Syphilis

Syphilis

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Infectieziekte die door een spirochaet, via direct contact, van mens op mens wordt overgebracht. Het is één van de vijf geslachtsziekten die men tegenwoordig, met nog enkele andere infecties, samenvat onder de naam: sexueel overdraagbare ziekten. Als een volstrekt nieuwe ziekte (men sprak van een novus morbus), die met zeer heftige (huid)symptomen gepaard ging, verspreidde de syphilis zich op het einde van de 15e eeuw vanuit Noord-Italië over heel Europa. De Franse huurlegers die sedert 1494 Noord Italië zijn binnengevallen, hebben aan deze verspreiding een krachtige bijdrage geleverd. Hoewel men destijds geen begrip had van de werkelijke oorzaken, was het wel voor een ieder duidelijk dat deze infectie voornamelijk door buitenechtelijk geslachtsverkeer werd overgebracht. Syphilis heeft, door de associatie aan begrippen als schuld, zonde en angst, vanaf het begin een zeer negatief beeld gehad, wat o.a. tot uiting komt in de naam die de volksmond er aan heeft gegeven. In de 15e en 16e eeuw werd de naam van de ziekte gekoppeld aan die van de vijand, de Fransen spraken van de Italiaanse ziekte, de Spanjaarden van de Franse ziekte en in onze streken sprak men van de Spaanse pokken. Men neemt aan, dat Arnemuiden de plaats is waar syphilis het eerst in onze gewesten is voorgekomen. Vanuit Walcheren zou de ziekte zich over Nederland hebben verspreid. In de levensbeschrijving van Philips de Schone, aartshertog van Oostenrijk, door Petrus Scriverius lezen we het volgende: Op 12 oktober 1496 kwam in Zeeland aan een Spaanse vloot van honderd en vijf en dertig schepen, medebrengend Johanna van Arragon, de dochter van het Spaanse koningspaar, Johanna, die de bruid was van onze landsheer Philips, reisde, vergezeld door de hoge adel, naar Antwerpen door, terwijl de vloot met alle manschappen, 24.000 man sterk, voor Arnemuiden, de voorhaven van Middelburg, bleef wachten. Nadat het huwelijk in Lier was voltrokken en de bruiloft in grote stijl in Brussel was gevierd, keerde Philips de Schone naar Zeeland terug om zijn zuster, Margaretha van Oostenrijk die op haar beurt aan de Spaanse prins was uitgehuwelijkt, uitgeleide te doen. In februari 1497 zeilde de Spaanse vloot, met Margaretha aan boord, vanuit Vlissingen naar Spanje terug. Men neemt aan dat het de opvarenden van deze Spaanse vloot zijn geweest die, in de drie maanden die ze wachtende voor de Walcherse zuidoostkust hebben doorgebracht, de syphilis op Walcheren hebben geïntroduceerd. Zoogsterzickte: De in 1654 in Middelburg voorgekomen epidemie van de zg. zoogsterziekte is mogelijk, geheel of gedeeltelijk, een syphilisinfectie geweest. De ziekte ontstond door de toenmalige uiterst onhygiënische gewoonte de borsten van pasbevallen vrouwen door zoogsters te laten uitzuigen om zodoende de tepels in goede vorm te brengen. Wanneer de zoogster of een van haar cliënten eenmaal een luëtische infectie had opgelopen, verspreidde deze infectie zich buitengewoon gemakkelijk, omdat de tepels van kraamvrouwen door hun talrijke kloofjes een ideale porto d'entrée vormen. Op haar beurt is de luëtisch geïnfecteerde tepel een infectiebron voor de daaraan zuigende baby.