Kanaal Door Walcheren

Kanaal Door Walcheren

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Scheepvaartweg tussen Vlissingen en Veere als verbinding tussen de Westerschelde en het Oosterscheldebekken (sinds 1961 via het Veerse Meer). Reeds in 1840 was onderhandeld over de aanleg van een kanaal tussen Vlissingen en Middelburg terwijl in 1852 ook haven- en kanaalwerken in Middelburg en afdamming van het Sloe aan de orde waren. Een concessie van 21 augustus 1854 voor aanleg van de spoorweg Vlissingen-Bergen op Zoom, waarbij tevens kanaalen havenplannen waren betrokken, liep vast op de financiën. De overdracht van de concessie op 18 augustus 1856 aan de Banque générale Suisse de crédit international mobilier et foncier te Genève, leverde evenmin de benodigde gelden op. In 1858 werd de concessie ingetrokken. Inmiddels was de regering tot het inzicht gekomen dat zij krachtige steun diende te verlenen aan de aanleg van spoorwegen in Nederland. Daartoe strekte de wet van 18 augustus 1860. Voor de lijn Vlissingen-Roosendaal werd daarbij aanvankelijk gedacht aan overbrugging van het Sloe, maar hij de wet van 31 december 1865 werd besloten tot afdamming van het Sloe, hetgeen tevens inhield dat van Vlissingen naar Middelburg een kanaal zou worden gegraven. Van Middelburg naar het toenmalige Veerse Gat wilde men het uit 1817 daterende havenkanaal van Middelburg volgen, maar dat was niet naar de zin van Veere. Men kreeg gedaan dat het tracé over de laatste drie km werd omgebogen naar Veere; over ongeveer 4 km werd het oude havenkanaal gevolgd, dat daarvoor werd verruimd. Op 9 september 1872 kon het kanaal tussen Middelburg en Veere worden opengesteld. Het Kanaal door Walcheren werd op 8 september 1873 feestelijk geopend, terwijl het eerste koopvaardijschip Bato' op 18 december 1873 regelrecht uit Indië aan de losplaats te Middelburg arriveerde. Op 31 december 1874 werd het beheer over de haven- en kanaalwerken aan de Waterstaat overgedragen. De lengte van het kanaal is 13,6 km, de breedte op het kanaalpeil (NAP +0,90 m) is 60 m; de bodemdiepte is NAP - 6,55 m. Zowel in Vlissingen als in Veere zijn dubbele schutsluizen aanwezig. In november 1927 werd met de Kon. Mij 'De Schelde' te Vlissingen een overeenkomst gesloten, die inhield dat in 1928/30 naast de schutsluizen in Vlissingen een extra brede (35 m) keersluis werd gebouwd om 'De Schelde' in staat te stellen grotere schepen op stapel te zetten. Om die schepen naar buiten te brengen kan het zg. Verbreed Kanaal, bij de Keersluisbrug worden afgesloten met een stel deuren. Het mailschip de `Dempo' van de Rotterdamse Lloyd, dat op de Scheldewerf was gebouwd, voer als eerste door die sluis naar zee.In 1944 werden de schutsluizen te Vlissingen door bombardementen, geallieerde beschietingen en Duitse mijnen zwaar beschadigd. Nieuwe schutsluizen werden gebouwd, die op 11 september 1954 in gebruik werden genomen. De sluizen te Veere hebben vanaf het begin veel zorgen gebaard door onderloopsheid. Na vele herstelwerken is dit euvel de laatste decennia niet teruggekeerd. Sinds de Zandkreek en het Veerse Gat in 1960/61 zijn afgedamd, moet de scheepvaart bovendien gebruik maken van de schutsluis bij Kats om de Zandkreekdam te passeren naar het Oosterscheldebekken.

AUTEUR

M.H. Wilderom

AFBEELDING

Aanleg van het buitensluishoofd van de binnenkeer- en schutsluis in het Kanaal door Walcheren te Vlissingen (foto uit 1869).