Kanaal Terneuzen-sas Van Gent

Kanaal Terneuzen-sas Van Gent

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Het oudste scheepvaartkanaal in Zeeland (de havenkanalen naar Zierikzee en Goes uitgezonderd), dat in 1825/27 werd gegraven ter verbetering van de vaarweg vanuit het Belgische Gent naar de Westerschelde. Nadat in 1823 concessie was verleend en op 1 mei 1825 met de werken was begonnen, kon het kanaal op 18 november 1827 door de gouverneur van Oost-Vlaanderen, namens de koning, voor de scheepvaart worden opengesteld. Nog g een halve eeuw later werd reeds verbetering noodzakelijk geacht. In 1871 werd een internationale commissie benoemd voor het ontwerpen van een overeenkomst voor die verbetering. De overeenkomst kwam 31 oktober 1879 tot stand. Het resultaat was dat in 1882/85 te Sas van Gent een nieuwe sluis werd gebouwd. Vanwege de steeds toenemende tonnage der schepen waren de sluizen in Terneuzen ook niet meer hij de tijd. In 1891 werd opnieuw een internationale commissie benoemd en werd op 29 juni 1895 een overeenkomst gesloten. Al spoedig bleek, dat de verbeteringen niet voldoende zouden zijn, zodat men op 8 maart 1902 tot een nieuwe overeenkomst kwam, die bij de wet van 14 juli 1903 werd goedgekeurd. Op 1 oktober 1908 konden zowel in Sas van Gent als in Terneuzen nieuwe sluizen in gebruik worden genomen. Officieel geschiedde de opening op 15 februari 1910 in tegenwoordigheid van H.M. Koningin Wilhelmina. Schepen van maximaal 10.000 ton konden toen in Terneuzen geschut worden. De sluizen in Sas van Gent hadden een beperkte dienst en stonden vrijwel altijd open. De industriële ontwikkeling in Gent en de daarmee gepaard gaande toename van de scheepvaart op het kanaal was van dien aard dat èn kanaal èn sluizen in de dertiger jaren nauwelijks aan de behoefte konden voldoen. Opnieuw volgden besprekingen tussen Belgische en Nederlandse instanties over verbetering van de vaarweg naar Gent; het overleg werd door het uitbreken van de Tweede wereldoorlog onderbroken. In 1949 werd een Belgisch-Nederlandse commissie voor de Waterwegen en de Havenproblemen ingesteld. Het overleg leidde tot ondertekening van de nieuwe Nederlands-Belgische konventie te Brussel op 20 juni 1960. De ontworpen kanaalverbreding, die in 1961-1968 werd uitgevoerd, bleek vooral voor de bewoners van de kanaalstrook een grote ingreep te zijn. Ten westen van Terneuzen moesten enige boerderijen, enkele tientallen woningen en het sportterrein verdwijnen. In Sluiskil vielen ruim honderd woningen, waaronder verscheidene zakenpanden, ten offer aan het nieuwe kanaaltracé. In Sas van Gent moesten enkele tientallen woningen gesloopt en een aantal zakenpanden worden verplaatst. Een voordeel was dat daar, doorhet volspuiten van een tweetal kanaalarmen een ruime parkeergelegenheid (het Keizer Karelplein) kon worden aangelegd. Het nieuwe kanaal kreeg een breedte op het kanaalpeil (NAP 2,13 m) van 150 m (het oude kanaal was 67 m breed). De bodemdiepte, die aanvankelijk op NAP 10,40 m was gesteld, zodat schepen van 50.000 ton naar Gent konden varen, werd na het gereedkomen nog verdiept tot NAP 11,40 m, zodat ertstankers van 60.000 70.000 ton het hoogoven- en staalbedrijf Sidmar in Zetzate konden bereiken. De kosten van het project, die alleen al op Nederlands gebied vele tientallen miljoenen guldens beliepen, werden voor 80% door België en voor 20% door Nederland betaald. Op 19 december 1968 vond de feestelijke opening plaats van het verbrede kanaal, waarbij koning Boudewijn van België en koningin Juliana enkele officiële handelingen verrichtten; men sprak van een unieke Benelux-manifestatie.

AUTEUR

M.H. Wilderom

LITERATUUR

Van Loon en Lambrechtsen, Kanaal Gent-Terneuzen. Keur. Kanaal Gent-Terneuzen. Ministerie van Openbare Werken van België en Verkeer en Waterstaat van Nederland. Zeekanaal Gent-Terneuzen, 1968. Decavele, 150 jaar Kanaal Gent-Terneuzen. Horstmann, liet kanaal in Zeeuwsch-Vlaanderen en zijn industrie. De Potter, Het kanaal van Terneuzen. Zeeuwse Volksalmanak (1846), p.123-129. Wilderom, Tussen afsluitdammen en deltadijken IV. Decavele, Gent op de wateren en naar de zee (1976).

AFBEELDING

In verband met de verbreding van het kanaal Terneuzen-Sas van Gent (1961-1968) moesten deze woningen te Sluiskil worden afgebroken (1963). Grondwerken te Sluiskil (1966) in het kader van de verbreding van het kanaal Terneuzen-Sas van Gent. Industrie te Sluiskil langs het kanaal Terneuzen-Sas van Gent.