Casuele (casuwele)

Casuele (casuwele)

Voormalig dorp in het Land van *Saaftinge (Oost Zeeuws-Vlaanderen), gelegen aan de kreek de Couveringhe (Coeveringe); er lag een uitgestrekt moergebied, de Casueelsche moer. Casuwele ontstond in de 12e eeuw op de rand van een noordoost gerichte pleistocene zandrug die zich puntvormig uitstrekt tot aan de dijk van het tegenwoordige *Sieperdaschor. Casuwele vormde aanvankelijk de agrarische kern en de marktplaats van de sinds de 13e eeuw ingedijkte Veensche- en Casuweelsche Moerpolders. In de 15e eeuw ontwikkelde de plaats zich tot een van de belangrijkste centra van *moernering in het huidige Oost Zeeuws-Vlaanderen. Voor de aan- en afvoer was er een haventje aan de waterweg Holekene, waarin ook een sluis was gebouwd. Morfologische restfragmenten van de vaarweg de Holekene waren in de 21ste eeuw nog herkenbaar tussen de beboste stroken in de *Hedwigepolder.

De dorpskern grensde aan een dijk met twee afsluitbare duikers. Vlakbij de dorpskern lagen ook twee dammen van respectievelijk ca. 150 en 50 m lang. Op de punt van de pleistocene zandrug, ca. 800 m noordelijk van de kerk van Casuwele, gedeeltelijk in de Hedwigepolder en het Sieperdaschor, lag het langgerekte gehucht *Stampaert. Een zware dijk tussen Cheyns- (Cijns-) en Casuweelsche Moerpolder scheidde beide woonkernen, maar via een landweg was verkeer mogelijk. In het zuidelijke deel van de latere Hedwigepolder tekende zich langs de voormalige landweg wat verspreide bebouwing af: uitlopers van het gehucht Tervente, het oudste centrum voor moernering in het gebied. De kern van deze nederzetting lag ter hoogte van de latere Sint-Anthoniushoeve in het land van Beveren (België). In 1443/44 telde Casuele dertig huizen die een erfcijns betaalden; in 1469/1470 werd van 48 huizen op de dijken cijns betaald. Het dorp verdronk, na meerdere malen stormvloedschade te hebben geleden, als gevolg van de militaire inundaties in 1584/85.

Archeologie Honoré Rottier lokaliseerde het dorp in 2006 in het westelijk deel van de Hedwigepolder. Op basis van (infrarood)-luchtopnamen traceerde hij in de ondergrond van de Hedwigepolder dijkrestanten van het zuidelijke deel van de Cheyns- en Casuweelsche Moerpolder. Op deze oude dijken stonden tientallen dijkhuizen, soms dicht bij elkaar. Een opmerkelijk gegeven, aangezien in de omringende polders in het gebied van de Vier Ambachten en het Land van Beveren, en zelfs in de hele Vlaamse kustvlakte, bebouwing op dijken niet was toegestaan.

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Voormalig dorp in het Land van Saaftinge (Oost Zeeuws-Vlaanderen), gelegen aan de kreek de Couveringhe; er lag een uitgestrekt moergebied, de Casueelsche moer. Casuele was een centrum van moernering.

AUTEUR

J.A. Trimpe Burger; herz. Jan J.B. Kuipers (2014)

LITERATUUR M.K. Elisabeth Gottschalk, De Vier Ambachten en het Land van Saaftinge in de Middeleeuwen. Een historisch-geografisch onderzoek betreffende Oost Zeeuws-Vlaanderen c.a. (Assen, 1984). Jan J.B. Kuipers (eindred.), Sluimerend in slik. Verdronken dorpen en verdronken land in zuidwest Nederland (Middelburg/Vlissingen, 2004) 48-49 nr. 73. [Honoré Rottier], ‘Ontpoldering en een verdronken dorp. Nieuwe gegevens over moerneringscentrum Casu(w)ele en omgeving’, Zeeuws Erfgoed 5(2006)4, pag. 4. Honoré Rottier, ‘Saeftinghe – verdronken verleden’, in: Subliem Zeeland; verhalen & essays. Themanr. Zeeuws Tijdschrift 57(2007)nr. 1-2, 46-51. Honoré Rottier, ‘De Hertogin Hedwigepolder en omgeving. Tussen historie en archeologie’, Jaarboek Oudheidkundige Kring ‘De Vier Ambachten’ 2011, 11-93. Zelandia Illustrata XII, 734.