Kerkzegels
| Kerkzegels |
|---|
Kerkzegels
Een belangwekkende bron voor onderzoekers van locale historie vormen de oude kerkzegels, die op vaak onverwachte manier interessante gegevens documenteren. Een werkelijk uitputtend onderzoek ernaar is in Nederland tot nu toe niet verricht. In het midden van de 20ste eeuw heeft de conservator van de kerkzegelcollecties der Hervormde Kerk (dr. J.J. Woldendorp) veel verzamelwerk verricht, zonder dat het tot een groter publicatie is gekomen. Wellicht als eerste in ons land schonk dr. E. Laurilard aandacht aan dit onderwerp in zijn curieuze boekje: Op uw' stoel door uw land. Bijzonderheden van vaderlandsche plaatsen en plaatsnamen (Amsterdam 1891). Voor Zeeland noemen wij enkele voorbeelden van historisch belangrijke kerkzegels: Goes, afbeelding van een leeuw, die een zevenkoppige draak doodt, met daarboven het gemeentewapen; als rondschrift leo ex ivda bestiam vicit blasphemam. apoc.5:13'. Sint-Kruis, een roos met op het midden een hart, waarboven een kruis en Gods naam in Hebreeuwse karakters; als rondschrift 'eens christens hart op roosen gaet, als ’t midden in het kruise staet'. Veere, afbeelding van het gemeentewapen; als rondschrift 'campt voor 't geloov camp veer'. Vlissingen, afbeelding van een fontein of bron, met daaromheen 'havri e fonte salutis flessinga'. Vlissingen (zegel van jonger datum), de fles uit het wapen, geplaatst op een monumentale bron, bekroond met een anker; rondschrift alsvoren, maar 'flissinga'. In 1591 nam de Gereformeerde Synode van Zeeland het besluit `De Segelen der Classen, Consistoriën en Kerken, dije eenighe ghemeynschap hebben met landen- of stedenseghelen, ofte dy verspottet syn, sullen verandert worden' (met dat 'verspottet', belachelijk, werd gedoeld op zegels waarop afbeeldingen van heiligen en bisschoppen voorkwamen; maar ook noemde men een verbod van landen- en stedenwapens, wat wel moet slaan op Spanje en Rome!). Omdat echter het rondschrift doorgaans een bijbels-gemotiveerde verklaring van de afbeelding gaf, zijn de meeste afbeeldingen nooit gewijzigd en worden dezelfde zegels (nu veelal als stempels) van eeuwen her nog gebezigd. Het Algemeen Rijksarchief in Den Haag bezit een zeer grote collectie kerkzegels, waarvan de basis is gevormd door de honderden exemplaren, verzameld door prof.dr. N.C. Kist (Leiden).
Auteur
K. Sierksma