Neeltje Jans

Neeltje Jans

Zandplaat in de Oosterschelde, gelegen tussen twee stroomgeulen: de Geul aan de zuidzijde en de Schaar van Roggenplaat aan de noordzijde, op o.a. tweederde van de afstand Noord-Beveland Schouwen. De oorsprong van de naam is onbekend; vermoedelijk is de plaat genoemd naar een schip dat hier omhoog liep en verging. Aangezien het voor de stormvloedkering ontworpen tracé deze plaat kruiste, werd hier in de zomer van 1970 begonnen met de aanleg van een werkeiland, dat op den duur het centrum van de hele afsluiting zou worden. Eind 1971 was het grotendeels gereed met een werkhaven voor de aan- en afvoer van materialen en emplacementen voor de aanleg van werkwegen en opslag voor o.a. de 50.000 betonblokken van 2 1/2 ton per stuk, die nog over waren van de sluiting van het Brouwershavensche Gat, mijnsteen, zand e.d. Bij de aanleg van het eiland, dat boven N.A.P. moest worden gebracht, werd 5.000.000 m3 in de omgeving gewonnen zand binnen de ringkaden geperst. Inmiddels was ten zuiden van de Neeltje Jans, aan de rand van de stroomgeul de Roompot, een kleiner werkeiland gereed gekomen dat Noordland werd genoemd. Beide werkeilanden werden door een dam met elkaar verbonden, waardoor de stroomgeul De Geul werd afgesloten. April 1973 werd dit damvak opgeleverd. Aan de oostkant van het damvak kwam een grote bouwput tot stand waar nu, na de gewijzigde inzichten omtrent de afsluiting (doorlaatbaar i.p.v. vast) de enorme pijlers (18.000 ton zwaar) worden gebouwd, waartussen straks de schuiven zullen worden aangebracht. Het is de bedoeling de vier compartimenten, waarin de bouwput is verdeeld, stuk voor stuk te laten vollopen door de omkading weg te baggeren, zodra de pijlers gereed zijn. Een speciaal geconstrueerd hefschip, de 'Ostrea', kan dan naar binnen varen, de pijlers optillen en naar hun plaats brengen. Ten einde de werkzaamheden vlot te laten verlopen beschikt het eiland over een betonfabriek, een asfaltfabriek en een eigen electrische centrale van 12 MVA (mega volt ampère), die deze fabrieken van stroom voorziet en voor de bronbemaling van de bouwput zorgt. Deze centrale zal straks worden gebruikt voor het bedienen van de schuiven. Met de PZEM en het Energiecentrum Nederland wordt nagegaan of de noordelijke bouwput, de Schaar, straks misschien kan worden gebruikt als energiespaarbekken. Op het damvak de Geul is een windmolen geplaatst met een capaciteit van 55 kW. Op datzelfde damvak is thans een tentoonstellingsgebouw en informatiecentrum ingericht. Een hulpbrug van ca. 3 km lengte verbindt het eiland met de Schouwse kust. De brug (kosten 78 miljoen) is demontabel en kan elders worden gebruikt. Zie kleurenplaat XXII; t.o. pag. 369.

AFBEELDING

De Spaanse sleepboot Cazorla vaart met een transport door de corridor langs de Roompot naar zee, een van de laatste grote transporten (1982) over de open Oosterschelde. Vanaf 1983 zal daartoe slechts de sluis in het Noordland (achtergrond) kunnen worden gebruikt. Onder: Het werkeiland Neeltje Onder: Het werkeiland Neeltje Jans met de bouwdokken voor de pijlers en de hulpbrug naar Schouwen. De pijlers zullen, na op hun plaats in de stormvloedkering te zijn gevaren, de schuiven voor het sluiten van de dam dragen