Jan Hommes

Jan Hommes
Jan Hommes, detail van een bestuursfoto van de PZEM, foto: archief PZEM, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 69705.
Geboren	28 augustus 1897 Dwingeloo (Dr.)
Overleden	8 oktober 1990 Elspeet
Beroep	redacteur/administrateur, fruitteler, ontvanger-griffier, ARP-lid, wethouder, lid Provinciale Staten en van de Eerste Kamer.
VIAF	[1]

Jan Hommes had een lange carrière in Zeeland als lid van de Anti-Revolutionaire Partij: achtereenvolgens als redacteur/administrateur van het partijblad in Zeeuws-Vlaanderen (1920-1921), als raadslid en wethouder in de gemeente ’s Heer Arendskerke (1931-1966, met uitzondering van 1941-1945) en lid van Provinciale Staten (1946-1966), waarvan vele jaren als fractievoorzitter.

Carrière

Van Noord-Nederland naar Zeeuws-Vlaanderen

Jan Hommes werd geboren op 28 augustus 1897 te Dwingeloo (Dr.), als zoon van Gerrit Hommes, schilder, en Margiena Hoogenkamp, huisvrouw. Na de kweekschool was hij onderwijzer te Scheemda van mei 1916 tot augustus 1917. Daarna was hij dienstplichtig militair (reserveluitenant) tot mei 1919 en vervolgens tot mei 1920 verslaggever bij het ARP-blad voor Groningen, de Nieuwe Provinciale Courant. Per 1 juni 1920 werd hij benoemd tot redacteur en administrateur van Zeeuwsch-Vlaanderen. Orgaan ter verspreiding van de christelijke beginselen in Zeeuwsch-Vlaanderen¬ en verhuisde hij naar Terneuzen. Hommes werd het enige personeelslid van het ARP- en CHU-blad en opvolger van Hendrik van Houten, die later landelijk voorman zou worden van de progressieve Christen-Democratische Unie. Het tweemaal per week verschijnende blad kwam uit onder verantwoordelijkheid van de Persvereeniging Zeeuwsch-Vlaanderen en was geassocieerd met een drukkerij te Terneuzen (De Schelde NV) die eveneens onder deze vereniging viel. Daartoe werd gelijktijdig met de komst van Hommes de bestaande drukkerij van D. van Aken, tevens boekhandelaar, overgenomen. Als redacteur volgde Hommes trouw de partijlijn van de Anti-Revolutionaire Partij en de verwante Christelijk-Historische Unie. Vanaf mei 1921 was hij secretaris van de ARP-kiesvereniging ‘Nederland en Oranje’ te Terneuzen. Bij de Bijzondere Vrijwillige Landstorm, een burgerwachtorganisatie, had hij bij de kring Land van Axel de functie van secretaris, evenals bij een comité dat stichting van een orthodox protestants jeugdgebouw beoogde.

In Zuid-Beveland

Vermoedelijk vanwege oververmoeidheid, zoals zijn tweede echtgenote later meedeelde, moest Hommes met het redactiewerk voor Zeeuwsch-Vlaanderen stoppen. Begin juli 1922 verhuisde hij naar Nieuwdorp in de gemeente ’s Heer Arendskerke, waar hij fruitteler werd. Hij huwde er in 1926 met de boerendochter Johanna Adriana de Jager, die in 1956 overleed. In 1958 hertrouwde hij met de verpleegster Thona van den Ende (1923-2008), die uit Borssele afkomstig was. Vanaf 1930 was hij ontvanger-griffier van de Koningspolder onder Borssele. Jan Hommes werd in 1927 secretaris van de ARP-Statenkring Goes, een functie die hij tot in de jaren zestig uitoefende. In september 1931 werd hij voor de ARP gekozen in de gemeenteraad van ’s Heer Arendskerke. Het lidmaatschap duurde tot de uitschakeling van de raadsleden door de Duitse bezetter per 1 september 1941. Op 11 augustus 1945 werd hij lid van de noodraad, in 1946 weer van de gekozen raad van ’s Heer Arendskerke. Meteen in 1931 was hij tevens wethouder aldaar geworden. Beide functies vervulde hij tot september 1966.

Eerste Kamer en Provinciale Staten

Vanaf 1946 had Hommes één termijn, tot 1948, zitting in de Eerste Kamer voor de ARP. Hij sprak er over de terreinen binnenlandse zaken, verkeer en waterstaat, volkshuisvesting en justitie. Hij kwam onder meer op voor de Zeeuwse belangen, zoals voor een sneller herstel van de brug over het Groote Gat zuidelijk van Oostburg (oorlogsschade) en voor het gevestigd blijven te Vlissingen van de Stoomvaartmaatschappij Zeeland die in 1945 naar Hoek van Holland uitgeweken was. Veel bekender werd hij door zijn twintigjarig lidmaatschap, waarvan vele jaren als voorzitter, van de ARP-fractie in de Provinciale Staten van Zeeland. Van het Provinciaal Comité van de ARP in Zeeland maakte hij deel uit van 1927 tot in de jaren zestig. In 1945 was hij een van de oprichters van het Zeeuwsch Dagblad, de krant voor de ARP en de CHU in de provincie die tot 1962 bestond. In de Provinciale Staten betoonde hij zich in de vroege jaren zestig geen sterk voorstander van industrialisatie, maar ook geen tegenstander. Hij hoopte dat nieuwe industrie ‘door de aard en omvang aangepast zal zijn aan de Zeeuwse verhoudingen.’ Verder was hij lid van de Raad van Bestuur van de Provinciale Zeeuwse Elektriciteitsmaatschappij en commissaris van het streekziekenhuis voor de Bevelanden.

Niet-ingevulde functies

Jan Hommes en zijn tweede echtgenote leefden vrij sober van voornamelijk zijn wethouderssalaris. Eenmaal ging een kansrijke sollicitatie naar een burgemeesterspost in Zeeland niet door omdat een andere kandidaat bij een feestelijke gelegenheid Commissaris der Koningin mr. jhr. A.F.C. de Casembroot, die vaak de verleiding van de alcohol niet kon weerstaan, aansprak en hem een toezegging ontfutselde. In 1962 weigerde Hommes een hem aangeboden zetel als Gedeputeerde vanwege zijn inmiddels gevorderde leeftijd. Het echtpaar Hommes vestigde zich na 1966 in Elspeet, waar Jan Hommes in 1990 overleed.

Auteur

-Jan Zwemer (2021)

Bronnen

• www.parlement.com
• ZB, Krantenbank Zeeland,Terneuzensche Courant, 10-7-1922, pag. 3.
• Zeeuwsch-Vlaanderen, o.a. 5 en 15-5-1920.
• Mededelingen Th. Hommes-van den Ende.
• J. Zwemer, Zeeland 1945-1950 (Vlissingen, 2000).
• J. Zwemer (red.), Zeeland 1950-1965 (Vlissingen, 2005).