Jacob Roggeveen: verschil tussen versies

Huidige versie van 14 apr 2021 om 12:24

Jacob Roggeveen
Kaart van de wereld met de route van de ontdekkingsreis van mr Jacob Roggeveen met de schepen de Arend, Tienhoven en de Afrikaanse galei. Met linksboven kaart van de Tuamotu-archipel en linksonder van het Paaseiland, bron: Archief (1911) na pag. 183.
Geboren	1 februari 1659 Middelburg
Overleden	begin februari 1729 Middelburg
Beroep	ontdekkingsreiziger en Hattemist
VIAF	J. Roggeveen

Werk

De ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen was de jongste zoon van Arent Roggeveen. Hij kreeg van zijn vader een opleiding in de zeevaart. Behalve rechten, schijnt hij ook theologie te hebben gestudeerd aan de universiteit van het Franse Saumur. Van 1693-1706 was Roggeveen notaris te Middelburg en van 1706-1714 lid van de Raad van Justitie te Batavia bij de Verenigde Oostindische Compagnie. Het plan van Arent Roggeveen om het onbekende Zuidland te ontdekken, werd door de zoon uitgevoerd. In 1721 wist Roggeveen de Staten-Generaal en de bewindhebbers van de West-Indische Compagnie te bewegen drie schepen uit te rusten, de Arend, de Thienhoven en de Africaensche Galey, voor een reis om de wereld.

Expeditie naar het Zuidland

Titelblad van de verzamelde geschriften van Pontiaan van Hattem, uitgegeven door Jacob Roggeveen (1718)

Tijdens deze reis werd het doel, de ontdekking van het Zuidland, niet bereikt, maar na Kaap Hoorn te zijn gepasseerd kwam men op 5 april (eerste Paasdag) 1722 aan bij het eiland, dat sindsdien de naam Paaseiland zou dragen. Een der schepen ging verloren terwijl de twee andere door de Verenigde Oostindische Compagnie bij aankomst in Batavia in beslag werden genomen. De VOC maakte heftige bezwaren tegen de inbreuk op haar monopolie. Het relaas van zijn reis is te vinden in de uitgaven van de Linschotenvereeniging deel IV.

Roggeveen als Hattemist

Behalve als ontdekkingsreiziger roerde Roggeveen zich ook in het kerkelijk leven van zijn dagen. Reeds vroeg was hij in aanraking gekomen met Pontiaan van Hattem, de in 1683 afgezette predikant van St. Philipsland. In de voorrede tot diens geschriften, die door Roggeveen van 1718-1728 in vier delen werden uitgegeven onder de titel Den Val van 's werelts Af-God, getuigde hij dat Van Hattem hem van spinozist tot christen had gemaakt. De verbondenheid met Van Hattem bleef tot het einde van zijn leven. Roggeveen kan dan ook gezien worden als een van de belangrijkste Hattemisten. Na de verschijning van het eerste deel van de geschriften van Van Hattem, liet de magistraat van Middelburg dit boek ophalen. Aan Roggeveen werd het verblijf te Middelburg en later ook te Vlissingen ontzegd, maar in Arnemuiden vond hij een toevluchtsoord. Na zijn ontdekkingsreis vestigde Roggeveen zich in 1723 weer in Middelburg, waar hij onder meer de uitgave voorbereidde van het vierde deel van de geschriften van Van Hattem.

Bibliografie

'Naar het aards paradijs', omslag van de biografie over Jacob Roggeveen door Roelof van Gelder (2012)

• Pontiaan van Hattem, met een bijdr. van. Jacob Roggeveen, Den val van 's werelts af-god, ofte, Het geloove der heyligen, zege-pralende over de leere van eygen geregtigheyt ('s-Gravenhage, 1718).
• bezorgd door T. de Haze, Tweejaarige Reyze rondom de Wereld, Ter nader Ontdekkinge der Onbekende Zuydlanden, Met drie Schepen, in het Jaar 1721. ondernomen, door last van de Nederlandsche Westindische Maatschappij ... Nevens de Reyze van het Oostindisch Schip Barneveld, Uyt Holland tot aan de Kaap der Goede Hoope, in 't Jaar 1719. Behelzende ... voorvallen op het Eyland Madagascar ... Den Tweeden Druk ... (S.l., s.a.).
• bezorgd door Samuel de Wind, 'Dagverhaal der ontdekkings-reis van Mr. Jacob Roggeveen, met de schepen Den Arend, Thienhoven en de Afrikaansche Galei in de jaren 1721 en 1722', in: Nieuwe werken van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1838).

In het Engels

• bewerkt door Andrew Sharp, The journal of Jacob Roggeveen (Oxford, 1971).

Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteur

S.J.M. Hulsbergen

Literatuur

• Nagtglas, Levensberichten.
• N.N.B.W. I.
• L.W. de Bree, Jacob Roggeveen en zijn reis naar het Zuidland, 1721-1722 (Amsterdam, 1942).
• F.E. Baron Mulert, 'Scheepsjournaal,gehouden op het schip Tienhoven tijdens de ontdekkingsreis van mr. Jacob Roggeveen, 1721-1722', in: Archief (1911) 102-183.
• Baron Mulert, De reis van Mr. Jacob Roggeveen ter ontdekking van het Zuidland (1721-1722); verzameling van stukken, deze reis en de daaraan voorafgaande ontdekkingsplannen van Arend Roggeveen (1675-1676) betreffende Linschoten Vereeniging deel IV ('s-Gravenhage, 1911).
• Archief Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1838, 1911, 1912.
• Roelof van Gelder, Naar het aards paradijs. Het rusteloze leven van Jacob Roggeveen, ontdekker van Paaseiland, 1659-1729 (Amsterdam, 2012).
• Paul Dentz, Jacob Roggeveen, Boudewijn Büch en de ontdekking van Paaseiland (Soesterberg, 2016).
• Peter Sijnke, Rapa nui (Soesterberg, 2012).
• Ruud Paesie, 'De uitrusting van de expeditievloot van Jacob Roggeveen naar het 'onbekende Zuidland' (1721-1722)', in: Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 25/2 (2006) 138-164.