de mosselvangst en -kwekerij kreeg de plaats eerst flinke betekenis toen na de afscheiding van België in 1839 (Verdrag van Londen), de Belgische mosselvissers van het naburige Boekhoute zich hier vestigden, geleidelijk gevolgd door vakgenoten uit de Scheldehaventjes van Oost Zeeuws-Vlaanderen. Hoogtepunt van bloei bereikte de plaats na de opening van een nieuwe haven in 1900. Door voortdurende verlanding en inpoldering van de Braakman verliep de bedrijvigheid echter. De haven, praktisch onbruikbaar geworden, werd gedempt tegelijk met de afsluiting van de Braakman in 1952. Verscheidene mosselhandelaren schakelden over op de fruitteelt. De meeste vissers vonden emplooi in de industrie langs het Kanaal Terneuzen-Gent. Philippine is een van de jongste parochies in Zeeland. Na 1633 was het gereformeerd protestantisme er overheersend. Als eerste predikant kwam er Adriaan Bullaert (Buylaere). Een kerk werd gebouwd in 1646. In de Franse tijd is de gereformeerde bevolking hier sterk teruggelopen. De rooms-katholieken kerkten aanvankelijk in Assenede en Boekhoute maar in 1760 kregen zij de beschikking over een schuurkerk, terwijl in 1770 een stenen kerkgebouw verrees.
Auteur
M.P. de Bruin, S.J.M. Hulsbergen, J.A. Trimpe Burger
Literatuur
- Zelandia Illustrata XII, 670 en 674.
- Zie verder bibliografie, topografische ingang.