Hoedekenskerke
| Hoedekenskerke |
|---|
Het dorp: kenmerken
Hoedekenskerke is een dorp in de gemeente Borsele. Het dorp telt momenteel 715 inwoners (1 januari 2021). Hoedekenskerke was vroeger een zelfstandige gemeente. Tot de gemeente Hoedekenskerke behoorden de kernen Hoedekenskerke en Kwadendamme. De gemeente werd bestuurd vanuit Hoedekenskerke. Daar werd in 1953 een nieuw gemeentehuis gebouwd dat anno 2021 als dorpshuis fungeert. In 1970 ging de gemeente op in de gemeente Borsele, samen met 13 andere kernen. De laatste burgemeester was mr. M. Somers.
Geschiedenis
Hoewel in het wapen van Hoedekenskerke drie bolhoeden zijn afgebeeld, heeft de naam van het dorp niets met hoeden te maken. De naam is afkomstig van Heer Odekijn, die in het begin van de 15e eeuw een kerk in het dorp stichtte. In de 19e eeuw werd deze kerk grotendeels afgebroken, alleen het koor is bewaard gebleven. In de kerk liggen nog belangrijke verwijzingen naar verdwenen dorpen in de omgeving. De grafsteen van pastoor Jan Lenaerts die op 28 april 1518 stierf is een van de weinige verwijzingen naar het verdwenen dorp Bakendorp.
De ramp van 1953
In de stromnacht van 31 januari op 1 februari 1953 kwam dhr. Jacob Leijs (geb. 15-9-1891) om het leven in de haven van Hoedekenskerke. Dit gebeurde bij een poging tot aanmeren van de laatste veerboot uit Terneuzen. Jacob was het eerste slachtoffer van de watersnoodramp die in totaal aan 1836 mensen het leven kosttte.
De haven
Hoedekenskerke was ooit een belangrijke veerhaven aan de Westerschelde, met diensten naar onder andere Terneuzen en Antwerpen. Tot 1933 was er een kleine aanlegsteiger bij het dorp. In 1930 is men de veerhaven gaan aanleggen in de voormalige Kapuinenhoek. Deze veerhaven werd ingericht met een ponton en een ijzeren brug. Aldus konden makkelijk auto's meegenomen worden. In 1933 werd een nieuwe motorveerboot gebouwd: de Koningin Emma. De haven verzandde echter langzaam.
De laatste veerverbinding was Terneuzen-Hoedekenskerke. Deze werd geëxploiteerd door de Provinciale Stoombootdiensten (P.S.D.) en werd uitgevoerd met de veerboot 'Prins Willem I'. In 1929 werd hiervoor de veerhaven 'De Val' in gebruik genomen en werd het wachtlokaal gebruikt. De veerdienst werd op 2 januari 1972 opgeheven, waardoor veel bedrijvigheid in het dorp wegviel. Na het dichtslibben werd de haven al snel ingericht als passantenhaven genaamd 'De Val'.
Sinds 1998 wordt er vanuit de passantenhaven tijdens de zomermaanden weer een toeristische fiets- en voetveerdienst op Terneuzen onderhouden. Het oude 'wachtlokaal' voor passagiers die van de veerdienst gebruik maakten, staat nu als monument op het havenplateau van passantenhaven De Val. In 2010 was sprake van sloop van het wachtlokaal in verband met werkzaamheden aan de dijk, maar door inzet van velen is het oude monument bewaard gebleven: het gebouw werd in zijn geheel opgetild en verplaatst.
Eén kilometer in noordelijke richting ligt de tweede haven van Hoedekenskerke, de landbouwhaven. Deze haven is niet meer in gebruik. Via deze haven werd vroeger voornamelijk bulk vervoerd. Toen de gemeente Hoedekenskerke in 1970 werd opgeheven, verloor ook de haven zijn functie.
Monumenten en bezienswaardigheden
De Koutermolen
De Koutermolen is een voormalige korenmolen aan de Molenstraat. Het is een ronde stenen grondzeiler die in 1874 is gebouwd. In de molen werd tot in 1964 beroepsmatig gemalen, daarna raakte de molen in verval en deels onttakeld om als recreatiewoning te kunnen dienen. Een latere Duitse eigenaar heeft de molen flink gerestaureerd. Toen het beheren van de molen hem te zwaar viel is de molen in 2007 overgedaan aan de lokale "Stichting De Koutermolen Hoedekenskerke". Deze stichting verwierf in 2018 provinciale subsidie omdat andermaal een grondige restauratie nodig bleek. De molen heeft een vlucht van 23,80 meter en de kap is gedekt met dakleer. De molen is maalvaardig.
Het wienkeltje van Wullempje
Voormalig winkel-woonhuis van Willem de Bart ('Wullempje', 1900-1980), zijn oma Adriana de Bart-Lavooij en zijn tante Cornelia de Bart. Ze verkochten onder andere papierwaren, garen en band en snoep. Sinds 1992 museum-snoepwinkeltje beheerd door de stichting Dorpsbehoud Hoedekenskerke.
Spoorlijntje
In de dertiger jaren van de 20e eeuw had Hoedekenskerke al een tramdienst, de ringlijn (Goes - Borssele - Hoedekenskerke - Goes) van de SZB. Door de excentrische ligging van de stations aan de lijn en de opkomst van de autobus is het passagiersvervoer op de lijn gestaakt; tot in de zeventiger jaren vond er nog enig goederenvervoer, voornamelijk van suikerbieten, plaats. Al sinds de jaren '70 rijden er stoomtreinen door Hoedekenskerke van de stoomtrein Goes - Borsele (SGB). In de vakantiemaanden exploiteert de SGB deze dienst.
Station Hoedekenskerke: de Pluimweide
Station Hoedekenskerke was een station aan de tramlijn Goes - Hoedekenskerke - Goes van de voormalige Spoorweg-Maatschappij Zuid-Beveland in Hoedekenskerke in de provincie Zeeland. Tegenwoordig is het station het eindpunt voor de Stoomtrein Goes - Borsele. De motorwagen rijdt door naar Halte Baarland. Het perron met een overkapping van ruim 20 meter lang heeft aan beide kanten een spoor, en dat geeft de stoomlocomotief de mogelijkheid om om te lopen. Bij halte Baarland is dit niet mogelijk, vandaar dat de stoomtrein hier eindigt. Het station ligt naast de jachthaven en achter het station is de Pluimweide. Dit park staat in het teken van treinen, zo ligt er een minispoorbaan waar kinderen een ritje mee kunnen maken. Ook is er een eetgelegenheid. Binnen zijn ook een aantal modelspoorbanen te vinden. Een paar meter vanaf het station is de Westerschelde te zien (vanaf een dijk).
Auteur
W. van Gorsel, 2021.
Bronnen
Onder andere: ANWB