Jan Verhoeff

Jan Verhoeff
Jan Verhoeff, foto: janverhoeff.nl
Geboren	25 juni 1911 Brouwershaven
Overleden	10 december 1944 Renesse
Beroep	huisschilder en verzetsman

Achtergrond, opleiding

Jan Verhoeff was de zoon van Hendrik Verhoeff, die huisschilder was in 's Gravendeel. Later, al voor de geboorte van Jan Verhoeff, vestigde zijn vader zich in Brouwershaven, waar hij eveneens huisschilder werd. Ook de oudste broer van vader Hendrik Verhoeff had een schildersbedrijf, in het naburige Noordgouwe. Jan Verhoeff groeide met drie zussen op in een gereformeerd gezin, waar dagelijks aan Bijbellezing werd gedaan. Jan's sterke geloof zou later een van de motieven zijn om later in het verzet te gaan. Evenals zijn vader werd Jan Verhoeff huisschilder en was voorbestemd om het schildersbedrijf van zijn vader aan de Brouwse Markt over te nemen. Waarschijnlijk omdat er tijdens de oorlog minder opdrachten binnen kwamen is hij vanaf 1942 echter (ook) garnalenvisser op de garnalenkotter 'De Pionier', de B.H. 4, geworden, waar hij als knecht werd aangenomen.

Tweede Wereldoorlog

Jan Verhoeff was in augustus 1939 vrijwilliger bij de Landstorm geworden, een soort nationale reserve.

Al op 8 juni 1941 werd Verhoeff gearresteerd omdat hij een Duitse soldaat ‘rotmof’ zou hebben genoemd. Een Duitse soldaat zou zijn verloofde, Krina Evertse, lastig hebben gevallen. Vervolgens werd hij gearresteerd, veroordeeld en naar Duitsland gebracht. Na het uitzitten van zijn straf keerde hij terug naar Brouwershaven. Omdat de Duitse rechtbanken dit niet als een oorlogsmisdaad, maar als een ‘misdaad uit hartstocht’ beschouwden, werd hij niet langer vastgehouden. Hij zat daarvoor in voorlopige hechtenis in Middelburg. Hij werd daar vrijgelaten omdat de veroordeling nog niet was aangekondigd. Hij werd veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf. Van 21 oktober tot 18 november 1941 zat Jan Verhoeff gevangen in het Oranjehotel in Scheveningen. Van daaruit werd hij overgeplaatst naar de strafgevangenis van Kleve-Bochum-Wuppertal. Hij was een maand eerder, op 14 februari 1942, vrijgelaten nadat zijn predikant, J. Meester van Brouwershaven, om clementie had verzocht.

Verzet

Enkele maanden na zijn vrijlating werd Jan Verhoeff lid van de Ordedienst Schouwen-Duiveland (OD) en nam hij actief deel aan verzetsactiviteiten. Hij raakte betrokken bij de verzetsorganisatie Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO), onder leiding van Frits de Zwerver. Zijn verzetsnaam werd Jan van Schouwen. Hij verspreidde de illegale krant Trouw, verzorgde een koeriersdienst en werkte als garnalenvisser om de bewegingen van schepen op de Grevelingen in de gaten te houden; informatie die werd doorgegeven aan de geallieerde troepen op Sint-Philipsland. 

In de nacht van 6 december 1944 probeerden zestien anderen Noord-Beveland te bereiken door met Britse commando's met behulp van een mosselkotter uit het bezette Schouwen-Duiveland over te steken, maar werden door de Duitsers gevangengenomen. Op 10 december 1944 werd Jan Verhoeff met negen andere verzetsstrijders opgehangen te Renesse. Ze worden de Tien van Renesse genoemd. Hij liet een verloofde, Krina Evertse, achter. Zijn vader, Hendrik Verhoeff, moest toekijken hoe zijn zoon werd opgehangen. Het incident gebeurde rond 12.00 uur. Volgens het vonnis van de militaire rechtbank werd Hendrik Verhoeff een paar uur later samen met zijn ongelukkige, ziekelijke vrouw en twee dochters op straat gegooid. De Duitsers trokken daarna onmiddellijk hun huis in. Toen Hendrik Verhoeff na de overgave in mei 1945 thuiskwam, waren meubels, bestek etc. gestolen. Ook de verfinventaris van zijn gereedschaps- en verfbedrijf ontbrak. Na de oorlog ontving Jan Verhoeff postuum het Verzetsherdenkingskruis 1940-1945 bij Koninklijk Besluit van 20 september 1982. Prins Bernhard reikte het in 1983 uit aan zijn zus Pie Verhoeff.

Prijzen/eretekens (selectie)

• Verzetsherdenkingskruis (postuum), 1983.

Bronnen

• Jan Verhoeff: Zeeuws schilder en verzetsstrijder: één van de Tien van Renesse / Gert Slings (Brouwershaven, 2023)
• Website over Jan Verhoeff

Auteur

-W. van Gorsel, 2023