Synode Van Middelburg 1869

Synode Van Middelburg 1869

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Belangrijke synode omdat hier de hereniging plaats vond van de Christelijk Afgescheiden Kerk met de Gemeenten van de Gereformeerde Kerk onder het Kruis, onder de naam Christelijk Gereformeerde Kerken. Beide waren ze voortgekomen uit de Afscheiding (1834). De breekpunten tussen de twee groepen waren vooral geweest: het aanvragen om 'erkenning' bij de overheid, het handhaven van de kerkorde, vastgesteld door de Synode van Dordrecht (1618/19) en het afzien van de naam Gereformeerde Kerk. De kruisgezinden vergeleken dit laatste punt met het verkopen van het eerstgeboorterecht voor een schotel linzen. Zij beschouwden zich als de ware vertegenwoordigers van de gereformeerde religie ten tijde van de Republiek. Er is veel strijd geweest over deze verschillen, maar in de zestiger jaren van de 19e eeuw ontstond er een klimaat dat gunstig was voor vereniging van beider denkbeelden. De oude geschilpunten waren toen ook in feite vervallen. De oproep tot hereniging is uitgegaan van de Christelijk Afgescheiden Kerk, waarbij de naam van ds. W.H. Gispen moet worden genoemd. Zijn oproep via de provinciale synode van Overijssel was, behalve tot de Kruisgemeenten, ook gericht tot de gemeenten van wijlen ds. Ledeboer en tot 'alle kinderen Gods in de verstrooiing, levende en zuchtende onder de macht van het geloof en kerk verwoestende liberalisme onzer dagen’. Alleen de Kruisgemeenten hebben de oproep beantwoord; in beginsel waren zij voor herenigingen zij zonden een afvaardiging van vijf predikanten en twee ouderlingen naar Middelburg. Zij stelden echter hun eisen: het wettig bestaan van de Kruisgemeenten moest worden erkend, als ook dat van hun leraren. De naam Christelijk Afgescheiden Kerk moest worden losgelaten en de nieuwe formatie moest in prediking, kerkorde en onderwijs zich getrouw aansluiten aan de leerdienst en tucht der Gereformeerde Kerk, namelijk die van de Synode van Dordrecht (1618/19). Men heeft vanaf 15 juni dagenlang moeizaam vergaderd in de Gasthuiskerk. Uit Zeeland waren hierbij betrokken alle toen bestaande Chr. Afgescheiden Gemeenten en van de Kruisgemeenten die van Haamstede, Oosterland en Oud-Vossemeer. De Kruisgemeenten kregen bijna volledig hun zin. Tenslotte werd men het eens over de naam: Christelijk Gereformeerde Kerk. Een deel van de Kruisgemeenten heeft de overeenkomst echter niet aanvaard. Toen ds. G. H. Kersten in 1907 de gemeenten van ds. Ledeboer en de toen nog bestaande Kruisgemeenten samenbracht, was er van deze laatste in Zeeland nogslecht één over, nl. die van Meliskerke.