Pechiney

Pechiney

Voormalige aluminiumfabriek in Vlissingen-Oost.

Pechiney, foto: T. Slagboom (ca. 1975) bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 121055

Geschiedenis van het bedrijf

1971: Begin

In januari 1969 besloot de directie van het Franse aluminiumbedrijf Pechiney zich in het Sloegebied (Vlissingen-Oost, Quarleshaven) te vestigen. Hoewel het bedrijf al eerder had geprobeerd vaste voet in Nederland te krijgen, werd Pechiney vooral over de streep getrokken door een aantrekkelijke startsubsidie van 60 miljoen gulden en de zekerheid van goedkope stroom uit de dan nog te bouwen kerncentrale in Borssele. In een (geheim) contract met de Provinciale Zeeuwse Electriciteitsmaatschappij (PZEM) werd overeengekomen dat de prijs van elektriciteit voor Pechiney minder dan een kwart zal bedragen van de normale consumentenprijs.

De keuze voor Vlissingen-Oost als vestigingsplaats was naast de goedkope stroom en de startsubsidie ook ingegeven door de ligging aan diep vaarwater. Hierdoor was een goede aan- en afvoer van grondstoffen en eindproducten verzekerd.

Prins Bernhard bij opening Pechiney, foto: Slagboom en Peeters (1971) bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 62079

De Pechiney-fabriek werd op 1 oktober 1971 officieel geopend door Prins Bernhard. In de openingstoespraken werd vooral de bijzondere verantwoordelijkheid van het bedrijf voor het milieu benadrukt. Aluminiumproductie was immers een tamelijk milieubelastende activiteit. Milieugroepen waren dan ook niet blij met de komst van het Franse concern naar Zeeland.

1972-1990: Doorgroei

Begonnen met ruim 700 werknemers groeide Pechiney in de jaren '70 en '80 uit tot een goed renderend bedrijf met zo'n 1.000 werknemers. In 1981 bedroeg de jaarproductie 170.000 ton aluminium in de vorm van gieterijlegeringen, extrusiepalen en walsblokken.

1990-1996: Conflict met Deltan

Begin jaren '90 ontstond een conflict tussen het inmiddels door de Franse overheid in 1981 genationaliseerde Pechiney en stroomleverancier Deltan. Volgens een geheim gehouden accoord zou Pechiney moeten opdraaien voor de kosten van de opslag en transport van radioactief afval. Het zou daarbij gaan om een bedrag van 200 miljoen gulden.

Naast de relatief hoge energiekosten die Deltan in rekening bracht worstelde Pechiney in de jaren '90 ook met een overaanbod van goedkoop aluminium afkomstig uit de voormalige Sovjet-Unie. Het bracht het voortbestaan van het bedrijf in gevaar. Een door Pechiney voorgestelde koppeling van de door hen betaalde energieprijs aan de (lage) prijzen voor aluminium werd door Delta Nutsbedrijven afgewezen.

De schuld van het aluminiumbedrijf aan de energieleverancier liep intussen op tot boven de 100 miljoen gulden. Een bedrag dat Pechiney veel te hoog vindt, omdat daarin ook extra kosten van de verwerking van radio-actief materiaal in zijn opgenomen. Het leidde tot een arbitragezaak tussen Pechiney en Deltan, die Pechiney uiteindelijk weet te winnen. Hierdoor bleef het bedrijf - althans voorlopig - voor Zeeland behouden.

Korting

Intussen ging Pechiney in 1993 akkoord met een aanbod van het ministerie van economische zaken de door Deltan berekende elektriciteitsprijs tijdelijk (voor 2 jaar) met een kleine 20% te verlagen. Op een later moment, als de aluminiumprijs weer zou aantrekken, kon Pechiney dan met terugbetaling van de schuld beginnen. Door deze deal was de werkgelegenheid bij Pechiney in ieder geval tijdelijk gegarandeerd.

Nieuw contract

Na scherpe onderhandelingen sloten Pechiney en Deltan voorjaar 1995 een nieuw concept-contract af voor de energielevering voor de komende tien jaar. Behoud van de fabriek tot 2006 leek hiermee gewaarborgd. De opluchting onder het personeel is dan ook groot. Het duurde echter nog tot 1996 voordat het definitieve contract kan worden getekend. In het contract stond - naast onder andere een prijsafspraak - een bepaling dat Pechiney op momenten van nationale stroomschaarste de electriciteitsafname tijdelijk zou verlagen.

1996-1998: Challenge-project

Productie aluminium, foto: J. Wolterbeek (ca. 1990) bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 117576

Tussen 1996 en 1998 werd het Challenge-project uitgerold. Naast een grotere zelfstandigheid voor de Vlissingse fabriek betekende dit dat in de Pechiney-fabrieken wereldwijd vanwege efficiencymaatregelen zo'n 4.000 banen moesten worden geschrapt. In Vlissingen-Oost - op dat moment met 860 werknemers - zou een en ander via natuurlijk verloop plaats vinden. Het productieproces werd intussen meer en meer afgestemd op de productie van perspalen, die gebruikt werden bij de fabricage van kozijnen en scheepsmasten. De kostenbesparingen die het Challenge-project teweeg brengen, de lagere energieprijzen en de aantrekkende aluminiumprijzen deden de winsten van Pechiney in deze jaren sterk stijgen.

1999-2002: Operatie TOP

Ondanks de sterk gestegen bedrijfswinsten koos Pechiney er voor de bezuinigingsoperaties voort te zetten. In een nieuwe bezuinigingsronde, Total Operational Performance (TOP) genoemd, verdwenen er opnieuw banen. Ditmaal gedwongen. Ook werd gezocht naar lucratiever contracten met leveranciers.

