Kees Slager
| Kees Slager | |
|---|---|
 Kees Slager, staande op de dijk voor zijn huis, het voormalige stoomgemaal in Poortvliet. Foto: J. Wolterbeek, 1 september 2007. Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 109065 | |
| Geboren | 30 mei 1938 Scherpenisse |
| Beroep | journalist, schrijver en politicus |
| VIAF | Kees Slager |
Achtergrond
Kees Slager groeide op in een arbeidersfamilie in het Thoolse dorpje Scherpenisse. Hij was de oudste van zes kinderen van Toon Slager en Lina Moerland. Zijn vader was een sociaaldemocratische landarbeider die zich langzaam opwerkte tot kleine zelfstandige boer, zijn moeder was afkomstig uit de kringen van de gereformeerde gemeente. Zijn grootvader richtte in Scherpenisse de Landarbeidersbond op. Zijn vader was hier zijn leven lang bestuurslid van. Als veertienjarige jongen maakte Slager de Watersnoodramp van dichtbij mee. Doordat Scherpenisse enigszins op een verhoging ligt bleef het dorp droog.
Carrière
Het Vrije Volk
Na de lagere school volgde hij de HBS-A aan het Mollerlyceum in Bergen op Zoom, waar hij in 1956 zijn eindexamen haalde. Daarna ging Slager, inmiddels lid van de PvdA, aan de slag als leerling-journalist bij Het Vrije Volk in Amsterdam, de stad waar hij ook ging wonen. Later was Kees Slager voor deze krant ook nog werkzaam in Dordrecht, Gorkum, Nijmegen, Utrecht, Rotterdam en Maastricht. In die laatste plaats kwam Slager in aanraking met de Provobeweging, waartoe hij zich sterk aangetrokken voelde.
Terug naar Zeeland: milieuactivist
In 1971 vestigde Kees Slager, na een mislukt huwelijk, vanuit de Randstad weer in Zeeland. Na een conflict met hoofdredacteur Herman Wigbold van Het Vrije Volk over de berichtgeving over de Portugese Anjerrevolutie ging hij in het Schouwse Noordgouwe wonen, waar hij zich vestigde als freelance-journalist. De Volkskrant, Vrij Nederland, Nieuwe Revu en de VARA (radio) werden zijn nieuwe broodheren. Later zou Slager verhuizen naar een verbouwde boerderij in ’s Heerenhoek. Terug in Zeeland kwam hij in aanraking met de uit Yerseke afkomstige actiegroep ‘Oosterschelde Open’, die zich vanwege het grote belang voor natuur en milieu inzette voor het laten voortbestaan van eb en vloed in de Oosterschelde na uitvoering van de Oosterscheldekering. De actiegroep won de sympathie van Slager en de journalist sloot zich bij hen aan Na zijn terugkeer naar Zeeland wijdde Kees Slager zich met hart en ziel aan het tweemaandelijkse tijdschrift De Gouden Delta van de Vereniging Milieuhygiëne Zeeland. Daarnaast was Slager actief voor het blad Nieuw Zeeland, een periodiek waarin de autoriteiten onder vuur werden genomen. Het blad De Gouden Delta ontwikkelde zich tot een luis in de pels. Vooral het industriebeleid van de Zeeuwse overheid en de PZC moest het daarbij ontgelden. Kees Slager zou later enigszins afstand nemen van de milieubeweging. Hij verweet ze zich teveel te laten inkapselen door de politiek. Ook de nieuw gecreëerde natuurgebieden, zoals Plan Tureluurs, waren hem een doorn in het oog, mede omdat ze meestal ontoegankelijk bleven voor bezoekers.
Radiowerk en Oral History
Eenmaal terug in Zeeland kwam vanaf 1971 Kees Slagers radiowerk langzaam op gang. In 1975 stapte hij na een conflict met VARA-voorzitter Kloos over naar de VPRO. Bij deze omroep kon hij zich vooral op het gebied van Oral History ontwikkelen, onder andere in de programma’s ‘Het Spoor’ en ‘Het Spoor terug’, waarvoor hij in 1990 de Zilveren Reismicrofoon en de prijs van de Vereniging voor Geschiedenisleraren won.[1] Vanaf 1992 werd Kees Slager ook eindredacteur van het geschiedenisprogramma ‘Onvoltooid Verleden Tijd’ (OVT). Slager zou tot 2000 aan dit programma verbonden blijven. De keuze van Kees Slager voor Oral History was voor hem een principiële keuze omdat hij van mening was dat in de officiële geschiedschrijving vooral het verhaal werd verteld van de autoriteiten en bovenliggende klassen. Geïnspireerd door een reis naar Schotland, waar het oeuvre een traditie kende, ging Kees Slager ook in Nederland op die wijze aan de slag.
