Pierre le Turcq

Turq, Pierre Le

Kaperkapitein. Pierre le Turcq is het pseudoniem van de kaperkapitein voor Ghyslain du Plessis. Of deze van Franse ouders afstamt blijft onduidelijk, maar hij groeide op nabij fort Maurits bij Hoek en was een neef van de kaperkapitein Nicolaas Jarry (zie aldaar). Na een carrière in de visserij en smokkelvaart nam hij (waarschijnlijk via Frankrijk) dienst op het kaperschip van de beroemde Amerikaan John Paul Jones.

Reeds in het begin van de Vierde Engelse oorlog (20 dec. 1780- 20 mei 1784) werd de koopvaardijvloot van de Republiek zoveel schade toegebracht, dat op 12 januari 1781 door de Staten-Generaal een plakkaat werd uitgevaardigd, waarbij de 'vrije neering' werd geregeld. Dit bedrijf bloeide vooral in Zeeland en in het bijzonder te Vlissingen. Reders als Nortier. Van der Woordt en Pruist zorgden voor het benodigde kapitaal. Le Turq heeft vooral naam gemaakt met 'De Vlissinger', een kotter. Zijn eerste schip, 'De Jager', een sloep, verloor hij reeds na enige dagen toen hij vier kleine schepen onder de Engelse kust inrekende. In het najaar van 1781 veroverde hij een door de Engelsen op de Fransen buitgemaakte Oost-Indiëvaarder, l’Amitié Royale', bemand met 60 matrozen en 110 soldaten, terwijl 'De Vlissinger' slechts 55 koppen telde. Weliswaar verloor hij door een zware storm het schip, waarvan de waarde op 2 ton gouds werd geschat, maar hij keerde met verscheidene andere prijzen te Vlissingen terug. In februari 1782 bracht hij, door zes vijandelijke fregatten belaagd, een onder Dover genomen brik en sloep Cherbourg binnen. Zijn populariteit werd nog groter toen hij op 2 maart in een gevecht verwikkeld raakte met vier zwaar bewapende loggers, er vermoedelijk één tot zinken bracht en de andere dwong terug te trekken, om vervolgens verscheidene schepen te nemen. Op 7 maart raakte hij echter slaags met een Engelse kotter, kreeg het zwaar te verduren, doch had het geluk de giek van de tegenstander te raken en 10 dagen later als een held te Vlissingen binnengehaald te worden; hij had zijn reders dan ook een voordeel van meer dan 3 ton gouds bezorgd. Na drie maanden voer hij met een nieuw schip, 'de Zeeuw', uit doch de vijand was nu waakzamer; na vier dagen op zee werd hij aangevallen en moest zich overgeven. Na hersteld te zijn van ernstige verwondingen wist hij uit Engelse krijgsgevangenschap te ontkomen. In september keerde hij te Vlissingen terug; hoewel hem een nieuw schip werd toegezegd, is hij niet meer uitgevaren. Zijn tochten worden verhaald in: Beknopte beschrijving der beruchte kruistogten van den onverschrokken en beroemden zeeheld Pierre le Turcq met het kaperschip 'De Vlissinger', gedurende den oorlog met de Engelschen in de jaren 1781 en 1782 (Rotterdam 1784).

LITERATUUR

-A.J. van der Aa, Biographisch woordenboek der Nederlanden, bevattende levensbeschrijvingen van zoodanige personen, die zich op eenigerlei wijze in ons vaderland hebben vermaard gemaakt (Haarlem, 1852-1878).

http://zoeken.zeeuwsebibliotheken.nl/?itemid=|library/vubissmart-zeeland|1247749

-W. de Bruine, ‘Pierre le Turcq en capt. Jarry: Franse kapers onder Zeeuwse reders: over de "vrije nering" en Vlissingen, dat oude roofnest’, in: De Blauwe wimpel, nr.10 (1952) 246-248.

http://zoeken.zeeuwsebibliotheken.nl/?itemid=|library/vubissmart-zeeland|126185

-www.krantenbankzeeland.nl PZC, 5 augustus 1997, 25-26.

-F. Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen zijnde een vervolg op P. de la Rue, Geletterd, staatkundig en heldhaftig Zeeland (Middelburg, 1888-1893).

http://zoeken.zeeuwsebibliotheken.nl/?itemid=|library/vubissmart-zeeland|256346

AFBEELDING

De Vlissingse kaperkapitein Pierre le Turq sleept een veroverde sloep weg (7 februari 1782). Kopergravure van H. Roosing.

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

(vermoedelijk te Duinkerken geboren). Kaperkapitein. Reeds in het begin van de 4e Engelse oorlog (20 dec. 1780- 20 mei 1784) werd de koopvaardijvloot van de Republiek zoveel schade toegebracht, dat op 12 januari 1781 door de Staten-Generaal een plakkaat werd uitgevaardigd, waarbij de 'vrije neering' werd geregeld. Dit bedrijf bloeide vooral in Zeeland en in het bijzonder te Vlissingen. Reders als Nortier. Van der Woordt en Pruist zorgden voor het benodigde kapitaal. Le Turq, die, voor hij te Vlissingen kwam, onder de vermaarde kaper John Paul Jones had gediend, heeft vooral naam gemaakt met 'De Vlissinger', een kotter. Zijn eerste schip, 'De Jager', een sloep, verloor hij reeds na enige dagen toen hij vier kleine schepen onder de Engelse kust inrekende. In het najaar van 1781 veroverde hij een door de Engelsen op de Fransen buitgemaakte Oost-Indiëvaarder, l’Amitié Royale', bemand met 60 matrozen en 110 soldaten, terwijl 'De Vlissinger' slechts 55 koppen telde. Weliswaar verloor hij door een zware storm het schip, waarvan de waarde op 2 ton gouds werd geschat, maar hij keerde met verscheidene andere prijzen te Vlissingen terug. In februari 1782 bracht hij, door zes vijandelijke fregatten belaagd, een onder Dover genomen brik en sloep Cherbourg binnen. Zijn populariteit werd nog groter toen hij op 2 maart in een gevecht verwikkeld raakte met vier zwaar bewapende loggers, er vermoedelijk één tot zinken bracht en de andere dwong terug te trekken, om vervolgens verscheidene schepen te nemen. Op 7 maart raakte hij echter slaags met een Engelse kotter, kreeg het zwaar te verduren, doch had het geluk de giek van de tegenstander te raken en 10 dagen later als een held te Vlissingen binnengehaald te worden; hij had zijn reders dan ook een voordeel van meer dan 3 ton gouds bezorgd. Na drie maanden voer hij met een nieuw schip, 'de Zeeuw', uit doch de vijand was nu waakzamer; na vier dagen op zee werd hij aangevallen en moest zich overgeven. Na hersteld te zijn van ernstige verwondingen wist hij uit Engelse krijgsgevangenschap te ontkomen. In september keerde hij te Vlissingen terug; hoewel hem een nieuw schip werd toegezegd, is hij niet meer uitgevaren. Zijn tochten worden verhaald in: Beknopte beschrijving der beruchte kruistogten van den onverschrokken en beroemden zeeheld Pierre le Turcq met het kaperschip 'De Vlissinger', gedurende den oorlog met de Engelschen in de jaren 1781 en 1782 (Rotterdam 1784).