Het aantal banen verminderde van 900 naar 780 (eind 1999). Uiteindelijk moest TOP leiden tot een personeelsbestand van ongeveer 600 in het jaar 2002. Dit werd onder andere bereikt via het uitbesteden van werkzaamheden. Onder het personeel van Pechiney veroorzaakte een en ander veel onrust.

Fusiebesprekingen

Naast de verdere bezuinigingsoperaties via TOP waren er eind jaren '90 ook de eerste verkennende fusiebesprekingen tussen Pechiney en de aluminiumfabrieken Alcan en Alusuisse. Een en ander was het gevolg van de toenemende concentratie en schaalvergroting die er wereldwijd plaatsvindt onder aluminiumproducenten.

2002-2004: Modernisering

Vanaf 2002 werd de Pechiney-fabriek in Vlissingen ingrijpend gemoderniseerd. Hierdoor kon de productiecapaciteit met 25% toenemen en daalde de uitstoot van broeikasgassen. Helaas was er ook tegenslag. Door de gevolgen van een storm in oktober 2002 kwam de productie gedeeltelijk tot stilstand en daalden de bedrijfsresultaten. Dit was overigens ook een gevolg van weer dalende prijzen op de aluminiummarkt.

Het beleid van kostenreductie in het bedrijf - sinds begin 2004 onderdeel van het Canadese Alcan-concern - ging tegelijkertijd onverminderd door. In oktober 2003 kondigde directeur Frijlink aan dat dit de komende jaren nog eens 84 arbeidsplaatsen zou kosten. De vakbond FNV was geïrriteerd dat een en ander niet eerder met hen was gecommuniceerd.

2005-2007: Het einde nadert

Vanaf 2005 kreeg Pechiney steeds meer oog voor de milieubelasting van het bedrijf en voor de arbeidsomstandigheden. Via gerichte investeringen werd de milieubelasting verminderd. Ook is er - mede als gevolg van verschillende incidenten - meer aandacht voor de veiligheid van de medewerkers. De sterk stijgende stroomprijzen baren de directie van het bedrijf echter zorgen. De energie werd door Pechiney op dat moment ingekocht bij meerdere partijen in binnen- en buitenland.

Productie aluminium, foto: J. Wolterbeek (ca. 1990) bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 117578

Tegenslag

Nieuwe tegenslag was er als blijkt dat de aluminiumovens veel sneller slijten dan vooraf was ingecalculeerd. Hierdoor was moederbedrijf Alcal genoodzaakt opnieuw miljoeneninvesteringen te doen. Tegen de achtergrond van veel hogere energieprijzen dan voor concurrenten in het buitenland werden berekend lijkt dat een heel moeilijk verhaal te worden. Het voortbestaan van Pechiney kwam hierdoor echt op het spel te staan.

In de verkoop

Door de verminderde productie als gevolg van de moderniseringen, de stormschade en de snellere slijtage van de ovens verminderden de bedrijfsresultaten en werd er na 2001 alleen nog met verlies gedraaid. Ook de hoge energieprijzen waren daar nog steeds debet aan. De hoge stroomprijzen leidden er uiteindelijk toe dat de leiding van Alcan Pechiney in oktober 2005 in de verkoop doet. Een hulppoging van het ministerie van sociale zaken in de vorm van een lening leverde volgens het bedrijf te weinig soelaas op.

2007-2015: Zalco

In de zomer van 2007 werden de aandeel van Alcan (85%) en Hunter Douglas (15%) verkocht aan de Engelse investeringsmaatschappij Klesch en Company. De naam van het bedrijf veranderde in Zalco, wat staat voor Zeeuwse Aluminium Company. Op dat moment werkten er nog ruim 700 mensen bij het nieuwe bedrijf.

Ontslagen

Een jaar na de nieuwe start vielen de eerste ontslagen. Als gevolg van de stijgende energieprijzen, dalende aluminiumprijzen en een zich aankondigende kredietcrisis verloren 141 werknemers hun baan. Als gevolg van een en ander werd daarna ook de productie verminderd en werd er werktijdverkorting aangevraagd.

Loonoffers

Als de crisis voortduurt werd er eind 2009 aan Zalco-medewerkers ook gevraagd een loonoffer te brengen om de crisis te overbruggen. Werknemers werd gevraagd van 17,5% van hun loon in te leveren. Een loonoffer waar de werknemers niet mee akkoord konden gaan.

Vanaf 2010 werd de noodzaak voor het personeel loonoffers te brengen minder. Door aantrekkende aluminiumprijzen, de gunstige verhouding tussen dollar en euro en door dalende energieprijzen verbeterde het rendement van Zalco en kon de productie weer worden opgevoerd.

Onverwacht faillissement

Door de kernramp in Japan besloot Duitsland in 2011 te stoppen met kernenergie. De als gevolg hiervan weer plotseling stijgende energieprijzen en de als gevolg van de beurscrisis weer dalende aluminiumprijs brachten het bedrijf weer in een acute crisis. Opnieuw vroeg de directie een loonoffer van 20%. Ook dit keer gaan de werknemers er niet in mee.

De problemen leidden er uiteindelijk toe dat Zalco in december 2011 een faillissement aanvroeg. 480 mensen in vaste dienst en 139 uitzendkrachten verliezen hun baan. Een echte doorstart komt er niet meer. Wel werd de gieterij overgenomen door het Nederlandse bedrijf UTB en de anodefabriek door het Amerikaanse Century. Het leverde zo'n 100 banen op.

Auteur

W. van Gorsel, 2016

Bron

Sites

Krantenbank Zeeland