Schrijver
Behalve journalist en radiomaker was Kees Slager vooral ook schrijver van diverse succesvolle boeken over de geschiedenis van Zeeland. Zo schreef hij in 1981 het boek ‘Landarbeiders; verhalen om te onthouden’ waarin hij aan de hand van een groot aantal interviews met voormalige landarbeiders minutieus verslag deed van het leven van landarbeiders voor de oorlog in de Zuidwestelijke Delta.[2]Van ‘Landarbeiders’ werden in totaal 11.000 exemplaren verkocht. In dezelfde stijl geschreven verscheen in 1990 van Kees Slager het boek ‘Vissers verhalen: over hun leven in de delta’.
Een zeer spraakmakend boek van de hand van Kees Slager verscheen in 1992 getiteld ‘De Ramp; een reconstructie van de watersnood van 1953’. Aanleiding was de 40-jarige herdenking van de watersnoodramp. In dit boek, eveneens mede gebaseerd op interviews met zeer veel ooggetuigen, rekende Slager af met de autoriteiten die hij door het slechte dijkbeheer en halfslachtige optreden tijdens de ramp medeverantwoordelijk achtte voor de grote omvang van de watersnoodramp in 1953. Volgens Slager vielen er daardoor onnodig veel slachtoffers, vooral onder de landarbeiders.[3]
Een aantal jaar later, in 1995, verscheen van Kees Slager opnieuw een via Oral History tot stand gekomen boek. In dit boek, ‘Zeven Zeeuwse Vrouwen; zelfportretten van vrouwen’, werden de levensverhalen van zeven Zeeuwse vrouwen opgetekend. In 1997 schreef Kees Slager het geschenk voor de Week van het Zeeuwse boek. In ‘Sakke de zee-ratte en andere Zeeuwse jeugdherinneringen’ tekende hij de verhalen op van bewoners van een verzorgingshuis in IJzendijke. De verhalen geven een goed beeld van het vooroorlogse leven op het Zeeuwse platteland.
In 2001 sloeg Kees Slager weer een nieuw pad in als hij in ‘Het geheim van Oss; een geschiedenis van de SP’ de ontstaansgeschiedenis van de Socialistische Partij (SP) beschrijft.
In de boeken van Kees Slager maakte hij niet alleen gebruik van verhalen van geïnterviewden. Voor het schetsen van de grote lijnen gebruikte hij ook officiële bronnen: archieven, documenten, verslagen en wetenschappelijke informatie. Het was een noodzakelijke aanvulling op de verhalen en deze informatie vormde soms een noodzakelijke correctie op selectieve herinneringen en onjuistheden in de verhalen van de informanten. Daarin schuilt ook de kritiek op Slagers gebruik van Oral History, die vaak geen rekening houdt met de tekortkomingen en historiografische methodiek van de bron.
Project ‘Ooggetuigen’
In 2000 startte Kees Slager het project ‘Ooggetuigen van de twintigste eeuw’. In dit door het Zeeuws Archief en het Zeeuws Documentatiecentrum (ZB) gecoördineerde project werd door Kees Slager en een groot aantal vrijwilligers interviews afgenomen onder Zeeuwse bejaarden, die uitgebreid over hun leven vertelden. Het project leverde een schat aan historische informatie op over het leven in Zeeland voor de Tweede Wereldoorlog.
Politieke carrière
Als jonge verslaggever van de socialistische krant Het Vrije Volk werd Kees Slager op zijn achttiende lid van de PvdA. Nadat hij begin jaren ’70 verder ging als freelancer voelde Slager zich min of meer ontheven van die ‘plicht’ en ging als onafhankelijk journalist partijloos door het leven. In 2007 werd Slager alsnog lid van een politieke partij, de SP. Deze partij vroeg hem daarop zich verkiesbaar te stellen voor de Eerste Kamer. Na enige aarzeling kreeg Slager plaats 10 op de verkiezingslijst voor de Senaat. Het leidde er toe dat de inmiddels 69-jarige Slager in juni 2007 voor de SP werd gekozen als Eerste Kamerlid. In de Eerste Kamer hield Slager zich tussen 2007 en 2011 vooral bezig met media, verkeer en waterstaat, landbouw, natuur en voedselkwaliteit. Ook zet hij zich in tegen de ontpoldering van de Hedwigepolder in Zeeuws-Vlaanderen. Na zijn afscheid in de Senaat (2011) – waar hij op grond van zijn leeftijd niet kon worden herkozen - werd Kees Slager voorzitter van de SP-afdeling Tholen.
