Job Baster
| Job Baster | |
|---|---|
 Eén der eerste schenkingen aan het Zeeuwsch Genootschap was dit schelpenkabinet, in 1775 geschonken door Adriaan de Ruever en Willem Houwer, namens Dr. Job Baster te Zierikzee, foto: W. van Dooren, Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 135976 | |
| Geboren | 2 april 1711 Zierikzee |
| Overleden | 7 maart 1775 Zierikzee |
| Beroep | arts en natuurkundige te Zierikzee |
| VIAF | [1] |
Levensloop
Zoon van een Zierikzeese wijnhandelaar. Groeide op in Rotterdam. Studeerde medicijnen te Leiden van 1728-1731 en promoveerde in 1731 op een dissertatie 'De Osteogenia' (over de verbening). Na een studiereis naar Parijs en Londen vestigde hij zich als geneesheer te Zierikzee (december 1732). Trouwde in 1734 met Jacoba de Kok (overleden 1737) en in 1741 met Jacoba Vink, de dochter van een vroegere leermeester. Naast zijn drukke praktijk verrichtte hij onderzoekingen op medisch en natuurwetenschappelijk gebied.
Prestaties
Baster bestudeerde planten en dieren uit Zeeland en geneeskrachtige kruiden in een door hem geërfde tuin, die later de naam het Zonnehof kreeg. Correspondeerde over zijn onderzoek met vele Nederlandse en buitenlandse geleerden. Een groot aantal van zijn onderzoekingen is gepubliceerd, o.a. in zijn boek 'Natuurkundige Uitspanningen' (1759-1765). Baster was een van de eersten in Nederland die in de vijvers van zijn tuin met succes goudvissen kweekte. In 1737 werd hij Fellow van de Royal Society in London, in 1745 lid van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen en in 1768 van het Genootschap ter bevordering van Nuttige Kunsten en Wetenschappen, de voorloper van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, toen nog te Vlissingen. Aan het Zeeuwsch Genootschap legateerde hij een groot buffet, samengesteld uit vele soorten schelpen en zeegewassen. Dit buffet bevindt zich thans in het Zeeuws Museum. In 1976 werd te Zierikzee in de kruidentuin naast het parkeerterrein Mosselenboomgaard (de plaats van de voormalige Zonnehof) een door de Zierikzeese beeldhouwer Ad Braat vervaardigd beeldje van hem onthuld. Het werd in 2007 verplaatst naar het Havenplein tegenover het woonhuis van Baster.
Bibliografie
- 'Een drietal brieven van Job Baster aan Petrus Camper', in: Medisch Contact51 (1979) 1631-1633
- Natuurkundige uitspanningen, behelzende eene beschrijving, van meer dan vier hondert planten en insekten, keurig naar het leven afgebeeld.(Utrecht, 1817)
- Brief van Job Baster (1711-1775) aan Jona Willem te Water (1740-1822) (S.l., 1775)
- 'Eerste antwoord op de vraage ... welke boomen ... planten, ons noch by aankweeking onbekend, zoude men met vrucht in ons land kunnen invoeren', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl.19, 1e stuk (1774)161-278
- Brief van Job Baster (1711-1775) aan David Henri Gallandat (1732-1782) (S.l., 26 juli 1773)
- Dr. Job Baster. Levensbeschrijving en een lijst van zijn publicaties (S.l., 1772)
- 'Tweede verhandeling over de bekleedselen van de huid der dieren, voornaamelyk van het hair', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl.14 (1772) 379-432
- 'Natuurkundige gedagten over het gebruik der sprieten by de insecten', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl. 12 (1768) 147-188
- Brief van Job Baster (1711-1775) aan Paulus de Wind (1714-1771) (S.l., 13 maart 1767)
- 'Brief over de zwaarlyvigheid', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl.6 (1761), 2e stuk, 767-787
- Natuurkundige uitspanningen, behelzende eenige waarneemingen over sommige zee-planten en zee-insecten, benevens derzelver zaadhuisjes en eijernesten (Haarlem, 1762)
- 'Geneeskundige proeve over het nuttig en schadelyk gebruik van het opium', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl. 5 (1760) 437-454
- 'Over de voortteeling en eijernesten van sommige hoorns en zee-insecten', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl.4 (1758) 473-489
- Jobi Basteri med. doct. ... Opuscula subseciva, observationes miscellaneas de animalculis et plantis; quibusdam marinis, eorumque ovariis et seminibus continentia (Harlemi, 1757)
- 'Geneeskundige proeve over de lugt', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, dl. 3 (1756) 37-133
- Verhandeling over de bereyding, werking en nuttigheid van sommige medicynen, hier te lande nog weynig in gebruik zynde', in: Verhandelingen uitgegeven door de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem, dl. 2 (ca. 1755) 13-52.
- Ephemerides observari inchoatae 1ʿ Januarii 1752 Zirizæa in Zelandia (S.l., 1752)
- Gedrukte staten voor meteorologische waarnemingen (S.l., 1750)
- 'Natuurkundige beschryving van den kin-yu of goud-vis', in:Verhandelingen uitg. door de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem, 7e dl., 1e stuk 215-246
- 'Verhandeling over de bekleedselen van de huid der dieren in 't algemeen, en byzonder over de schubben der vissen', in: Verhandelingen uitgegeeven door de Hollandsche Maatschappye der Weetenschappen te Haarlem, dl. 6, 745-766
- Waarneemingen over het Zee-mos, de daar op zittende Polypi en andere in het zeewater gevondene insecten (S.l., s.a.)
Auteurs
A. Teunis (v.d. Feen en A.M. Lauret), herz. Peter Sijnke (2011), Johan Francke (2015).
Literatuur
- Benthem Jutting en Van Hoorn, Job Baster.
- Martin van den Broeke, ‘Een theater voor ‘tuinoefeningen.’ Job Baster en zijn tuin Het Zonnehof in Zierikzee’, in: Zeeland 21/1 (2011) 3-14.
- Job Baster (Documentatiemap) (Middelburg: Zeeuwse Bibliotheek, 2007)
- Nagtglas, Baster herdacht.
- Verkroost, Baster.
- Van Hoorn/Verkroost. Baster.
- Jacob Basters' Natuurkundige uitspanningen uit 1762 staan, dankzij medewerking van de Universiteit Gent, inmiddels ook op internet
tekst:
illustraties:
Noten