Wapen van Zeeland
| Wapen van Zeeland, Provinciewapen Zeeland |
|---|
De oudste afbeelding van het Zeeuwse wapen is te vinden als randversiering voor een manuscript uit 1450 dat in opdracht van Philips de Goede, hertog van Bourgondië (en graaf van Zeeland) is gemaakt.
Dit stuk wordt bewaard in de Nationale Bibliotheek van Oostenrijk in Wenen. Het wapen laat nog niet de (Hollandse) leeuw rijzend uit de banen van azuur (blauw) en zilver (wit) zien: dat duikt voor het eerst rond 1470 op. De leeuw en de banen moeten los van elkaar worden gezien en dus niet als een zich aan het water ontworstelende leeuw. Dit beeld is langzamerhand gegroeid en heeft met de spreuk 'Luctor et emergo' een forse injectie gehad.
Luctor et emergo
De spreuk 'Luctor et emergo' is zeker een eeuw jonger dan het wapen en het lijkt alsof wapen en spreuk naar elkaar zijn toegegroeid. De spreuk stamt uit 1586 en komt voor op een dan geslagen penning met het wapen van Zeeland aan de achterkant. Het opstandige gewest Zeeland uitte hiermee zijn vreugde over het Verdrag van Nonesuch, waarbij koningin Elisabeth I van Engeland beloofde de Opstand tegen Philips II te steunen. Volledig luidt de tekst: 'Autore Deo, favente regina, luctor et emergo'. Destijds werd het Wapen en de tekst in een pamflet als volgt uitgelegd: 'Den Zeelandtschen Leeuw, die worstelt ende climt op uyt den water, door Gods werck ende goetgunstigheyt der Connunghinne'. Dat 'Luctor et emergo' onder het wapen terecht is gekomen (dus aan de achterkant), komt door de lengte van de spreuk. Daarbij komt, dat het eerste deel van de spreuk niet zelfstandig gelezen kan worden. Hoewel van begin af aan een relatie tussen de leeuw en het water is gelegd en vervolgens de spreuk in de volgende eeuwen alleen nog gelezen is als' Ik worstel en kom boven' en in het Zeeuws Volkslied zelfs als 'Ik worstel en ontzwem', is de oorsprong dus niet de strijd tegen het water, maar wordt door iedereen tegenwoordig wel als zodanig beleefd.
Auteur
J. Francke, 2009
Bronnen
-F.J. van Ettro en P. Scherft, 'Wapen en wapenspreuk van Zeeland', in:Archief (1979) 127-185.
-P. Scherft, 'Luctor et Emergo, 1586-1634', in:Archief (1979) 158-185.