Landbouwwerktuigen (oude)
| Landbouwwerktuigen (oude) |
|---|
Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984
Bij een recente opgraving aan de Dunoweg onder Oostkapelle werden in een cultuurlaag uit het begin van de jaartelling sporen gevonden van grondbewerking met een eergetouw, de directe voorloper van de ploeg. Dit werktuig bezat geen rister, zoals de ploeg, zodat het eergetouw de grond slechts oppervlakkig openbrak, maar nog niet omkeerde. Het eergetouw werd in Zeeland nog in de middeleeuw en gebruikt, zoals blijkt uit een rekening der grafelijkheid van Zeeland van ca. 1330, waarin 'een nyewe eerghetouwe' wordt vermeld. Toch was de ploeg reeds omstreeks het begin der jaartelling in Zeeland in gebruik, zoals blijkt uit een opgraving op het terrein Brabers nabij Haamstede. De oudste afbeeldingen van ploegen komen voor op de 16e eeuwse grafzerken. Het zijn voetploegen met één staart en een klein houten rister. De oudste archivalische vermelding van de grote Wale-ploeg, waarvan de ploegbalk op een voorkar rustte en die twee staarten bezat, dateert van 1666, maar het gebruik van deze ploeg kan veel verder teruggaan. Voor de meekrapteelt waren vele speciale werktuigen en gereedschappen in gebruik. De landbouwwerktuigen, die de Zeeuwse boer in de eerste helft van de 19e eeuw gebruikte, zijn uitvoerig beschreven door Van Hertum. Na het midden van de vorige eeuw werden al spoedig buitenlandse werktuigen ingevoerd. De eerste dorsmachine werd in Zeeland in 1852 in gebruik genomen, de eerste zaaimachine in 1856, de eerste maaimachine in 1857. De stoomdorsmachine (sinds 1856) en de stoomploeg (sinds 1873) van de Wilhelminapolder, die ook op het gebied van de landbouwmechanisatie het voorbeeld gaf, bezitten nu nog haast legendarische vermaardheid. Opvallend snel waren de rijenzaaimachine (in 1885: 393 stuks) en de paardedorsmachine (in 1885: 340 stuks) in Zeeland ingeburgerd.
AUTEUR
J.M.G. v.d. Poel
LITERATUUR
Trimpe Burger, Archeologisch nieuws uit Zeeland over 1966. Braaf, Brabers. Hamaker. De rekeningen der grafelijkheid van Zeeland I, 441 (1907). Van der Poel, De Zeeuwse voetploeg, 181-188. Van der Poel. Honderd jaar landbouwmechanisatie. Van der Ploeg, De teelt van meekrap, 129-165.
AFBEELDING
Aardappelrooimachine met paardentractie (1930). Het maaien van luzerne, bestemd voor veevoer. Een met petroleum gestookte krachtbron zorgt voor de aandrijving van de dorsmachine (1920). Het maaien van graan met de zelfbinder (1963).