Nieuwvliet
| Nieuwvliet |
|---|
Het dorp: kenmerken
Dorp binnen de gemeente Sluis in West Zeeuws Vlaanderen. Vóór 1 april 1970 een zelfstandige gemeente, daarna behorend tot de gemeente Oostburg. Middelen van bestaan: landbouw en toerisme (o.a. veel campings in de nabijheid van de Noordzeekust). Het dorp telt 400 inwoners (2021).
Wapen
Het oude heerlijkheidswapen werd op 31 juli 1817 voor de gemeente bevestigd. Het drietal manen verbeeldt de vroegere drie heerlijkheden: St.-Pieter, Nieuwvliet en Mettenije.
Varia
Kermis op de tweede pinksterdag en dinsdag d.a.v.
Monumenten
Het kerkje van Nieuwvliet (n.h.) is een bakstenen zaalkerkje van vijf traveeën, gebouwd in 1658/59 ter vervanging van een oudere kerk, die in de Spaanse tijd geheel werd vernield. De korenmolen uit ca. 1850 is een ronde, ongetailleerde stenen bovenkruier en grondzeiler. Op het grondgebied van de voormalige gemeente Nieuwvliet ligt aan de kust de Verdronken Zwarte Polder, bestaande uit 62 ha strand, duin en schor. Botanisch en ook wel ornithologisch belangrijk natuurgebied; staatsdomeingrond in beheer bij de Stichting Het Zeeuwse Landschap; voorts uniek recreatiegebied.
Geschiedenis
De kerk was gewijd aan St. Pieter, vandaar nog steeds de naam Sinte Pier als de volksmond over Nieuwvliet spreekt. Het oorspronkelijke Nieuwvliet lag verder noordwestelijk dan het tegenwoordige. Het oude dorp lag aan de Kapelleweg; de kapel aldaar werd in 1527 tot parochiekerk verheven. Aan de stichting van de parochie was de naam van Jan Adornis verbonden, een handelsman uit Brugge, die de bedijking van de St.-Janspolder (ten westen van het huidige dorp) tot stand bracht. De St.-Baafsabdij te Gent had het patronaatsrecht over de parochie. Het dorp werd verwoest bij de St.-Felixvloed van 5 november 1530; herstel volgde in 1533. Vermoedelijk is Nieuwvliet in de Tachtigjarige Oorlog ten prooi gevallen aan plundering en brandstichting door soldaten uit Brugge. Na afdamming van het Zwarte Gat in 1602 was opnieuw vestiging mogelijk en ontstond het tegenwoordige dorp Nieuwvliet. Van 1626 af stroomden doopsgezinden uit de Zuidelijke Nederlanden toe. Zij hadden er eerder een vermaanhuis dan de gereformeerden een kerk. Tot 1779 heeft dit huis bestaan. Een arbeidershuis in de Grote St.-Annapolder wordt nog de Mennistenkerk genoemd, ter herinnering aan de gemeente die hier eens bestond. Pas in 1659 werd te Nieuwvliet een gemeente van gereformeerden gesticht; de eerste predikant was J. Eduardi. In Nieuwvliet ligt het begin van de Vrije Evangelische Gemeenten in West Zeeuws-Vlaanderen, initiatief van een jonge boer, Wouter de Smidt. In 1872 werd geïnstitueerd de Chr. Evangelische Gemeente, die zich aansloot bij de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten. Overblijfselen van het oude Nieuwvliet zijn in 1996 teruggevonden bij een booronderzoek en waarnemingen in een bouwput aan de Kapelleweg. Men trof mogelijke fundamenten van de Sint-Pieterskerk aan met een aantal begravingen.
Auteur
J.A. Trimpe Burger, S.J.M. Hulsbergen, H.J. Noordewier; aanvulling Jan J.B. Kuipers (2014)
Literatuur
- A.A. Beekman, Geschiedkundige atlas van Nederland.
- J H. van Dale, Iets over de stichting van de kerk der hervormden te Nieuwvliet.
- Van Empel en Pieters, Zeeland.
- Gottschalk, Historische geografie.
- Broese van Grounau, Wijlen de gemeente te Nieuwvliet, Doopsgezinde bijdragen 1889/90.
- De Hullu, Over de oprichting. Zelandia Illustrara. Karelse, Zijn takken over de muur.
- De Hullu, Toevoegsels op Roos.
- Jan J.B. Kuipers (eindred.), Sluimerend in slik. Verdronken dorpen en verdronken land in zuidwest Nederland (Middelburg, 2004) o.a. 40-49 nr. 108.
- Lambert, De molens van de Heerlijkheid Nieuwvliet, Meded. Heemk. Kring W.Z. Vl. nov. 1970, volgnr. 12.
- Mededelingen Heemk. Kring W.Z. mrt. 1973, nr. I, 21.
- Smit, Bronnen tot de geschiedenis van den Nederlandschen Handel met Engeland, Schotland en Ierland I, 441-442, 651.