Renesse

Renesse (riedenesse, Rietnesse, Renisse)

Dorp, oude heerlijkheid en voormalige gemeente in de 'kop van Schouwen'; sedert 1 jan. 1961 behorend tot de nieuwe gemeente Westerschouwen; kern Renesse 1325 inw. (1980). Het grondgebied van de gemeente Renesse omvatte het grote duingebied van de Oosteren ban. Het dorp Renesse was vroeger een rustige familiebadplaats, maar is thans een centrum van toeristisch vermaak, vooral in de vakantietijd. Er is in de omgeving veel natuurschoon. Van grote natuurwetenschappelijke waarde is het ca. 111 ha grote vroongebied aan de provinciale weg naar Haamstede.

Wapen: Dit wapen werd reeds in 1271 gevoerd door Johan, heer van Renesse, ridder. Het is nog altijd in gebruik bij dit adellijk geslacht. Het komt voor op de wapenkaart van Smallegange (1696) en werd op 31 juli 1817 voor de gemeente bevestigd.

Varia: Kermis op de maandag vóór of op 25 juli en de daarop volgende dinsdag en woensdag. Monumenten: Renesse is aangelegd als ringdorp nederzettingen). Rond de n.h.-kerk staan in carré de huizen langs de Kromme Reeke, de Korte Reeke en de Lange Reeke. Het is niet bekend wanneer de aan St.-Jacobus gewijde kerk werd gebouwd. Mogelijk stond er in 1207 reeds een kapel. Het huidige, gerenoveerde koor van de kerk zou omstreeks 1300 gebouwd zijn, de toren kort na 1400. Voor het schip wordt 1506 als bouwjaar vermeld. Na de Hervorming (te Renesse omstreeks 1575) werden kerk en koor door een muur van elkaar gescheiden. Het koor gedeelte werd later verbouwd en gebruikt als school. In 1976 werd de totaal vervallen schoolruimte afgebroken en het koor in oude staat teruggebracht. Op 14 januari 1978 vond de overdracht plaats aan de kerkeraad. Ten oosten van het dorp ligt in een herbeboste omgeving het slot Moermond. In 1956 en 1957 werden op het terrein van het slot opgravingen verricht door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek waarbij men veel over de bouwgeschiedenis van het slot te weten is gekomen. Zo bleek het oudste Moermond een veelhoekige burcht te zijn geweest met een diameter van ca. 60 m (ringmuur met binnenbouw). Waarschijnlijk was ooit het oudste deel van het tegenwoordige slot Moermond (welk deel er uitziet als een donjon) het poortgebouw van het tweede slot, waarvan overigens slechts funderingen werden teruggevonden. Het huidige gebouw wordt thans (1982) door Rijkswaterstaat gehuurd voor conferentie- en studiedoeleinden.

Geschiedenis: De naam Rietnesse (1244) duidt op oorspronkelijk met riet begroeid land (nesse, een door aanslibbing ontstane landtong). De geschiedenis van Renesse is verweven met die van het slot Moermond. Op 15 mei 1229 ging Costyn van Zierikzee een grondruil aan met Floris IV, waardoor hij Heer van Renesse werd. Hij werd de stamvader van het geslacht Van Renesse Renesse, Heren van). De kerk van Renesse is in de 13e eeuw afgesplitst van Haamstede. Renesse werd na de Reformatie gecombineerd met Noordwelle. De eerste predikant was Carel van den Broeke (1587). Zie ook pag. 564 voor illustratie.

LITERATUUR

P. van Beveren, De verdwenen kastelen van Schouwen-Duiveland J.L. Braber, Restauratie Jacobuskerk Renesse. D. Kransberg en H. Mils, Kastelengids van Nederland, Middeleeuwen.

AFBEELDING

De kerk van Renesse met zijn 15e-eeuwse toren en een schip uit het begin van de 16e eeuw. In plaats van het koor, dat moest worden gesloopt, kwam een schoolgebouw (foto). Nu is ook het koor weer teruggebracht. Monument voor de tien verzetsstrijders, die in december 1944, na een mislukte poging tot contact met de geallieerden, door de Duitse bezetters in Renesse werden opgehangen.

Het feest van de recreatie: Renesse in de zomer.