Breskens, Positie Van

Luchtfoto van camping Zeebad op het voormalige Fort Frederik Hendrik. Foto: Slagboom en Peeters, 1988. Bron: ZB/Beeldbank Zeeland, rec.nr. 87515

(Verdedigingswerken aan de Schelde). Linie van enkele verdedigingswerken, die in coördinatie met die van Vlissingen tot afsluiting van de scheepvaart op de Schelde dienden.

A. Franse aanleg.

Plannen daterend uit 1807, uitvoering in 1810-1812.

1. Fort Napoleon gelegen in de westhoek van de Jong Breskens polder, een vierkante redoute, ingericht als kustbatterij, met een natte gracht, een lunet voor de oostelijke ingang en een contrescarp (afm. 50 x 75 m.).

2. Een kleine kustbatterij bij de snijding van de dijken van de Ouden de Jong Breskens polders.

3. Fort en Batterij Impérial, gelegen tegen het midden van de zeedijk van de Oud Breskens polder. Het fort had een afmeting van 400 x 600 m. Het was voorzien van 5 bastions, een natte gracht rondom en een contrescarp met buitengracht, de laatste echter niet aan de noordzijde. In de noordelijke courtine lagen gekazematteerde onderkomens. Voor het noordelijk middenbastion lag een zware kustbatterij. Ontwerp van 1809 van de directeur der Fortificatiën: Pasquet de Salaignac. Kosten 500.000 francs.

4. Een kustbatterij aan de zeedijk tussen Fort Impérial en het dorp Breskens, ingericht voor vier stukken, waarbij een toren (de z.g. toren van Caffarelli) met een grondvlak van 11 x 25 m., voorzien van vier torens op de hoeken, hoo g te 8 m.

5. De kustbatterij van Lembarcadère, een klein werk bij Duivelshoek (Elisabeth polder).

Daarnaast wordt melding gemaakt van de `Batterie du Signal Breskens' (1808) voor het overschieten van berichten in een holle kogel naar Vlissingen.Na het vertrek der Fransen werden de werken grotendeels ontmanteld.

B. Nederlandse aanleg.

Bij de Belgische opstand werd de noodzaak van het afsluiten van de Schelde weer acuut en werden de v.m. Franse werken hersteld en uitgebreid.

1. Fort Willem 1, ter plaatse van A 1, ingericht als kustbatterij, deels gekazematteerd; de buitenwerken werden uitgebreid met een buitengracht aan de westen oostzijde. Oorlogsbezettig 75 man.

2. Batterij Prinses Wilhelmina, ter plaatse van A 2. Hier werd in 1831 een blokhuis gebouwd, die reeds in 1839 werd geslecht.

3. Fort Frederik Hendrik, ter plaatse van A3. Het fort werd hersteld, echter niet de reeds afgebroken kustbatterij. Oorlogsbezetting 430 man. Zijn defensieve kracht lag in hoofdzaak aan de landzijde.

4. Toren van Nassau, ter plaatse van A 4, in gericht als kustbatterij voor vier stukken. Oorlogsbezettin g 50 man.

5. Het Havenfort, gebouwd in 1832-1835, gelegen zuid van de haven van Breskens. Had de vorm van een onregelmatige ongeflankeerde zevenhoek met zijden van 62 tot 100 m., omgeven door een brede natte gracht. Inwendig gekazematteerd. Oorlogsbezetting 600 man. Ingericht als kustbatterij

Tussen de verschillende forten bestond vrijwel geen samenhang. De waarde van de positie van Breskens was gering zowel voor de afsluiting van de Schelde als tegen aanvallen van de landzijde; dit laatste mede als gevol g van de beperkte in undatie-mogelijkheden. De vestingwerken zijn voor het eerst vermeld in Stbl. 25-1-1854, nr. 8. De onder B 3 en B 4 genoemde forten zijn opgeheven bij K B. 30-11-1888, nr. 148, die onder B 1 en B 5 bij Stbl. 18-4-1874. Van het fort Frederik Hendrik zijn de resten, west van het veerhaven emplacement, nog zichtbaar.

Auteur

Y. Meeter, J.A. Trimpe Burger, C.A. de Bruyn

Literatuur

• Algemeen Rijksarchief, Archief der Genie: Memorie Lekt. B. 200. Id. Plans van vestingen nrs. B 286-289 en 291.
• Schokking, Napoleon en de Vestingbouw, 48 e.v.
• Van der Aa, Aardrijkskundig woordenboek, onder Breskens, 724; Fort Frederik Hendrik, 373; Nassaufort, 33: Wilhelmina, 445; Willem de Eerste, 451.