Grijpskerke
| Grijpskerke |
|---|
Het dorp: kenmerken
Grijpskerke is een dorp in de gemeente Veere ten noorden van Middelburg. Tot 1 juli 1966 was het een zelfstandige gemeente; het ging toen op in de nieuwe gemeente Mariekerke, die op haar beurt in 1997 opging in de gemeente Veere. Op 1 januari 2021 had het dorp 1.420 inwoners. Grijpskerke is ofwel naar een persoonsnaam gevormd, ofwel naar het woord gariep "landstreek", dat nog frequent in de provincie Friesland voorkomt. Het dorp was jarenlang de woonplaats van Jacob Cats, die een klein kasteeltje 't Munnikenhof even buiten het dorp bewoonde. De bijnaam in omringende dorpen luidt 't geitedurp; vroeger had de geitenfokkerij hier enige betekenis. Tot de kern Grijpskerke rekent men ook de gehuchten Poppendamme en Buttinge.
Monumenten
Michaëlskerk
Reeds in 1190 werd Grijpskerke schriftelijk vermeld als zelfstandige parochie, met Sint-Michaël als patroonheilige. Het oudste deel van de huidige kerk is uit het begin van de 14e eeuw en betreft de zuidbeuk. De noordbeuk is 15e-eeuws. In 1770 werd de kerk in westelijke richting met één travee uitgebreid. Ook het klokkentorentje en het portaal werden toen aangebracht. Het betreft een tweebeukige bakstenen kerk, beide beuken zijn voorzien van een hoge kap, en een open houten klokkentorentje is tussen beide kappen geplaatst. In dit torentje hangt een klok uit 1685, gegoten door Jasper van Erpecom. Het interieur heeft een vlakke zoldering. De richting van de kerkinrichting is dwars op de beuken, welke door houten kolommen van elkaar zijn gescheiden. De preekstoel stamt uit de 2e helft van de 17e eeuw. Het orgel is van 1984 en werd vervaardigd door de Utrechtse firma Fama & Raadgever.
Achter de Michaëlskerk liggen twee zgn. 'assiebakken'. Tot de openbare voorzieningen die in het centrum van de meeste dorpen te vinden waren, behoorde de assiebak of de assiepit. Daarin konden de dorpelingen hun huisvuil, in het bijzonder de as (de assie) storten. De twee asbakken aan de rand van het kerkhof waren tot 1835 eigendom van de ambachtsheer van Grijpskerke, daarna van de gemeente. Met de komst van de vuilophaaldienst verdween de assiebak uit vrijwel elk Zeeuws dorp. Hier werden in 2005 twee bakken gerestaureerd.
't Munnikenhof
't Munnikenhof is in de dertiende eeuw gesticht door de abdijheren van de Norbertijner Abdij in Middelburg. Het kasteeltje diende als buitenverblijf voor genoemde geestelijken en ook voor de ontvangst van bijv. adelijke gasten. Rondom het kasteeltje lagen oorspronkelijk fruitgaarden en moestuinen. In de 17e eeuw is ’t Munnikenhof in handen gekomen van Jacob Cats, de bekende dichter en staatsman. Deze heeft op 't Munnikenhof de meeste van zijn gedichten geschreven. Jacob Cats heeft ook veel betekend voor de ontwikkeling van de agrarische sector in Zeeland. Zelf stichtte hij op de grond van ’t Munnikenhof een boerderij. Tot 1970 hebben het kasteeltje en de boerderij steeds als één eigendom bij elkaar gehoord. Omstreeks 1992 werd op de boerderij, door de familie Bierens, de minicamping ’t Munnikenhof in bedrijf gesteld. In het najaar van 2004 werd het grootste deel van het akkerland verkocht aan andere boeren en namen Francien en Anton Maljaars de boerderij over. Zij zetten de minicamping voort en bouwden vanaf 2008 een aantal vakantiewoningen, appartementen en een groepsaccommodatie. De boerderij, het woonhuis en het voormalig varkenshok zijn rijksmonument en zijn alle in het voorjaar van 2005 gerestaureerd.
Korenmolen
Korenmolen 't Welvaaren van Grijpskerke is een voormalige korenmolen. De huidige molen werd in 1801 gebouwd nadat een voorganger, een standerdmolen, was omgewaaid. Bij een storm in 1945 verloor de molen zijn wiekenkruis. Ook werd de molen daarna verder onttakeld waarna slechts een stenen molenromp overbleef. De romp werd rond 1982 als woning ingericht. In 1997 werd de molen van een kap en nieuwe roeden voorzien. Door de aangebouwde woning en het ontbreken van een bovenwiel kan de molen niet draaien. De molen heeft de status gemeentelijk monument.
Auteur
W. van Gorsel, 2022
Bronnen
- Munnikenhof.nl
- ANWB