Trivia
Kees Slager is twee keer getrouwd geweest. Uit zijn tweede huwelijk werd een zoon (Seije) geboren, die later eveneens de journalistiek inging. Sinds 2004 woont Kees Slager weer in de nabijheid van zijn geboortedorp Scherpenisse. Een jaar eerder kocht hij in Poortvliet een uit 1910 stammend, vervallen stoomgemaal (‘Oosterschelde’) tegen de Oosterscheldedijk waar hij sindsdien woonachtig is. Het voormalige gemaal kreeg later, na een zeer grondige restauratie, een monumentale status. In 2009 bracht Kees Slager samen zijn zoon het bordspel ‘Even Dienke’ uit met vragen over Zeeland.
Prijzen/eretekens
- Zilveren Reiss Microfoon, 1990, voor VPRO-radioprogramma ‘Het Spoor Terug’
- Dr. L. de Jong-prijs, 1995, voor een VARA-documentaire over de watersnoodramp
- Zeeuwse Publieksprijs, 2007, voor het boek ‘Mijn Zeeland’
- Prijs Zeeuwse boekhandels, 2012, voor zijn gehele oeuvre
Betekenis
Kees Slager heeft zijn stempel gedrukt op een deel van de geschiedschrijving van het Zeeland van de twintigste eeuw. Door gebruik te maken van Oral History gaf hij grote groepen mensen die in een achterstandssituatie verkeerden eindelijk een stem. Door deze werkwijze nuanceerde of herschreef hij regelmatig de algemeen aanvaarde geschiedenis, die vaak vanuit de bovenliggende klassen wordt beschreven. Dat de met een scherpe pen schrijvende Slager daardoor bij bepaalde groepen of autoriteiten soms enigszins omstreden was, is hiervan een logisch gevolg.
Bibliografie
- Landarbeiders (1981)
- Hongerwinter (1985), met Paul van de Gaag en Nienke Feis, ISBN 9062850383
- Vissersverhalen (1990), met Paul de Schipper
- Tholen (1991)
- De Ramp, een reconstructie (1992 met aangevulde herdruk januari 2003, elfde druk 2017), ISBN 9789046705933
- Zeven Zeeuwse vrouwen (1995), ISBN 907213849X
- Sakke de zee-ratte (1997)
- ..en m'n zuster die heet Kee... (2001), met Ruden Riemens, portretten van Borselse boerinnen, ISBN 9074576303, herdruk in 2012, uitgeverij Den Boer/De Ruiter, ISBN 9789079875351
- Het geheim van Oss. Een geschiedenis van de SP (2001), ISBN 9045005638
- Hier was eens Capelle, 2003.
- Holland van Texel tot Tiengemeten (2004), met Theo Uittenbogaard, ISBN 90-5352-983-7
- Armoede treedt binnen (2005), ISBN 9076815208
- De Zeeuwse geschiedenis in meer dan 100 verhalen (2005), ISBN 905515542X
- Hoe dan, Jan? (2005), verzameling interviews met Jan Marijnissen door Kees Slager en Karel Glastra van Loon, ISBN 9020405322
- De Zeeuwse geschiedenis in meer dan 100 verhalen, 2005.
- Mijn Zeeland (2007, uitgeverij Atlas), ISBN 9045000377, herdruk in 2013, uitgeverij Den Boer/De Ruiter ISBN 9789079875504
- Herziene herdruk "Zeeuwse vrouwen" nav premiere toneelstuk "Zeeuwse vrouwen", 2009, uitgeverij Den Boer/De Ruiter, ISBN 9789079875023
- Watersnood (2010), uitgeverij De Buitenspelers, ISBN 9071359131
- En m’n zuster die heet Kee, 2012.
- Verjaagd door vuur en water (2013), uitgeverij Den Boer/De Ruiter, ISBN 9789079875467
- Mijn Zeeland, 2013.
- Tholen (2017), Kick Uitgevers, ISBN 9789491555251
Bronnen
- K. Slager (documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2012).
Auteur
-W. van Gorsel, 2023